بررسی ظروف فلزی دوره هخامنشی در پایتخت های سیاسی و مقایسه آن با سرزمین های تابعه

نجمه موسی تبار

مسأله مورد بررسی در مقاله حاضر پراکندگی اطلاعات و پژوهش های انجام شده در زمینه صنعت فلزگری در دوره هخامنشی می باشد و نیاز به تمرکز بر، ساخت ظروف فلزی هخامنشی ، جدا از زیورآلات و ابزار و ادوات جنگ و شکار احساس می شود.
هدف، بررسی بخش اعظمی از ظروف فلزی دوره هخامنشی با پراکندگی جغرافیایی بسیار زیاد در یک نگاه است. هدف از انتخاب این مناطق بررسی میزان و نحوه تاثیر و تاثرات مناطق تابعه از مراکز اصلی و پایتخت های سیاسی در دوره هخامنشی می باشد. مناطق مورد بررسی شامل،مناطقی از آسیای صغیر ازجمله گوردیون،ایکیزتپه و ارزنجان؛گنجینه های بلغارستان از جمله روگوزن و کوکوآموگیلا؛آثاری از قفقاز در آخالگوری؛ همچنین کورگان های هفت برادران و فیلیپوکا در روسیه؛ به علاوه گنجینه جیحون و گنجینه بابل، در کنار آثاری از پایتخت های سیاسی دوره هخامنشی همچون شوش،تخت جمشید،پاسارگاد و همدان می باشد.

سوالات تحقیق:
1-آیا میان ظروف فلزی ساخته شده در ممالک تابعه امپراتوری هخامنشی و پایتخت های سیاسی این دوره همگونی مشاهده می شود؟
2- گونه ی رایج در میان ظروف و کاربری آنها چه بوده است؟
3-تکنیک ساخت و تزیین ظروف به چه صورت بوده است؟
کلیه اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش به روش کتابخانه ای و مشاهده نمونه ظروف موجود در موزه ملی ایران جمع آوری شده است.
نتیجه پژوهش حاضر یافتن همگونی بسیار میان ظروف فلزی مکشوفه از پایتخت های سیاسی هخامنشی و آثار سایر مناطق تابعه بود که نشان دهنده نوعی وحدت در ساخت و تزیین ظروف در این دوره است.این مسئله حاکی از وجود میل و رغبت سازندگان ظروف  برای ساخت آثاری مشابه تولیدات پایتخت ها می باشد . همچنین احتمال وجود نوعی سبک خاص دربار و به نوعی در خدمت دربار بودن هنرمندان وصنعتگران این دوره را در ذهن تداعی می کند.

واژگان کلیدی:
فلزگری هخامنشی، ظروف فلزی هخامنشی، ریتون ،آمفورا، ساتراپی های هخامنشی.


مقدمه
هنر و صنت فلزگری هخامنشی تا کنون مورد توجه محققان بسیاری قرار گرفته است. ولی در اکثر موارد به طور کلی صنعت فلزگری را که شامل ساخت ظروف فلزی،جواهرات،ابزار و ادوات جنگ و شکار می شود مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند. ودر بعضی موارد هر یک از گنجینه های فلزی را به طور جداگانه توصیف و بررسی کرده اند.
در این مقاله با تمرکز بر ظروف فلزی بدست آمده از سراسر قلمرو امپراتوری هخامنشی؛این بخش از صنعت فلزگری این دوره مورد بررسی قرار گرفته است.
برای رسیدن به پاسخ سوالات  طرح شده طی چهار بخش به شرح زیر به مطالعه و بررسی پرداخته شده است. در بخش اول کلیاتی در رابطه با صنعت فلزگری و معادن مورد استفاده در این دوره ارائه شده و در بخش های بعدی به ترتیب گونه شناسی و کاربری ظروف،تکنیک ساخت و تزیین و در فصل آخر تاثیر و تاثرات ظروف فلزی دوره هخامنشی در گستره قلمرو هخامنشی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
پیشینه پژوهش
در اغلب پژوهش هایی که تا کنون صورت گرفته در بخشی از کتاب های منتشر شده با عنوان فلزگری دوره هخامنشی به معرفی و توصیف ظروف فلزی این دوره پرداخته شده است از جمله:  در بخشی از جلد هفتم کتاب پوپ ،آرتور، فیلیس اکرمن، (1387)، به معرفی آثار فلزی دوره هخامنشی پرداخته شده است. Simpson,s,john,(2005)    نیز بخشی از کتاب امپراتوری فراموش شده خود را به معرفی ظروف فلزی هخامنشی  اختصاص داده است. در مقالات مختلفی نیز به معرفی گنجینه های فلزی بدست آمده از مناطق مختلف آسیای صغیر، قفقاز و .... پرداخته شده ازجمله: Armbruster,(2010)، Curtis,J(1995) وOzgen( 2006)  که به معرفی گنجینه جیحون و آثاری از آسیای صغیر و جام های نقره اردشیر پرداخته اند.
 

برای خواندن این مقاله به طور کامل در زیر کلیک کنید:

 

 

 

<

پیوست	اندازه
12866.doc	1.92 MB