جهان کتاب- شهریور ۱۳۹۴

روابط عمومی انسان شناسی و فرهنگ

شمارة جديد جهان‌كتاب منتشر شد/ شمارة 316، شهريور 1394، 80 صفحه. 120000 ريال. در اين شماره: ابتدا «نامه‌اي از پراگ» را مي‌خوانيم به قلم پرويز دوائي و با عنوان «سَروَرِ عزيز...». نويسنده در يادآوري خاطرات گذشتة خود از تهرانِ اواخر دهة 1320 و اوايل دهة 1330، درنگي كرده است بر عوالم سياست و تكاپوهاي حزبي كه جلوه‌اي نيز در خيابان‌ها داشت. از تجربة نوجواني دبيرستاني سخن به ميان آمده است كه تمايلي به گروه‌هاي همسو با بيگانگان يا دربار ندارد و به همين خاطر به حزبي ايران‌گرا پيوسته است كه از احزاب نهضت ملّي و هواخواه دكتر مصدق است. اما او «غير از حزب و مصدق، به سينما، كتاب، به آواز و آهنگ‌هاي قشنگ و به نگاه بعضي چشم‌ها...» هم علاقه داشت و مرد ميدان ضد و خورد در خيابان‌هايي نبود كه سرانجام به تصرفِ حاميان سلطنت از همه نوع درآمد. خاطرات پرويز دوائيِ جوان با حكايت ديداري خاتمه مي‌يابد با رهبرِ محبوبِ آن حزب، يك سال پس از برچيده شدن همة بساط‌ها... در اتوبوسی در ابتداي خيابان هدايت...

«دوستي‌هاي ادبي» عنوان مقاله‌اي است از احمد اخوّت دربارة دوستي از راه ادبيات و شرح انواع مختلف آن، با بر شمردن نمونه‌هاي بسيار از ايران و جهان. رفاقتي كه با ادبيات عجين است ولی واقعي و پايدار است، بي‌آن‌كه حتماً دوستانِ ادبي يكديگر را از نزديك ديده باشند يا شناختي از هم ـ به‌جز از راه نوشته‌هاي چاپ شده‌ ـ داشته باشند.

«هوشنگ گلشيري: شاعر و تحليلگر شعر» مقاله‌اي است از كاميار عابدي در پانزدهمين سال درگذشت نويسندة نام‌آور معاصر. در اين نوشته، عابدي به وجهي ديگر از شخصيّت ادبي گلشيري پرداخته است: گلشيري شاعر و منتقد شعر. اگرچه عمر شاعري گلشيري كوتاه بود، اما علاقه‌اش به شعر امروز و نقد و بررسی آثار شاعران را تا پايان عمر پربارش حفظ کرد.

در ادامه، مقاله‌اي در معرفي لارنس لاكهارت، ايران‌شناس انگليسي با ترجمة پيام شمس‌الديني آمده است. «بايست‌ها و نبايست‌ها دربارة دانشنامة زبان و ادب فارسي» نقدي است از مهران افشاري، همزمان با انتشار جلد پنجم آن دانشنامه. «ملاحظاتي دربارة مباحث ادبياتِ حماسي و اساطيري در تاريخ جامع ايران» نقد مفصلي است از سجّاد آيدنلو بر مجموعة تاريخ جامع ايران (بنياد دايره‌المعارف بزرگ اسلامي). محبوبه شمشيرگرها كتاب مرواريدهاي پارسي: سروده‌هاي فلسفي ناصرخسرو (ويراستار: آليس هانسبرگر) را به تفصيل معرفي كرده است. «گنج حُسنِ بي‌پايانِ دوست» مقاله‌اي از سهيلا صارمي است دربارة كتاب كريم امامي: فرهنگ، ادب و هنر نوگراي ايران (ويراستة حورا ياوري و گردآوردة گلي امامي) كه سال گذشته به زبان انگليسي در امريكا منتشر شد. «حديثِ سازِ لطفي» عنوان نقد مهدي فيروزيان است بر كتاب پهلوان تار: مقاله‌هايي دربارة محمدرضا لطفي، نوشتة ارشد تهماسبی.

از ميان كتاب‌هاي تاريخ معاصر ايران، كاوه بيات به بررسي خاطرات ارسلان خلعتبري از شهريور 1320 تا مرداد 1332 پرداخته است. مجيد رُهباني نيز كتاب درس 28 مرداد... نوشتة خليل ملكي را معرفي و نقد كرده است. كتابي در نقد مواضع حزب توده، بررسی سیاست‌های گذشته و مشی آیندة نهضت ملّی، كه بيش از شصت سال از تأليف آن مي‌گذرد و اکنون براي نخستين بار منتشر شده است.

 فرخ اميرفريار در اين شماره صفحة تازه‌اي را گشوده است با عنوان «كتاب‌هاي پرفروش». مطلب اين شماره به زويا پيرزاد و شمارگان آثارش از نخستين سال انتشار تا امروز اختصاص دارد.

زري نعيمي در صفحات «هزار و يك داستان» اين شماره به نقد و بررسي سيزده رمان و مجموعه داستان فارسي جديد پرداخته است، از جمله: اين خانه پلاك ندارد/ فرزانه كرم‌پور و لادن نيكنام؛ پرندگي/ نسرين اسدي جعفري؛ پُل‌ها/ احمد ابوالفتحي؛ تاريك‌خانه/ ماشاالله احمدي؛ تاول/ مهدي افروزمنش؛ چمدان دلتنگي/ كتايون سلطاني؛ كول‌كش‌ها/ پگاه زارعي؛ نعش‌كش/ محمدرضا گودرزي.

 سايه اقتصادي‌نيا نيز در صفحات ثابت «وقت شعر»، چند دفتر شعر معاصر را بررسي كرده است: حدود/ الياس علوي؛ دست‌هايت را در كلمه‌هايم فرو كن/ سيدمحمد مركبيان؛ مرگي به اندازه/ حامد حبيبي؛ من سكوت انسانم/ كيوان مهرگان.

 در بخش معرفي كوتاه، يازده كتاب به اجمال معرفي و بررسي شده‌اند، از جمله: نگاهي نو به تاريخ مازندران باستان/ درويش علي كولاييان؛ تاريخ املاك اختصاصي رضاشاه در گرگان/ عباس سپهر گرگاني؛ هم شاعر هم شعر/ سايه اقتصادي‌نيا؛ در غريو باد و باران/ ولي‌الله دروديان؛ جنسيت در رمان فارسي/ زهره قُلزم؛ كتاب اژدهايان/ ر.ل. گرين، ترجمة شاهده سعيدي؛ بردي از يادم: مروري بر زندگي لُرتا هايراپتيان/ زاون قوكاسيان؛ نگاه واقعي: نظرية فيلم پس از لاكان/ تاد مك‌گوان، ترجمة بهمن خالدي؛ خودتان را ارتقاء دهيد/ دَن شابل، ترجمة علي قادري و ندا جليلي‌نيا.

پايان‌بخش اين شماره، مقاله‌اي است دربارة رابرت كانكوئست، مورخ كمونيسم روسي و شوروي، كه به‌تازگي درگذشت. پس آن مانند همة شماره‌ها، با «تازه‌هاي بازار كتاب» به روايت فرخ اميرفريار آشنا مي‌شويم.