جوامع بدون جنگ و منشأ جنگ

افشین اشکور کیائی

نویسنده کتاب،ریموند کیس کلی (Raymond Case Kelly) انسان شناس فرهنگی و قوم شناس آمریکایی است که در مورد منشأ جنگ در جوامع بشری بر اساس نابرابری‌های اجتماعی مطالعه می‌کند. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه شیکاگو در سال 1965 و دکترای خود را در زمینه انسان شناسی از دانشگاه میشیگان در سال 1974 دریافت کرد. او در دانشگاه میشیگان به مدت 33 سال تدریس کرد و در سال 2002 بازنشسته شد. تحقیق دکترای او پژوهشی در مورد پاپوآ گینه نو- جایی که او 16 ماه را صرف انجام تحقیقات مردم نگارانه با قبیله Etoro کرد- بود. این پژوهش پایه و اساس بسیاری از نوشته های بعد یش بود. پس از اولین کار خود در قبیله Etoro، کلی اصولاً به مطالعه ساختار و تکامل رفتار اجتماعی در درون و میان جوامع بشری پرداخت. او چهار کتاب در مورد موضوعاتی شامل سازمان‌های اجتماعی، نابرابری جنسیتی، جادو، امپریالیسم قبیله ای، و ریشه های جنگ نوشته است. مطالعات اخیر کلی در مورد گسترش پژوهش خویش در مورد ریشه های جنگ و بررسی منشأ خشونتِ مهلک درون گروهی در انسان‌های بیش از 2.9 میلیون سال گذشته می‌باشد.
علاقمندی عمده کلی به خشونت در دوران باستان و چگونه تکامل آن می‌باشد. بر اساس همین علاقمندی او دو پرسش اساسی مطرح کرد؛ 1- چه چیزی منجر به شروع جنگ می‌شود، 2- در بین انسان‌های ابتدایی چه جوامع بدون جنگی وجود داشته؟ کلی برای پاسخ به این پرسش‌ها، یک مطالعه تطبیقی از 25 جوامع شکاری بعهده گرفت– که این جوامع به نمایندگی از 186 جامعه بود که هر یک به نمایندگی از یک منطقه خاص را بر عهده داشتند. که همه این مطالعه‌ها را در کتاب خود به نام «جوامع بدون جنگ و منشأ جنگ» ارائه کرد.
معرفی کتاب:
کتاب دارای چهار فصل می‌باشد که شامل؛ فصل اول: طبقه بندی جوامع صلح آمیز، فصل دوم: جنگ طلب و بدون جنگ در جوامع مبتنی بر شکار و گردآوری خوراک: مقایسه، فصل سوم: منشأ جنگ: وضعیتی انتقالی، فصل چهارم: هم تکاملی‌های نخستینِ جنگ و جامعه.
کتاب مطالعه مختصری با استفاده از شواهد باستان شناسی و قوم نگاری است که در جهت رد نظریه های موجود درباره منشأ جنگ می‌باشد جوامع بدون جنگ و منشأ جنگ به کار تجزیه و تحلیل مقایسه ای قوم نگارانه از شکار بدون جنگ و جنگاوری و جوامع جمع آوری.
از ویژگی‌های مهم کتاب این است که جوامع بدون جنگ و جنگاور را از هم جدا می‌کند که در این تقسیم بندی جوامع بدون جنگ جوامعی هستند که در یک حسِ خیالی «صلح آمیز» هستند که در آن‌ها خشونت نهایتاً منجر به جنگ نمی‌شود. کلی فرض می‌گیرد که خواهر فردی توسط یکی از گروه های همسایه کشته می‌شود. برای یک قبیله بدون جنگ، مجازات قتل مجرمِ خواهر به عنوان یک گزینه هیچ توجیه اخلاقی ندارد تا زمانی که دختر نقشی در قتل نداشته باشد. اما در یک جامعه جنگ طلب، صدمه یکی از اعضای گروه، صدمه به کل اعضای گروه محسوب می‌شود و همچنین کل گروه متخلف، مسبب جنگ مطرح می‌شوند.
کتاب، تحلیلی مقایسه ای قوم نگارانه از جنگ طلب و بدون جنگ جوامع مبتنی بر شکار و گردآوری خوراک است تا ویژگی‌های متمایز مردم صلح طلب دوره پیشا کشاورزی مجزا کند و یک مدل نظری از منشأ جنگ و اویل تطور همزمان جنگ و جامعه را گسترش دهد. بررسی مراسم تدفین و نقاشی‌های داخل غار دوره کهنه سنگی که سند خشونت مرگبار است، توضیح ریموند کلی از انتقال جنگ‌های کم به افزایش جنگ در مناطق خاصی از اروپا و خاور میانه، فهمِ رایج از منشأ جنگ را متعجب کرد.
کلی پرسش‌های اساسی در رابطه با روابط بین طبیعت و فطرت انسان، جنگ، و ساختِ جامعه مطرح کرد: جنگ یکی از ویژگی‌های اولیه و فراگیر زندگی انسان است؟ یا مجموعه ای از روش‌ها است که در یک زمان خاص در گذشته ماقبل تاریخ به وجود آمده؟ در جوامع صلح آمیز که در آن جنگ وجود ندارد، آن‌ها به چه چیز علاقمند هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را از جوامع جنگ طلب متفاوت کرد؟ بحران تمایز ویژگی‌های مربوط کدام یک از این‌ها می‌باشد؛ شیوه های حضانت فرزند، شیوه های حل تعارض، نابرابری اجتماعی و اقتصادی، رقابت بر سر منابع، یا ساختِ گروه‌های اجتماعی؟
 در کل باید گفت که این تحقیق به درک ما از طبیعت انسان کمک می‌کند که طیف وسیعی از خوانندگان را در بر می‌گیرد؛ کسانی که کنجکاو ریشه های خشونت جمعی هستند، یا کسانی که علاقمند به مطالعه نقش نهادهای اجتماعی در جامعه هستند.
این کتاب مرجع فوق‌العاده برای کسانی که به دنبال درک چگونگی جنگ هستند و به خصوص دنبال جواب این سال هستند که آیا همه جوامع مستعد ابتلا به جنگ هستند؟ کلی به ارائه دقیق منطقی از این عقیده که جنگ‌های اخیر در نتیجه سازمان اجتماعی هستند، می‌پردازد.
مشخصات کتاب: Kelly, Raymond C. Warless societies and the origin of war. Ann Arbor : University of Michigan Press, 2000.
کتاب و آثار دیگر ریموند کیس کلی:
1. Kelly, R. C. (2005) Proc. Natl. Acad. Sci. USA 102, 15294–15298.
2. Kelly, R. C. (1968) Oceania 39, 36–63.
3. Kelly, R. C. (1977) Etoro Social Structure: A Study in Structural Contradiction (Univ. of Michigan Press, Ann Arbor).
4. Kelly, R. C. (1993) Constructing Inequality: The Fabrication of a Hierarchy of Virtue Among the Etoro (Univ. of Michigan Press, Ann Arbor).
5. Kelly, R. C. (1985) The Nuer Conquest: The Structure and Development of an Expansionist System (Univ. of Michigan Press, Ann Arbor).


[e-mail]