جام جهانی تا حد مرگ (لوموند دیپلماتیک: ژوئن 2014)

اليويه پيرونه برگردان آيدين خليلي

ادسون آرانتس دو ناسیمنتو، معروف به پله، مایه مباهات دیرین فوتبال، سفیر بین‌المللی جام جهانی ٢٠١٤ و مارک کوکا کولا، اخیرا مرگ یک کارگر را در محل ساخت استادیوم جدید سائوپاولو در ٢٤ مارس، [یک حادثه] «معمول» دانست (١). میشل پلاتینی، بازی‌ساز پیشین تیم ملی فرانسه و رئیس کنونی کنفدراسیون فوتبال اروپا (یوفا)، به برزیلی‌ها توصیه کرد «تا یک ماه دردسرهای اجتماعی درست نکنند (٢)» در حالی که جنبش اعتراضی شکل گرفته در مارس ٢٠١٣ علیه هزینه‌های اختصاص یافته به این مسابقات از حساب خدمات اجتماعی، سلامت و آموزش هنوز ادامه دارد...

 

  آن گونه که اثر جمعی جام پر است! (٣) شرح می‌دهد این گفته‌های کنایه‌آمیز نشان‌گر بی‌اعتنایی نمایندگان جهانی فوتبال است نسبت به پیامدهای جشنواره‌های ورزشی چون جام جهانی که تحت نظر فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) برگزار می شود.

 

  فیفا که در سوئیس به عنوان سازمانی غیرانتفاعی معرفی شده است، طبق نظر این نویسندگان، بیشتر به «هولدینگی فراملی یا بنگاهی معاملاتی (...) که سرمایه ورزشی و کالایی‌سازی آن را مدیریت [می‌کند]» شبیه است: ٩٩٨ میلیون یورو درآمد در سال ٢٠١٣، ٢.٥٥ میلیون یورو که خود فیفا آن را سود می‌نامد، بیش از ١ میلیارد حساب پس‌انداز. برای فیفا اهمیت زیادی ندارد که بدهی خارجی آفریقای جنوبی، میزبان جام جهانی ٢٠١٠ «از ٧٠ ملیارد دلار [٣.٥٠ میلیارد یورو] (قبل از جام جهانی) امروز به ١٣٥ میلیارد دلار رسیده است». هزینه اضافی مربوط به نهاد برگزارکننده رقابت‌ها به ١٧٠٩% می رسد! پرتوریا به طور چشمگیری مخارج اجتماعی را کاهش داده است، در حالی که ٥٢% شهروندان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. فیفا نیز به نوبه خود در این دور از مسابقات ٧.٢ میلیارد یورو سود به جیب زد.

 

  در برزیل در حالی که بودجه جاری مورد نیاز ٨٠٠ میلیارد یورو هزینه، به گفته دولت اساسا بر دوش بخش خصوصی، برنامه‌ریزی شده بود، اکنون مخارج از ٦.٢ میلیارد گذشته‌اند و پرداخت این هزینه نیز به حساب مالیات‌دهندگان خواهد بود، همان‌گونه که کتاب درباره سرمایه‌گذاری‌ها اشاره می‌کند: «٧٨%هزینه‌های زیربنایی برای جام جهانی ٢٠١٤ که ١٨ میلیارد دلار [١٣ میلیارد یورو] تخمین زده شده بود، از طرف بخش دولتی تامین شد». مانند آفریقای جنوبی، مسئولین اقدام به اخراج و سلب مالکیت‌های گسترده کرده‌اند. نزدیک دویست نفر تا امروز جابه‌جا شده‌اند. «آرام سازی» فاولاها به دست پلیس، شدت یافته است. از ژانویه تا سپتامبر ٢٠١١، بیش از هشتصد نفر در چارچوب عملیات «پاکسازی» به قتل رسیده‌اند...

 

  به نظر نمی رسد هیچ چیز فیفا را از مسیر سودجوییش منحرف کند، نه بیست ‌و پنج اعتصاب سازماندهی شده در برزیل از فوریه ٢٠١١ تا آوریل ٢٠١٣ و نه مرگ هزار و دویست کارگر خارجی در محل کار در قطر (میزبان جام جهانی ٢٠٢٢). «در ائتلاف با (شرکت‌های) چند ملیتی متعدد، [فیفا] پرورش‌دهنده سرمایه‌داری‌ای غارت‌گر است.» فیفا دستورالعمل‌هایش را در بی‌اعتنایی قوانین ملی تحمیل می‌کند: معافیت مالیاتی و معافیت از مالیات بر ارزش افزوده برای مقامات فدرال، کارمندان و پیمانکارانش، محدودیت‌زدایی از مناطق تجاری ویژه که به وسیله «پلیس مارک‌ها» کنترل می‌شود و غیره.

 

  در روشنفکران، مردم و توپ گرد، ژان کلود میشه‌آی فیلسوف، نابودی تدریجی روح بنیادین فوتبال را از ١٩٩٨ به باد انتقاد گرفت، همان «قلمرو وفاداری انسانی به عمل درآمده در فضای باز» که آنتوتیو گرامشی می‌گوید. این کتاب که در ٢٠١٠ بازبینی شده و دوباره در نسخه‌ای گسترش یافته چاپ شده است (٤)، به « ادغام انتحاری» فوتبال حرفه‌ای در بازار اشاره می‌کند ونتیجه می‌گیرد که «سرمایه‌داری مدرن اکنون به محض این که به هر فعالیت انسانی چنگ اندازد و منطقش را بر آن تحمیل کند، قادر به تغییر ماهیت آن است».

 

١- «از نظر پله مرگ یک کارگر «معمول» است» را در  www.courrierinternational.com   ، ٩  آوریل ٢٠١٤ بخوانید، از آغاز کار ساخت تاسیسات ورزشی، نه کارگر جان خود را از دست داده‌اند.

 

 

٢-

RMC Sports, 25 avril 2014.

٣-

Collectif, La Coupe est pleine ! Les désastres économiques et

sociaux des grands événements sportifs, Centre Europe - tiers-monde

(Cetim), Genève, 2013, 140 pages, 10 euros. Egalement, de Simon

Maillard et Patrick Vassort, CIO, FIFA : le sport mortifère, Le Bord

de l’eau, Lormont, 2014, 62 pages, 6 euros.

 

٤-

Jean-Claude Michéa, Le plus beau but était une passe. Ecrits

sur le football, Flammarion, coll. « Climats », Paris, 2014, 148 pages,

15 euros.

 

 

پرونده «لوموند دیپلماتیک» در انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007