«اسلام و مرگ» در دانشنامۀ مرگ و مردن

هاجر قربانی

در مدخلِ "I" دانشنامۀ مرگ و مردن تعاریفِ مرتبط با مرگ و آیین‌های آن در اسلام با توجه به مسلمانانی که در آمریکا سکونت دارند، نوشته شده است. اسلام و مرگ: دینِ اسلام 25 درصد از جمعیت جهان را تشکیل داده است، که آفریقا، خاورمیانه، آسیای جنوبی و بخش‌هایی از جنوبِ شرقی  را دربر می‌گیرد. دینِ اسلام یکی از دین‌هایی است که امروز در آمریکا به سرعت رشد کرده است. براساسِ آخرین آمارها، حدود یک‌هزار و دویست و نه مسجد از حوالی 1980 بنا شده است. برای پیروان اسلام که آنها را مسلمان می‌نامند، مرگ پایان نیست، تنها مرحلۀ دیگری از زندگی است، یک گذار از زندگیِ روی زمین و شروعِ یک زندگی در آخرت. مسلمانان مرگ را یک جدایی از جسمِ فیزیکی در نظر می‌گیرند که روز داوری [قضاوت] دوباره باز خواهد گشت، و اگر خدا بخواهد یکبارِ دیگر در کنار خانواده و بستگانش قرار خواهد گرفت. مسلمانان معتقدند به این امر که هر فردی روح دارد. آنها معتقدند که بعد از اینکه فردی می‌میرد، روح او به جهانِ دیگری میان زندگی و مرگ برای روز داوری منتظر می‌ماند، هر روحی که در دنیا کارِ خوبی انجام دهد به بهشت خواهد رفت و روحی که در زندگی چنین نباشد [اعمال بد داشته باشند] به جهنم رهسپارخواهند شد. بدن باید شسته شود، درون پارچه پیچیده شود، و بعد از نماز،در همان روزی که مرگ رخ داده دفن شود. اسلام کالبدشکافی را می‌پذیرد اما زمانی که اثبات کند که فایده‌مند یا قانونی است.

اسلام مخالفِ آسان سازی مرگ است. آنها معتقدند که زندگیِ همه انسان‌ها مقدس است زیرا توسط خدا به آنها اهدا شده است، و خداست که انتخاب می‌کند هر فردی چه مدت زمانی باید زندگی کند. و انسان نباید در این امور دخالت کند. به طور مثال خودکشی یک دلیلِ کشتنِ «عادلانه» در نظر گرفته نمی‌شود. «نفسی را که خدا محترم شمرده به قتل نرسانید» (اسرا: 17:33). تلفظِ قرآن در زبانِ انگلیسی «کُران» تلفظ می‌شود، یک کتاب از نوشته‌های مقدس اسلام توسطِ خداوند به پیامبرِ خود محمد(ص) در دورانِ زندگی‌اش در مکه و مدینه بیان شده است، و به مسلمانان دستور داده که چگونه زندگی کنند.

زمانیکه مرگ نزدیک می‌شود، خانوداه و دوستان تلاش می‌کنند که در گوشِ فردی که مرده است برای تسلی و آرامش نماز بخوانند. با این نظر که آخرین کلمه‌ای که یک مسلمان باید بشنود خدا است، که تسلمیش را در برابر او تقویت می‌کنند.

آیین تشییع و سوگواری

سوزاندن اجازه داده نشده است. در آماده سازیِ جسد برای تدفین، چشم‌ها بسته می‌شوند، بدن به صورتِ آیینی با آبِ معطر توسطِ خانواده شسته، سپس در یک پارچۀ بدونِ درز (کفن) پوشانده و سپس به مسجد جایی که افراد برای خواندنِ نماز جمع شده‌اند روانه می‌شود. برای مسلمانان، احترامِ به مردگان یک تعهد لازم است، صرف نظر از اینکه هر شخصی متوفی را میشناسد.

در اسلام خاک‌سپاری باید هرهرچه سریعتر بعد از مرگ، اگر ممکن است، یعنی بیست و چهار ساعت ، انجام شود. دفن باید در یک قبرستان اسلامی انجام شود. در سنتِ اسلامی، تنها مردان قادرند در خاکسپاری شرکت کنند. به جز قوانینِ محلی در استفاده از تابوت، بدنِ کفن شده باید مستقیما برای خاکسپاری درون زمین قرار گیرد. بدن روی دست راست و همیشه در موقعیت رو به مکه ، جهتِ نماز خواندنی مسلمانان، است. دست راست همچنین در زیر سر است و سر به سمت شرق برگردانده می‌شود.

خدماتِ تشییع‌جنازه کوتاه است و شامل یک سوال دربارۀ اینکه آیا متوفی بدهی دارد یا خیر یا اینکه آیا شخصی کینه‌ای علیه فرد دارد یا خیر؟! اگر چنین باشد، این امور باید قبل از خاکسپاری بخشیده شود تا روح آزاد شود. هرچند ممکن است شخصی بدهی مرده را پرداخت کند، خانوادۀ مرده مسئولیت دارد که تمامیِ بدهی را هر چه سریعتر پرداخت کند. مسلمانان معتقدند که پرداختِ بدهی فردی که مرده است می‌‌تواند برخی از مجازات‌های او را در سهل‌انگاریِ پرداخت سلب کند. مردان معمولا زمانی که تابوت را، در یک جعبۀ ساده، برای بردن به سمت قبر حمل می‌کنند، آیاتی از قرآن را تلاوت می‌کنند. خانواده و دوستان در زمانِ دفن، یک بیل ازخاک بر گور می‌پاشند و نماز به جا می‌‌آورند. پس از اتمام دفن عزادارن نمازِ نهایی را می‌خوانند. گاهی اوقات، آنها برای جمع شدن به دور هم مجددا به مسجد باز می‌گردند. قبر مسلمان باید بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد. سنگ باید به عنوان نشانه روی قبر استفاده شودف اما اجازۀ نوشتن روی آن نیست. ساختمان و یا هر شکل دیگری از سازه در بالای قبر مجاز نیست. به صورت سنتی، سه روز بعد، بیشتر اعضای خانواده و دوستان برای ملاقات به خانۀ متوفی برای تلاوتِ قرآن مجید، نماز و غذا می‌روند. عزاداران به صورتِ ظاهری سعی در حفظِ تماس‌ها و ارتباطاتِ خویشاوندی با دوستان و نزدیکانِ خود دارند.

خیرات، روزه، نماز و حج اغلب به نیابت از مرده انجام می‌شود. سرزدن به قبر برای یادآوری مرگ و روز قیامت به افراد زنده توصیه شده است.