مقدمة دانشنامة فیلم مستند

ایان ایتکن ترجمة محمد تهامی نژاد

  فیلم مستند را می توان نخستین گونة سینما  محسوب کرد . در سال های 1890 که سینما بوجود آمد بیشتر تماشاگران نوعی از « فیلم کوتاه در بارة امور واقع »  را مشاهده می کردند . این مستند های اولیه ، غالبا ساده بودند و ماجراهایی در یک نما ، حوادثی دارای ارزش خبری، صحنه هایی از سرزمین های دیگر و یا وقایع روزمره را به نمایش در می آوردند .
    معذلک از همان آغاز سینما ، تعدادی اکچوآلیتی های داستانی هم تهیه شد که برتوان  جلوه های ویژة سینمایی استوار بود. می توان از باغبان آب پاشی شده ساختة برادران لومی یر  نام برد که در 1895 بنمایش در آمد . اما شاید شناخته شده ترینشان ، سفر به ماه ( 1902) ژرژ مه لی یس  باشد. در فاصلة سال های 1895 و 1905 تعدادی از گونه های فیلم مستند به منصة ظهور پیوست  که از آن جمله اند : اخبار ، سفر فیلم ، مناظر،  صنایع  ، فیلم ورزشی ، فیلم شعبده بازی، فیلمهای رؤیا پرداز  و فیلم هایی که در آنها به شیوه های مختلف ، بازسازی یا نمایشی سازی صورت می گرفت .
    این گونه های اولیة مستند به سرعت جذب سایر شیوه های  فرهنگ عامه پسند و تفریحِ  موجود شد و در آغاز، در مکان هایی که سایر شکل های نمایش غیر فیلمی ، مانند آکروبات و رقص و آواز برگزار می شد ، ظاهر گشت .با وجود این از همان آغاز ، ارزش فیلم مستند با عنوان شکلی از تبلیغ  و متقاعد سازی نیز شناخته شد .برای مثال فیلمهای « صنایع»  بمنظور تبلیغ توسط شرکتهای متحد ، ساخته می شد . در میان فیلمهای صنایع انگلیس می توان از  داستان یک قطعه لوح سنگی ،( 1904) نام برد.  این فیلم ها بیشتر توصیفی بودند وکمتر در بارة فرایندهای صنعت ، ابراز عقیده می کردند . بعد تر بویژه درجریان جنگ اول جهانی، ارزش مستند به عنوان شکلی از انتقاد اجتماعی ـ سیاسی، ایدئولوژی و تبلیغات بسرعت شناخته شد . در جریان جنگ ، تمام کشور های درگیربا استفاده از فیلم مستند ، به تولید برنامه های مهم تبلیغاتی مبادرت ورزیدند . مستند از محدودة تفریح و حمایت های خصوصی ، خارج گشت و در خدمت دولت در آمد. در آغاز ، ادارات دولتی نسبت به این رسانه جدید که از طبقة کارگر ظهور یافته و آمده بود تا مثل یک گروه نخبة اقلیت، جایگاهی برای خودش بسازد، بدگمان و منزجر بودند . زیرا صاحب این توانایی نگران کننده بود که آنچه را دولت ترجیح می داد مخفی نگهدارد، آشکار سازد. در نتیجه ، در جریان جنگ ، نظارت های سفت وسختی  بر مستند سازی اعمال می شد. برای مثال در آغاز جنگ ،که یک پیروزی قاطع انتظار میرفت  ادارة جنگ انگلیس اجازه داد که فیلمبردارها با نیروهای اعزامی به فرانسه، همراه باشند. اما هنگامی که نیروهای اعزامی مجبور شدند در اواخر سال 1914 از مونس و ایپرس  عقب نشینی کنند، مجوز تمام فیلمهای خبری لغو شد و سانسور سراسری، اعمال گردید . باوجود این در جریان جنگ در تمام کشورهای درگیر، فیلم های مهمی ساخته شد که شاید مهمترینشان نبرد سام   محصول انگلیس 1916 باشد . این فیلم بخاطر تصاویری که از خط مقدم جبهه داشت ، تاثیر قابل ملاحظه‌ای روی مخاطبانش بر جای نهاد . باوجود این چنین فیلمی هم درون قید وبند های سیستم سانسور تولید شد و اگر نحوة بازنمایی اش مورد تائید آن نظام قرار نمی گرفت  هرگز بنمایش در نمی آمد.

برای خواندن مطلب کامل در اینجا کلیک کنید.