در سایه کشتار سال ٢٠٠٢ (لوموند دیپلماتیک: مه 2014)

کریستوف جفرلو برگردان شهباز نخعي

 گروه داوطلبان ملی (Rashtria Swayam Sewok)، یک جنبش ملی گرای هندو است که آقای نارندرا مودی از آن برخاسته و جامعه هند را به سوی اکثریت هندو جذب می کند.  نظر او درواقع این است که چون جامعه هندو ٨٠ درصد از کل جمعیت هند را تشکیل می دهد و از «پسران زمین» تشکیل شده، هویت هند باید با آن همگرا باشد.  اقللیت ها و ازجمله آنها که مذهبشان خاستگاه هندی ندارد، عمدتا مسلمانان (١٤ درصد از جمعیت) و مسیحیان (٢ درصد)، می توانند بنابر آیین های خود در سپهر خصوصی زندگی کنند اما نباید در فضای عمومی جامعه جایی داشته باشند.

آقای مودی، در زادگاه خود گجرات، پله های ترقی را یک به یک تا دبیری حزب (بهاراتیا جاناتان پارتی)، شاخه سیاسی گروه داوطلبان ملی پیمود.  او که ازماه اکتبر سال ٢٠٠١ در راس حکومت این ایالت است، به محض رسیدن به قدرت، راهبردی مخلوط از ملی گرایی هندو، لیبرالیسم اقتصادی و مردم گرایی با ابزار فناوری پیشرفته را درپیش گرفت.

کمتر از پنج ماه پس از رسیدن به قدرت، گجرات صحنه خشونتی گسترده و بی سابقه در تاریخ کشتارهای سرزمینی از سال ١٩٤٧ شد.  ماجرا از ٢٧ فوریه سال ٢٠٠٢، با مرگ ٥٩ هوادار ملی گرایی هندو، که در آتش سوزی یک قطار در ایستگاه گودهرا کشته شدند، آغاز شد.  ملی گرایان همراه با آقای مودی، بدون هیچ مدرکی فاجعه را به اسلام گرایان پاکستانی نسبت دادند.  بنابرنظر قابل اعتمادترین سازمان های غیردولتی، در کشتاری که درپی این ماجرا از مسلمانان شد بیش از ٢٠٠٠ تن کشته شدند – رقم رسمی نصف این تعداد است -.  این کشتار با اشاره دولت به پلیس برای دادن آزادی عمل به هندوها امکان پذیرشد.  کسانی که کوشیدند جلوی فاجعه را بگیرند دچار محدودیت شدند درحالی که دیگران ترفیع مقام یافتند.

این کشتار جامعه گجرات را قطبی کرد و اکثریت انتخاب کنندگان هندو را به سوی حزب مردم هند سوق داد.  آقای مودی انتخابات زودرس به راه انداخت و در کارزار انتخاباتی که برپایه ترس از مسلمانان و تکیه بر تهدید اسلام گرایی برپاشده بود به پیروزی رسید.

درعین حال، ازسال های میانی دهه ٢٠٠٠، او می کوشد ازخود تصویری میانه روتر ارایه کند.  او خود را از شخصیت هایی که توسط دستگاه قضایی برای دخالت در کشتار مذهبی محکوم شده اند، مانند خانم مایا کدنانی عضو پیشین دولت خود، جدا کرده است.  اما حزب مردم هند در انتخابات محلی هرگز نامزدی از میان مسلمانان نداشته است.  دولت مودی تنها دولت در سراسر کشور است که توزیع بورس تحصیلی به دانشجویان مسلمان توسط دولت مرکزی را رد کرده و به این استدلال متوسل می شود که چنین کاری موجب تبعیض برمبنای هویت مذهبی می گردد.  در عرصه ای نمادین تر، او مراسم میهمانی افطار پایان ماه رمضان را حذف نموده و کاری برای جلوگیری از شتاب روند گتو سازی انجام نداده است.  در نیمه دهه پیش، به علت فقدان دستورالعمل و تبعیض هایی که در بازار کار بر مسلمانان اعمال می شود، یک چهارم مسلمانان گجرات درزیر خط فقر زندگی می کردند (از آن پس هیچ آمار معتبری انتشار نیافته است).  درحالی که این رقم برای کاست های پست و بومیان ١٧ تا ١٨ درصد است.  این طبقات اخیر که در پایین طبقه بندی اجتماعی قراردارند از برنامه های تبعیض مثبت  بهره می برند.

آقای مودی از فناوری ارتباطی بسیار پیشرفته ای استفاده می کند: از نامه الکترونیک و پیامک گرفته تا تلویزیون، او برای خود یک شبکه تلویزیونی به نام کانال نامو به راه انداخته تا برنامه ها و سخنرانی هایش را پخش کند، قراردادی با موسسه روابط عمومی امریکایی «ایکو» بسته که در سطح جهان فعالیت می کند و به خاطر بزک چهره بسیاری از دیکتاتورهای افریقا و آسیای مرکزی مشهور است.

قلب هدف گیری آقای مودی طبقات بالا، نخبگان و طبقه متوسط شهری است که از بخش عمده سیاست های عمومی بهره می برند.  همه آنها خواستار رشد [اقتصادی] هستند که در دولت آقای مانموهان سینگ تا کمتر از ٦ درصد پایین آمده است.  آنها مایلند فردی قدرتمند و آلوده نشده  به فساد در راس  کشور باشد، حزب کنگره آلوده به فساد است.  علاوه بر مسلمانان (که ٩ درصد جمعیت ایالت هستند)، ادیواسی ها یا بومیان (١٧ درصد) و دالیت ها یا ناپاک ها (٩ درصد) به ویژه آنها که در روستاها زندگی می کنند، بازندگان بزرگ مدل توسعه گجرات هستند.  درسال ٢٠٠٥، ٣٥ درصد از بومیانی که در مناطق روستایی زندگی می کردند و ٢٢ درصد از ناپاک ها و ١٩ درصد از اعضای طبقات پست در زیر خط فقر بودند.

با این حال، حزب جدید دیگری به نام حزب مردم عادی نیز می کوشد که طبقه متوسط شهری را به خود جلب کند.  این حزب که از بسیج بزرگ ضد فساد سال ٢٠١١ متولد شده، در دسامبر سال ٢٠١٣ پا به عرصه سیاسی گذاشت و رهبر آن آقای آرویند کجریوال توانست در راس دولت محلی ایالت دهلی قرارگیرد.  این امر که آقای کجریوال تنها ٤٩ روز پس از پیروزی در انتخابات از سمت خود استعفا داد، می تواند او را در چشم طبقه متوسط بی اعتبار کند، اما حزب او می تواند چند کرسی در پارلمان داشته و تعدادی از رای های حزب مردم هند را به دست آورد.

 

نویسنده:        Christophe Jafferlot

                 پژوهشگر مرکز علوم سیاسی، نویسنده کتاب: هند معاصر، از ١٩٩٠ تا امروز.

 

 

 

پرونده «لوموند دیپلماتیک» در انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393
http://www.anthropology.ir/node/22280