مصاحبه با مهرداد پارسا، رایزن فرهنگی ایران در تاجیکستان

امیر هاشمی مقدم

صبح روز هفتم آبان 1392 به رایزنی فرهنگی ایران در خیابان رودکی تاجیکستان مراجعه کرده و از کارکنان خواستم اجازه بدهند با جناب رایزن دیداری داشته باشم. گفتند خبر رسیده که پدرشان دیشب از دنیا رفته و بنابراین امروز می‌خواهند به ایران بروند و وقت ندارند. اما خود رایزن که از موضوع مطلع شد، دعوتم کرد به اتاقش و برخلاف تصورم، با روی باز پذیرا شد. جوانی تقریباً 8-37 ساله که پیراهن مشکی به تن کرده و ته‌ریشی بر صورت داشت. مرگ پدرش را تسلیت گفتم و اجازه خواستم که بیش از این مزاحمش نشوم. اما گفت چون پرواز ایران بعدازظهر است، می‌توانیم گفتگویی با یکدیگر داشته باشیم. راستش این توان روحی بالایی که داشت برایم جالب بود. بنابراین فرصت را مغتنم شمرده و مصاحبه‌ای ترتیب دادم که در پی می‌آید و البته ایشان نیز با حوصله به پرسشهایم پاسخ داد.

ضمن سپاس از شما، می‌خواستم در آغاز خواهش کنم هم خودتان، هم این نهادی که اکنون در آن مشغول به فعالیت هستید و هم زمینه فعالیت آنرا معرفی بفرمایید.

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. من پارسا هستم، سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور تاجیکستان. مدت دو سال است که در اینجا فعالیت می‌کنم. درباره فعالیتهای رایزنی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان باید بگویم جزو اولین نهادهایی بوده که پس از آن دوران به قول دوستان تاجیک، استقلالیت و رسمیت افتتاح شده. چرا که همانگونه که می‌دانید، اولین کشوری که تاجیکستان را به رسمیت شناخت، کشور ایران بود و اولین سفارتخانه‌ای هم که در این کشور باز شد، سفارتخانه جمهوری اسلامی ایران بود. رایزنی فرهنگی الآن قریب به 20 سال است که فعالیت خودش را در اینجا آغاز کرده. در آن سالهای اول چون درگیریهای شهری بین خودشان به وجود آمده بود، خب بیشتر فعالیتها در حد همان فعالیتهای افتتاحیه و اولیه بود. بعد از آنکه فعالیتهای رسمی و جدی شروع شد، یکی از کارهای خوبی که در آن زمان انجام شد، افتتاح فروشگاه بین‌المللی «الهدی» بود که جزو واحدهای وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات است که تمام رایزنی‌های [ایران در] دنیا را ساپورت می‌کنند. نقل قولی که از دوستان هست بیان می‌کند که وقتی این فروشگاه افتتاح شد، چون مردم سالها بود که از خط فارسی و کتابهای نوشته شده به این خط دور بودند و هفتاد سال زیر نظر کمونیسم بودند، خیلی علاقمند بوده و حتی صف می‌کشیدند. به گونه‌ای که اگر کسی از دور نگاه می‌کرد فکر می‌کرد صف آذوفه است. در حالی‌که مردم و اهل قلم‌شان بودند که برای تهیه کتابهای نوشته شده به خط فارسی صف کشیده بودند. الحمدلله تدبیر خوبی بود و به طور مرتب هم کتابهای جدید می‌آمد و این صحنه برای دوستانی که در زمینه فرهنگ فعالیت می‌کردند خیلی لذت‌بخش بود که خط فارسی بعد از این همه سال دوری این همه مشتاق دارد. چرا که مردم این کشور هفتاد سال با خط سیریلیک به سر می‌بردند. برای ما که توسعه خط فارسی جزو وظایف اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات است و تنها متولی خط فارسی در دنیا هم رایزنی‌های جمهوری اسلامی هستند. به همین دلیل این نخستین شوری بوده که پس از آغاز فعالیت ما در اینجا به منصه ظهور رسیده است. درباره فعالیتهای ما در این حوزه توسعه خط فارسی، ما هم در ساختمان رایزنی جمهوری اسلامی ایران کلاسهای خط فارسی برگزار می‌کنیم و هم اینکه در مکتبها و مدارس اینجا در کنار خط رسمی سیریلیک، آموزش داده می‌شود. ابتدا در مجلس‌شان مصوب می‌شود که خط فارسی خط رسمی شود. اما دوباره تصویب می‌کنند که برگردد به همان خط سیریلیک و خط فارسی هم در کنارش آموزش داده شود. در مدارس این کشور هر هفته بین 45 دقیقه تا دو ساعت بسته به مدرسه و مقطع تحصیلی‌شان خط فارسی آموزش داده می‌شود. کلاسهایی که در ساختمان رایزنی ما برگزار می‌شود، دوره‌هایش چهار ماهه است. نکته مهم این است که ما در زمینه آموزش خط فارسی تلاش کردیم معلمان را بومی‌سازی کنیم. در واقع معلم تربیت کنیم. یعنی آنها ابتدا در دوره‌هایی که ما برگزار می‌کنیم شرکت می‌کنند و بعد خودشان می‌شوند معلم و آموزش می‌دهند و به همین ترتیب این فرایند گسترش می‌یابد. در زمینه معلمان خط فارسی مدارس مختلف –البته آنهایی که خودشان به ما مراجعه کنند- هم ما آنان را حمایت می‌کنیم. هم از نظر پرداخت حقوق و هم از نظر مواد درسی. با توجه به شرایط آنها ما جزواتی را در اینجا تهیه کرده‌ایم که از نظر آموزشی ساده باشد و آنها را در اختیارشان قرار می‌دهیم.

برنامه‌های مشترک فرهنگی هم با تاجیکستان دارید؟

بحث توسعه روابط فرهنگی به گونه‌ای است که در اکثر برنامه‌ها، سمینارها و کنفرانسهای فرهنگی‌ای که در کشورمان برگزار می‌شود، توجه خاصی به تاجیکستان داریم. برنامه‌هایی همچون جشنواره‌های موسیقی، شعر، تئاتر، سینما و دیگر برنامه‌های مشابه را می‌توانم مثال بزنم. آخرین نمونه‌اش کنگره سراسری شعر مقاومت بود که آقای عجمی از اینجا دعوت شده است که اصلاً به عنوان داور دارد به این کنگره می‌رود. در واقع یکی از وظایف اصلی رایزنی فرهنگی‌ها در کشورهای مختلف، انتخاب چنین افرادی است. یعنی پس از اینکه از ایران شرایط اعلام می‌شود، ما باید انتخاب کنیم از میان‌شان، که با توجه به ارتباطی که با این دوستان تاجیک در بخشهای مختلفی همچون اتحادیه‌ها و کمیته‌های نویسندگان، شعرا و دیگر هنرمندان‌شان داریم، و همچنین شناختی که با حضور در مراسم و برنامه‌های مختلف‌شان از آنها به دست آورده‌ایم، شایسته‌ترین‌ها را انتخاب می‌کنیم. چند ماه پیش هم که سالروز درگذشت محمدجان شکوری، از آکادمیسین‌های معروف تاجیک بود، ما نیز مشارکت فعال داشتیم. حتماً می‌دانید که او هم عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران بود و هم دو-سه سال پیش به عنوان یکی از  چهره‌های ماندگار از وی تجلیل شد. او با کتاب «خراسان است اینجا» در کشور ایران هم معروف شده بود. آخرین اثر ایشان هم زندگینامه شفاهی‌شان است که در یکسال آخر زندگی از ایشان خواسته بودیم هر وقت فرصت دارند، ضبط کنیم که آنرا هم قصد داریم انتشار بدهیم...

آیا خاطرات‌شان تکمیل شد؟

بله خوشبختانه. البته معیار هر چیزی بود که به ذهن خود استاد رسید که مجموعاً چندین ساعت شد و ما آنها را پیاده و تایپ کرده و به دو خط فارسی و سیرلیک منتشر خواهیم کرد. البته زمانی هم که زنده بودند ما هر سال برای زادروزشان خدمت‌شان رفته و تبریک می‌گفتیم. به هر ترتیب برنامه‌های دیگری هم از این دست داشته‌ایم.

به جز برنامه‌های فرهنگی و هم‌اندیشی‌ها، برنامه‌ها و جشنهای ملی و دینی هم دارید؟

جشن نوروز که دو سال پیش در اینجا برگزار شد و رئیس‌جمهور کشورمان هم تشریف آورده بودند در حیطه فعالیتهای ما بود. برنامه‌های اینچنین زیاد داریم که به مناسبتهای مختلف ممکن است فعالیتهای ما بیشتر شود. در کنار اینها ما برنامه‌ها و فعالیتهایی هم داریم برای ایرانیان و خانواده‌های‌شان. از دانشجویان دکترا گرفته تا شرکتهای خصوصی، موسسات، تجار، معلمین، کارکنان خودمان، کمیته امداد امام خمینی، بانک تجارت، هلال احمر و... که ما برنامه‌هایی برای‌شان برگزار می‌کنیم. به ویژه اگر مناسبتهای ملی و میهنی ایران مانند دهه فجر، تولد ائمه، مراسم ماه رمضان و... باشد. ضمن اینکه ما 70-60 نفر هم ایرانی هم داریم که از چهل-پنجاه سال پیش آمده‌اند اینجا که بیشترشان اکنون پیر و سالخورده هستند.

اگر مشکلی برای ایرانیها در اینجا پیش بیاید، شما دخالت می‌کنید؟

گاهی مسائلی پیش می‌آید که تلاش می‌کنیم با گفتگو با مسئولین حل و فصل کنیم. برای نمونه ممکن است بین شرکای تجارت ایران و تاجیکستان گاهی اختلافی به وجود بیاید و مایه دردسر طرف ایرانی شود. در اینگونه موارد چنانچه آگاه شویم، پیش‌قدم شده و به واسطه رابطه خوبی که با مسئولین این کشور داریم، میانجیگری می‌کنیم.

روابط‌تان با نهادهای علمی و دانشگاه‌ها چکونه است؟

در 18 دانشگاه و مرکز علمی بزرگ در این کشور، ما مجموعه‌هایی را راه‌اندازی کرده‌ایم به نام «اتاق ایران». یعنی یک اتاق و یک فضایی را به طور جداگانه طراحی کرده‌ایم در آن مراکز و در آنجا تمام محصولاتی را که بشود به واسطه آنها ایران را به دانشجویان معرفی کرد، ارائه می‌کنیم. مثلاً کتابخانه‌هایی داریم که تلاش شده کتابهای مرجع زبان فارسی را در آنها قرار دهیم؛ به ویژه لغت‌نامه‌ها و فرهنگها، کتب تاریخ و جغرافیای ایران، شناخت استانها، مراکز دیدنی کشور و... . در کنار این کتابها، محصولات سمعی بصری هم هست که موسیقی و فیلم‌های ارزشمند ایرانی را در آنجا ارائه می‌دهیم. تزئینات و دکوراسیون این اتاقها هم حال و هوای ایرانی دارد. مثلاً به در و دیوار آنها نقشه‌ها و پوسترها و تصاویر مختلفی از ایران و ایرانیان نصب کرده‌ایم. از اینها مهمتر اینکه این اتاقها محل و مأمنی است برای دانشجویان علاقمند به فرهنگ ایران. به ویژه در دانشگاه‌های شرق‌شناسی و مطالعات مرتبط. این دانشجویان به جز منابع به خط روسی، منبع دیگری در اختیار ندارند و ما تلاش کرده‌ایم امکانات لازم را برای‌شان فراهم کنیم. چرا که آنها خط و زبان انگلیسی را هم عمدتاً بلد نیستند و حتی آنرا خیلی دشوار می‌دانند. بنابراین پس از خط سیریلیک روسی، خط فارسی دومین خط مورد استفاده‌شان است. در جاهایی که شرایط اجازه بدهد، ما تلویزیون و سایر دستگاه‌ها و لوازم را هم فراهم کرده‌ایم که به طور مرتب برنامه‌های شبکه‌های مختلف ایرانی پخش می‌کند. نوع دانشگاه یا مرکز هم فرقی نمی‌کند. برای نمونه در همین دانشگاه پزشکی که در روبروی رایزنی فرهنگی ایران قرار دارد، در کتابخانه ملی‌شان هم اخیراً این اتاق ایران را راه‌اندازی کرده‌ایم. این مکانها در واقع و به تعبیر برخی دوستان، «گوشه فرهنگی ایران» است در آن مراکز علمی. مثلاً چنانچه استادانی از ایران بیایند به آن دانشگاه و بخواهند گپ و پرسش و پاسخ علمی‌ای باشد، در آنجا جمع می‌شوند. همچنین مناسبتهای فرهنگی خاص نیز در همین اتاقها برگزار می‌شود. روز بزرگداشت حافظ، سعدی و یا فردوسی که تاجیکها خیلی به وی اهمیت می‌دهند، از آن جمله است. جالب است که بسیاری از کودکان تاجیک مقدار زیادی از شاهنامه را از حفظ هستند. برای خود من جالب بود که می‌دیدم کودکان 9 یا 10 ساله 300-200 بیت از شاهنامه را از حفظ می‌خوانند. به طور کلی می‌توانم بگویم که خیلی به شعر و ادبیات علاقه دارند و به محض اینکه برنامه و مناسبتی می‌شود، به سراغ اتاقهای ایران می‌روند.

در زمینه انتشار کتاب و نشریه هم فعالیتی دارید؟

اتفاقاً از فعالیتهای ماندگار ما در این کشور، بحث انتشارات است. ما تلاش می‌کنیم از همه استادان و نویسندگان بزرگ این کشور در حوزه‌های ادبی، تاریخی و حتی علقه‌های دینی دعوت کنیم که کتابها یا دست‌نوشته‌های‌شان را منتشر کنیم. خودشان هم به این مسئله تمایل دارند. چرا که به دلیل فقر و ضعف اقتصادی تاجیکستان که فقیرترین کشور در بین جماهیر شوروی است، توان شخصی برای این کار را ندارند و بنابراین اولین جایی که مراجعه می‌کنند، رایزنی فرهنگی ما –یا به تعبیر خودشان «فرهنگ ایران»- است. اگر درست در خاطرم باشد، فکر می‌کنم تاکنون حدود 150 جلد کتاب از این بزرگان در تیراژهای مختلف انتشار داده‌ایم. ضمن آنکه ما گاهی اوقات منابع نوشته شده در ایران را به خط سیریلیک بر می‌گردانیم تا تاجیکهایی که به خط فارسی آشنایی ندارند هم بتوانند از آنها استفاده کنند، و هم گاهی اوقات کتابهای نوشته شده توسط تاجیکان به خط سیریلیک بوده که ما به خط فارسی برگردان کرده و مثلاً به ایران فرستاده‌ایم. آخرین کتابی که از انتشارات ما منتشر شده، «فرهنگ و تمدن اسلامی در قلمرو سامانی» بوده که بیش از هزار صفحه داشته و برگردان شده است. اما اصلی‌ترین کار انتشاراتی‌مان «فصلنامه رودکی» است که هر سه ماه یکبار در اینجا منتشر می‌شود. اینها را ما به رایگان توزیع می‌کنیم و همچنین بر روی وب‌سایت رایزنی ایران هم فایل پی‌دی‌اف همه شماره‌ها را به رایگان برای دانلود قرار داده‌ایم. تقریباً می‌توانم بگویم اگر کسی با تاجیکستان آشنایی نداشته باشد و به وب‌سایت ما مراجعه کرده و این 36 شماره‌ای که تاکنون منتشر کرده‌ایم را نگاهی بیندازد، می‌تواند در حوزه‌های مختلف با این کشور آشنا شود. چرا که هر شماره به یک موضوع خاص می‌پردازد و ما تلاش کرده‌ایم دائره‌المعارفی در این زمینه درست کرده باشیم. یک شماره به میرسید علی همدانی اختصاص یافته، یک شماره به خجندشناسی، یک شماره به شعر تاجیکستان، یک شماره به داستان‌نویسی در تاجیکستان و به همین ترتیب هر شماره یک موضوع خاص را بررسی کرده است. بیشتر این مقالات از اندیشمندان و دوستان تاجیک است که البته همه به زبان فارسی منتشر می‌شود. شیوه توزیع هم به این صورت است که به جز فایل پی‌دی‌اف که روی وب‌سایت قرار می‌گیرد، ما تعدادی نسخه به ایران پست می‌کنیم تا در کتابخانه‌های مهم در دسترس قرار بگیرد. اینجا هم هر شماره را رونمایی می‌کنیم که معمولاً در همان مراسم رونمایی تمام نسخه‌ها را می‌برند و ما تعدادی دیگر برای مراکز علمی و دانشگاه‌ها تهیه کرده و می‌فرستیم. این فصلنامه چند سال پس از راه‌اندازی دفتر رایزنی جمهوری اسلامی ایران شروع به انتشار کرد و به طور مرتب هم منتشر می‌شود.

از دیگر فعالیتهای عمده‌مان در حوزه انتشار می‌توانم به «سبک‌شناسی» استاد بهار اشاره کنم که رئیس کتابخانه ملی تاجیکستان از ما تقاضا کرد آنرا به خط سیریلیک منتشر کنیم و ما هم این تقاضا را برآورده کردیم و اکنون این کتاب در دانشگاه‌های‌شان به عنوان منبع درسی تدریس می‌شود. بیشتر کتابهای دیگری هم که به خط سیریلیک برگردانده‌ایم، عموماً کتابهای منبع هستند. همچنین کتابهای دینی را هم که گمان می‌کنیم به شناخت‌شان از دین کمک می‌کند به سیریلیک برمی‌گردانیم. بیشتر کتابهای دینی که در اینجا منتشر می‌کنیم، منابعی است که مورد تأیید همه مذاهب اسلامی باشد و مورد اختلاف نگردد. در همین حوزه تعدادی از کتابهای استاد مطهری –همچون کتاب «حقوق زن در اسلام»- نیز برگردان شده است. همچنین «غربزدگی» جلال آل‌احمد، یکی از کتب شعر خانم طاهره صفارزاده و... . این کتابها عموماً با توجه به نیازهای روز جامعه امروزی افغانستان و همچنین با مشورتی که با برخی از دوستان تاجیک می‌کنیم انتخاب می‌شوند. همانگونه که می‌دانید منابع زیادی در کشورمان هست که بخواهیم برگردانیم به سیریلیک. اما یکی از معیارهای اصلی‌مان منابعی است که بدانیم بیشترین استفاده کننده را داشته باشد.

کتابهایی از ایران که می‌آوریم و به سیریلیک منتشر می‌کنیم را برای‌شان رونمایی داریم. برای نمونه کتاب «فلسفه علم» دکتر داوری اردکانی که رئیس فرهنگستان علوم است را در اینجا رونمایی کردیم و خودشان هم تشریف آورده بودند. البته همان موقع ایشان عضو خارجی آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بودند.

کتابخانه ما هم که در حیاط این مرکز است و بیش از هشت هزار جلد کتاب دارد، مرکزی است برای حضور و مطالعه علاقمندان زبان فارسی و به ویژه دانشجویان زبان و ادب فارسی...

رشته زبان و ادب فارسی دارند؟

به اسم ادبیات تاجیکی می‌گویند اینها.

چند تا از دانشگاههای‌شان دارد؟

ببینید، دانشگاههای مهم‌شان دارند. مثلاً دانشگاه ملی‌شان دارد، دانشگاه آموزگار دارد، آکادمی علوم‌شان دارد و دیگر دانشگاههای مهم.

تا چه مقطعی؟

تا دکترا دارند. مثلاً خیلی از دانشجویان ایرانی دارند اینجا ادبیات تاجیکی می‌خوانند. کتابخانه ما به جز این افراد، مورد استفاده دانشجویان دانشگاه اسلامی هم قرار می‌گیرد. ما البته دو سال پیش در همین مرکز اسلامی تاجیکستان، دارالتحقیق به پا کردیم. یعنی مرکز تحقیق و شناخت مذاهب است که کتابخانه بزرگی هم دارد که بیشتر کتابهایش به خط فارسی است و خودمان از ایران آورده‌ایم. آنجا کتابخانه‌شان آزاد است. چون در کنار مسجد است و هر کسی به مسجد می‌رود می‌تواند از این کتابخانه هم بهره ببرد.

من دیروز بیشتر کتابفروشی‌های شهر دوشنبه را به دنبال یک کتاب فارسی درباره تاجیکستان یا نقشه‌ای از این کشور گشتم. نقشه که به انگلیسی هم ندارند –البته به جز همان که اداره توریزم‌شان منتشر کرده- و کتاب هم دو-سه تا دیدم که خیلی قطور بود و به درد گردشگر نمی‌خورد که دستش بگیرد و بر اساس آن بتواند جاهای مختلف را بگردد. به نظرتان در این زمینه کم‌کاری نشده است؟

ببینید، کتابهایی در این زمینه منتشر می‌شود. مثلاً می‌توانم به کتابهای سبز وزارت امور خارجه اشاره کنم...

اما آنها قدیمی است و اطلاعاتش مربوط به بیست سال پیش می‌شود.

بله، متأسفانه به‌روز نشده. مثلاً درباره همین تاجیکستانش قدیمی است. اما اخیراً خوشبختانه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی کتابهایی به نام کتابهای نقره‌ای دارد منتشر می‌کند که دست‌کم می‌دانم برای تاجیکستان هم دارد که در این کتابهای نقره‌ای برخلاف کتابهای سبز وزارت امور خارجه که بیشتر به مسائل جغرافیایی و سیاسی پرداخته بود، فرهنگ بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. ما بیشتر باید در حوزه فرهنگ کار کنیم و به معرفی بزرگان، کتابهای مهم، نشریات و...

ببخشید وسط فرمایش‌تان؛ روزنامه به خط فارسی هم ندارند گویا.

روزنامه‌ای که کاملاً به خط فارسی باشد، ندارند. چون می‌دانید که خط رسمی اینها بالاخره هنوز سیریلیک است. البته منعی درباره انتشار به خط فارسی ندارند. اما برخی‌شان صفحات فارسی دارند. مثلاً روزنامه «ادبیات و صنعت» -که صنعت در اینجا معنی هنر هم می‌دهد- و روزنامه اتحادیه نویسندگان این کشور است و بین نویسندگان و اهل قلم این کشور شناخته شده است، همیشه یک صفحه فارسی دارد که با حمایت رایزنی ما چاپ می‌شود و مطالبش را هم عمدتاً ما برای‌شان فراهم می‌کنیم. این روزنامه سالها است که دارد منتشر می‌شود. همچنین می‌توانم به «هفته‌نامه نجات» اشاره کنم که متعلق به ارگان حزب نهضت اسلامی تاجیکستان است که آنها هم یک صفحه فارسی دارند. همچنین سایت «انجمن ادبی افروز» -اگر نامش را درست گفته باشم- را می‌توانم مثال بزنم که به سه زبان روسی، تاجیکی (خط سیریلیک) و فارسی منتشر می‌شود. خیلی از نشریات دیگرشان هم اینگونه است.

این شمه‌ای از فعالیتهای کلی ما بود که تا آنجا که ذهنم یاری کرد بیان کردم.

سپاسگزارم از وقتی که در اختیارم قرار دادید؛ آن هم در این شرایط روحی نامساعدی که دارید و رخداد ناگواری که برای‌تان پیش آمده بود.

ادامه...

(چند روز بعد از دوشنبه به خجند رفتم. تونل سالنگ در ارتفاع 3700 متری توسط ایرانی‌ها ساخته شده است و طولی حدود 6 کیلومتر دارد. نه روشنایی دارد، نه کف آن آسفالت است، نه هواکش دارد و نه هیچگونه امکانات دیگر. در حالی‌که تونلهایی که در همان مسیر چینی‌ها ساخته‌اند، کیفیت بسیار بالایی دارد و همین امر باعث نگاه بد تاجیکان به ایرانی‌ها شده است. دلیل این امر را از طریق ایمیل و رایانامه از آقای پارسا جویا شدم و ایشان پاسخی به شرح زیر نوشته و فرستادند):

 

از یادآوری موضوع تشکر می‌کنم. حقیقت این است که چند سالی است دوستان در سفارت درگیر این موضوع هستند و چندبار این دوستان تاجیک را به میز مذاکره آورده‌اند. ولی طرف تاجیک هنوز سهم مشارکت خود را تماماً پرداخت نکرده و برنامه این است که انشالله این بار موضوع نهائی و کار شروع شود. تمام دوستان در سفارت و شرکتی از بخش خصوصی در همین ایام در حال نهائی کردن قرارداد هستند. شما هم دعا کنید تا به سرانجام برسد.

 

پایان

[e-mail]

 

مطالب مرتبط: بخشهای نخست، دوم و سوم سفرنامه مصاحبه‌کننده به تاجیکستان را در همین وب‌سایت می‌توانید بخوانید و به‌طور مرتب هر هفته یک بخش دیگر نیز افزوده خواهد شد.

 

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393
http://www.anthropology.ir/node/22280
 

 

پیوست	اندازه
22655.	132.31 KB