انسان شناسی شهری بازار کرج

مریم قوامی فرد

گزارش تحقیق کلاس انسان شناسی شهری، نیم سال اول 1388-89 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
موقعیت طرح بازار انقلاب کرج به گونه ای است که در قلب شهرکرج ودرشمال خیابان شهید بهشتی که معبر اصلی شهر مرج است واقع گردیده است. این بازار که از قدیمی ترین بازارهای کرج محسوب می شود روزانه صدها هزار شهروند را به سوی خود جلب کرده است و به عنوان یکی از قطب های تجاری کرج به حساب می آید. مساحت طرح این بازار چهارهزار کیلومتر مربع است.
     احداث مراکز تجاری – اداری دراین نقطه از شهر کرج باتوجه به میزان مشتریان و دسترسی آسان به  آن میتواند یکی ازبهترین گزینه های سرمایه گذاری کرج باشد .
    د رگذشته بازار علاوه بر این که محل دادوستددر شهر بوده محل تعاملات اجتماعی ، یادگیری فرهنگی ، محل تجمع گروه  ها وشهرهای مردم نیز بوده است. در کالبد شکافی بستر تاریخی شهرها و مجتمع های مسکونی بازار همواره از پایه های اصلی کالبدی وفضایی شهرها به حساب می آید.
     درمورد فضای بازار و چگونگی خصوصیات کارکردی آن در تاریخ کهن شهرهای ایران اطلاعات گوناگونی دردست است اما آن چه که می تواند پایه ای برای تحلیل علمی خصوصیات بازار در شهر باشد نقش تجاری شهر و حافظه ای تاریخی و تبلور آن در بازار است.
     حیات شهر وبازار به هم پیوند خورده اندو در بسیاری ازموارد شهرها با بازارها معنی ومفهوم پیدامی کنند. در هر صورت بازار تنها عملکرد اقتصادی ندارد بلکه به موازات نقش اقتصادی است دارای کارکردهای مذهبی ، فرهنگی ، سیاسی واجتماعی نیز است.
     دراوایل دهه ی 40 بازارهای سنتی ایران به عنوان یکی از ابنیه های ملی بی اعتبار دچار تخریب شده اندو انسجام فضایی وهویت شهری و شهرنشینی به صورتی ناآگاهانه از هم پاشیده شده است. این در حالی است که بخش قابل توجهی از مشاغل قدیمی هم به همین منوال دچارتغییر وتحول شده اند.
    از جمله مشاغی که در قدیم وجودداشته اندواکنون اثری از آن باقی نمانده است می توان به فیروزه تراش ها و کلاه دوزها و...اشاره کرد. بنابراین به بهسازی فضای بازار بایدت وجه کرد که بنای جدید  در تعارض باباقت قدیمی قرار نگیرد. این به این معناست که در بافت قدیمی به هیچ عننوان نباید دخالت کرد بلکه هدف باید انتخاب وتوزیع فعالیت هایی دراین فضای جدیدباشد که به نیازهای شهر ومنطقه ی تاریخی پاسخ دهد .
     همچنین معماری بازار باید زنده کننده ی خاطره هاوالزامات محیط شهری وتاریخ کهن آن باشد.برای حفظ نقش ومنزلت مراکز ارزشمند تاریخی شهرها توجه به سه مفهوم احیای بناهای یادماندنی و تاریخی ، نوسازی بخش هایی از بافت مرکزی وبازسازی وروان بخشی محیط شهری الزامی است.
     بازار انقلاب کرج به عنوان یک کانون تاریخی و فرهنگی وباتوجه به ویژگی معماری وهنری آن پیوسته موردتوجه بازدید کنندگان این شهر است این بازار بیشتر به علت ارزش های فرهنگی و قدمت تاریخی آن موردتوجه قرار گرفته است.
     بازار های سنتی درشهرهای امروزی غالبا به وسیله خیابان های جدید الاحداث از سایر نقاط شهری جدا شده اندو یکی از علائمی که جوامع ابتدایی رامشخص می کند وآن رااز جوامع بعدی متمایز می سازد فقدان بازار است.

چکیده    2
مقدمه و طرح مسئله    4
ادبیات و پیشینه ی تحقیق    10
پرسش تحقیق    11
روش شناسی    12
بازار و شهر    14
حافظه ی تاریخی    17
پیدایش بازار    19
معماری بازار انقلاب    22
فضاهای بازار    24
تحلیل یافته ها    25
موقعیت بازار اصلی و دائمی شهر    27
آداب ورسوم بازاریان    28
کسبه بامشاغل موروثی    29
قشربندی اجتماعی – اقتصادی بازار کرج    30
همسر گزینی بازاریان و شیوه های آن    30
نحوه برگزاری سوگواریهای مذهبی درمیان بازاریان    31
جمعبندی    32
نتیجه گیری    34
منابع ومآخذ    37
منابع اینترنتی    38
 
چکیده
    


مقدمه و طرح مسئله
     انسان شناسی شهری از پیوند میان فضا ، زمان ونشانه های شهری یاانسانی که این عوامل راتولید یا مصرف ویابازتولید می کند پدید م«ده است از این رو در این رشته بررسی و تحلیل فضاهای زیستی – فرهنگی پرداخته می شود.
     امرزوه شهرهای جدید ایرانی از عناصر وکارکردهای پیشین خود جداشده اندو به همین دلیل فضاها وروابط جدید انسانی در آن ها شکل گرفته است تحلیل وفهم این قضاهای شهری جدیدمی تواندما رادر شناخت تحولات جامعه جدید ایرانی کمک کند.
    عناصر جدیدی که در شهرهای ایران وارد شده برشیوه ی زندگی شهری تاثیرگذاشته وشهرهای ایران را به سمت سبکی مدرن سوق داده است به گونه ای که این سبک بر رفتارمردم تاثیر گسترده ای داشته است ( حسامیان،1377).
     شهرها در گذشته دارای طرحو بافت فرهنگی _اجتماعی خاصی بودند در این شهرها کنش های اجتماعی و خصوصیات فرهنگی نوعی پویش درونی به وجود می آورد.اما تغییرات در شهرها در چنددهه ی اخیر منجر به گسست شهر با گذشته شده وشالوده ی کهن ارتباطات درون شهری ومعماری وبه طور کلی طرح و بافت نظام اجتماعی – فرهنگی از هم گسیخته است (حبیبی ،1378).
     در شهر امرزو بافروریزی حصارها هر چند کالبد دروازه هاتغییر شکل یافته است اما مکان آن ها همواره تداعی کننده ی خاطره های جمعی شهروندان بوده ومی تواند موجد خوانایی شهر و بیان کننده هویت مدنی و برانگیزاننده ی احساس غرور درمردم شهر گردد. چنین مکان هایی به همگان تعلق دارد همان طور که درگذشتهنیز چنین بوده است و هدف اصلی مرمت و نوسازی آن باایجادوارتقای حس تعلق برمکان در افزایش حس همبستگی وتعلق اجتماعی می باشد.
     برای شناخت انسان شناسی شهری پیش در هرچیز به سراغ شناخت شهر به مثابه ی یک واقعیت پیچیده ومتحول در دو بعد زمانی ومکانی رفتوتلاش کرد وچگونگی تبلور فرهنگ در ابعاد گوناگون آن را در قالب شهر که ابعاد و رویکردهای متفاوت شناختی را به وجود می آورد مورد بررسی قرارداد ( فکوهی ،1383،انسان شناسی شهری ، صقحع 25).
     بهترین  کاری که انسان شناسان می توانند انجام بدهند آن است که همچون همیشه باتوصیف و تشریح زندگی مردم در واقعیت های متنوع وموقعیت های تجربه شده ی آن ، آن واقعیات وموقعیت ها را درچارچوب های گسترده تر زمانی و مکانی تحلیل کنند .(Southall . Urban Anthropoegy)
     دررویکر انسان شناختی شهر به مثابه واقعیتی انسانی تعریف می شود. رویکر انسان شناختی راباید همواره در چارچوب  های خاص این شاخه های علمی یعنی جامع گرایی وتحلیل خرد خاص آن قراردادو به همین رویکرد انسان شناختی نمی تواند جز حاصل جمعی از سایر رویکردها باشد.
    گروهی از نظریات به ویژه در ارتباط با شهر به وجود بازارهای متمرکز درنقاطی خاص تاکید کرده اندو بر آن بوده اند که کنترل ومدیریت این بازارها سرمنشا قدرتی بوده اند که شهرها رابه وجودآورده است.
     حافظه سرشار از خاطرات و روایت هاست اعتراف به فراموش کاری تاریخی فرصتی برای به خود آمدن است. کسانی که برای همه چیز از قبل آمادگی دارند خوشبخت ترین های عالم هستند. وقتی از تاریخ عبرت نگیریم تاریخ سنگین تر بر ما تکرار می شود. معرفت نه نقطه ای برای آغاز است و نه نقطه ای برای پایان اما میتواندنقطها ی برای تکرار عبرت مادرتاریخ باشد.
     اشعار وترانه ها به دلیل اعتبار ی بودنشان ماندگارهستند ووجود اشعاروترانه های محلی درمیان بازاریان شهرهای گوناگون به کرات دیده می شود .البته برخی از شعر های مذهبی مربوط به دوره خاص خودشان هستندونمی توانند پا به پای حافظه و زندگی مردم حرکت کنند.درجوامع بومی عناصر کهن الگویی و اساطیری از گذشته تاامروز به مدد رمزهای تصویری در خیال و حافظه ی جمعی مردمان ماندگار بوده اند.
     درواقع ثبت و ضبط آ‌ن چه درمیان انسان های می گذرد از فعالیت های ا نسان شناسی است انسان شناسی می کوشد مشاهدات خود رابدوت تغییر وبدون ارزش گذاری فقط ثبت و ضبط کند.   ا نسان شناسان تلاش می کنند بااستفاده از ابزار نوشتاری ، صوتی و بصری ، حیطه ی فرهنگی زندگی مردم راترمیم و شهروندان را برای اثرگذاری بر این حیطه توانمند کنند.
    بازارهای تاریخی ایران از جمله محیط هایی هستند که باتوجه به ا ین که سال های متمادی از آن ها می گذرداماهمچنان بار سنتی وفرهنگ بومی را به دوش می کشند.
    درابتدا بازار به شکل امروزی معنا نداشت و به تدریج و با گسترش شهرها کم کم فضاهایی به صورت دکان هایی ساخته شده در بازار بناگردید و بازاری دائمی در بخشی از شهر شکل گرفت .
     بازارها در ایران به علت تماس روزمره ی مردم مکان مناسبی برای ایجاد روابط اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی می باشند. بازارهای سرپوشیده وتاریخی اگر چه درابتدا به منظوررفع نیازهای اقتصادی مردم ایجاد می شدند اما طولی نکشید که شبکه ی گسترده ای از روابط اجتماعی وفرهنگی نیز درون ساختار آن ها به وجود آورد وبازارها به اماکنی تبدیل شدند که در آن نیازهای مردم و بازاریان نیز هماهنگی داشت .
    واژه ی بازار بسیار کهن استو در فارسی میانه به صورت " وازار " به کارمی رفته است. این واژه در ادبیات فارسی مفهومی وسیع و گسترده داردو به معنی محل شلوغ و پرازدحام ، اعتبار واهمیت اشخاص و ... به کار می رفته است ( عقدایی ،1384،صفحه25).
     بازار محلی است که بیشترین آمد و شد شهروندان در آن صورت می گیرد و مهم ترین کانال ارتباطی شهر بازار است که بسیاری از اخبار واطلاعات از طریق آن به اطلاع مردم می رسد. بنابراین می توان گفت بازار یک مرکز پرجنب و جوشی است که مردم در ا» جا م یتوانند درباره ی مسائل ومنافع شخصی وتجاری خود بحث کنندو همچنین در مورد مسائل عمومی وامور دولتی به تبادل نظر بپردازند.
     آن چه که موجب بقای ساختار اجتماعی – فرهنگی دربازار شده است حفظ اجرای آن مانند حفظ روابط ، رسوم ، عرف وباورها توسط بازاریان می باشد.
     بازار انقلاب کرج باتوجه به سنتی و قدیمی بودنش مشتاقان زیادی را به سوی خود جلب می کندو ورود خریداران ازمناطق دیگر این بازار بررفتارهاو عملکردهای بازاریان تاثیر میگذارد واز بعداجتماعی – فرهنگی تغییرات رفتارهای آنها را قابل بررسی می نماید.این بازار یک بازار سنتی است که کسبه ی موجود در آن به سنت ها بسیار پای بندهستندو فرهنگ قدیمی بازار راد ر کالبد خود حفظ کرده اند.
     بازارها در دوران گذشته هنگام جشن های ملی ومذهبی نیز نقش مهمی داشتندو همچنین به عنوان نهادی شهری واجتماعی نمایانگر همبستگی و یکپارچگی مردم شهر به شمار می آمدند. بازاریان حامل و حافظ اصلی ترین آداب و رسوم واعقادات از گذشته تا کنون بوده اندوهمچنین بخاطر داشتن مذهب در فرهنگ ما از منزلت خاصی در نزدمردم برخوردار بوده اند.
     چگونگی برقراری روابط اجتماعی کسبه بامردم شخصیت اجتماعی آن ها در بازار را بازگو می کند. بخش فضای بازار و شناخت معماری اماکن که با گذشت زمان ومتناسب بانیازهای مردم شکل خاصی پیدا کرده اند ما را به ویژگی های فرهنگی بازاریان آشنا می کند.
     بازارها دارای کارکردهای متفاوت هستند.مثلا حوزه ی کارکردی بازارهای شهری درجهت خدمت رسانی به شهر مربوط می شود درگذشته برای این که روابط پیشه وران ومردم نیز بنحوه ی استفاده از فضای بازار به بهترین صورت ممکن جریان یابد، قوانین ومقرراتی دراره بازار وضع شده بودواین مقررات بیشتر در بازارهای دائمی شهر مورد توجه قرار می گرفت.
     بازار شهری رامی توان مهمترین بازار در هر شهر به حساب آورد وحوزه های کارکردی آن همه شهر را در برمی گیرد.بازار هر شهرمهم ترین راه ومعبر هر شهر محسوب می شودو به همین دلیل مهمترین بناهای شهری مانند میدان عمومی شهرومدرسه ها و....در امتداد آن استقرار می یابد ( سلطان زاده ، 1380،صفحه32).
     امروزه مفهوم بازار گسترده تر شده وعلاوه بر مکانی برای خریدو فروش به ارتباط بین خریدارو فروشنده وانواع معامله از طریق تلفن واینترنت و تلویزیون و ... بازار گفته می شود.
    حافظه ای تاریخی قدرتمند یکی ازمولفه های بسیارمهم در شکل گیری هویت اجتماعی است یعنی روایت هایی از گذشته که افراد دران هابایکدیگر اشتراک دارندو سبب پیوند آن ها با یکدیگر می شودو به آن ها کمک می کند تا روایت های معاصر خود را بازبانی مشترکب یان کنند.
     حال باتوجه به مطالب گفته شده حافظه تاریخی دربازار انقلاب کرج در این تحقیق مورد مطالعه وبررسی قرار گرفته است .

ادبیات و پیشینه ی تحقیق
     دربسیاری از شهرها حتی شهرهای کوچک معمولا بیش از یک بازار وجوددارد بازار به عنوان فضایی عمومی ومهم که مکانی شلوغ و پرآمدو شد بوده همواره مورد توجه افراد یک شهر قراگرفته است. روابط انسانی دربازارهای سنتی بسیار بیشتر از بازارهای جدید است. تا کنون د ر زمینه ی بازار به طورکلی در شهرهای مختلف ایران تحقیقاتی در رشته های مختلف دانشگاهی صورت گرفته است .درمورد بازار انقلاب کرج که یکی از قدیمی ترین بازارهای این شهر به شمار می رود تحقیقات حساب شده ای انجام نگرفته است.
     درمجلات در روزنامه ها موارد پراکنده ای از بارازومیدان آن از لحاظ تاریخی به طور بسیار محدود به چشم می خورد ولی در مجموع درمورد فعالیت های انسانی در بازار کرج بسیارم حدود سخن گفته شده است. در زمینه ی کارپایان نامه ای از لحاظ علوم اجتماعی و به خصوص از دیدگاه مردم شناسی درمورد این بازار تحقیقی صورت نگرفته است.
     درکل بازار ها به خاطر قدمتشان وتاریخی بودن بناهایشان و همچنین بادرنظر گرفتن مسائل شهری همواره مورد توجه در رشته هایی چون معماری و جغرافیاقرارگرفته ا ند وهریک بادیدگاه خاص خود به آن پرداخته اند. سفرنامه ها از بهترین ومستندترین منابع تاریخی در زمینه ی بازارها وکارکردهای آن وروابط اجتماعی و فرهنگی واقتصادی به شمار می روند.
     از میان کتاب هایی که درباره ی بازارهای ایران تالیف شده اند کتاب دانشنامه ی جهان اسلام نیز ار جمله کتاب هایی است که اطلاعات مفیدی در زمینه های فرهنگی – اجتماعی ومعماری بازاردر اختیار خوانندگان قرارداده است.

پرسش تحقیق
1-    بازار انقلاب کرج در چه سالی شکل گرفته است ؟
2-    این بازار از زمان شکل گیری تاکنون چه تغییری کرده است؟
3-    قل از شکل گیری این نوع بازار دراین مکان چه نوع فعالیت هایی انجام شده است ؟
4-    خاطره ی تاریخی فروشندگان ازاین بازار چیست ؟
5-    سابقه ی کار فروشندگان دراین بازار چندسال است ؟
6-    فروشندگان چه تحولاتی را از زمان شکل گیری بازار تاکون مشاهده کرده است؟
روش شناسی
     برروی واقعیت های اجتماعی باید کار تحلیل و آنالیز صورت بگیرد تاقابل فهم شوند.وقتی موضوعی رابرای مطالعه انتخاب می کنیم دراین صورت‌آن را از سایر موضوعات جداکرده ودر پی تحلیل ونظم بخشیدن به آن هستیم واز کار توصیف آن خارج شده ایم (دوریته ،1382،صفحه ی 230).
    موضوعی که انسان شناس یا جامعه شناس یرای مطالعه انتخاب می کند پدیده ا ی است پیچیده که با روش های خاص علمی مربوط به خود بررسی می شود. درمورد این موضوعات به خصوص  شناسی شهری فقط سطح پدیده هابررسی می شود.اما به علل و عمق این موضوع ها پی برد. لازم است انسان شناسی از سطح پدیده های مورد مطالعه خارج شودو با روش علمی به سوالات خود پاسخ دهید.
     دراین موضوع نگارنده سعی کرده است باهمین روش به مطالعه ی حافظه تاریخی بازار بپردازد.
دراین تحقیق نگارنده از روشهای زیر بهره برده است :
1-    مشاهده
2-    مشاهده ی مشارکتی
3-    مصاحبه
4-    عکس برداری
از روش مشاهده برای بررسی رفتار کسبه نسبت به خریداران ،بررسی آداب و عادات فروشندگان و فعالیت های اجتماعی بازاریان درارتباط بامردم استفاده شده است ودر کل از روش مشاهده برای بررسی عینی موضوع تحقیق استفاده می شود چرا که مشاهده به تحقیق عینیت بیشتری می بخشد و باعث می شود بات وجه به این که محقق از نزدیک ناظر بر واقعیات است از لایه ی سطحی بررسی ها خارج شده و به عمق موضوع توجه کند.
    از روش مشاهده ی مشارکتی برای بررسی نحوه ی شکل گیری بازار و قدمت آن استفاده شده است و از روش مصاحبه برای موضوعات مختلفی چون تاریخجه ی بازار ، حافظه ی تاریخی بازار وبررسی رفتار اجتماعی فروشندگان استفاده شده است.
     در این کار نگارنده سعی کرده که از افراد باتجربه و کسانی که سابقه کارطولانی دربازارداشته اند استفاده کندودرمصاحبه هم از سوالات بازار استفاده شده است.
     از روش عکس برداری نیز برای نمایش فضای درونی بازارونشان دادن اماکن قدیمی بازار ونحوه ی معماری آن استفاده شده است.در کل روش عکس برداری برای شناسایی فضای داخلی بازارو به تصویر کشیدن فرهنگ آن بازار به کار می رود.
     دراین کارعکس برداری تاحدامکان انجام شد اما فیلم برداری وگاهی اوقات عکس برداری با مشکلاتی همراه بود زیرا خریدارانی که برای خرید به بازار می آمدند راضی به همچنین کاری نبودند.
    هنوز توصیف منظم ودقیقی مکه از روش علمی تحقیق برخوردار باشد درباره ی این بازار صورت نگرفته است ولی به طور کلی روش تحقیق درمورد بررسی این بازار ترکیبی از روشهای توصیفی و اسنادی و میدانی بوده است.
بازار و شهر
     بازار مهمترین محورارتباطی وفضای شهری درشهرهای ایرانی درگذشته به شمار می آمده است زیرا بازارهای اصلی وواقعی در هر شهر به طور معمول  درامتداد مهم ترین راه ومحور شهری قرار می گرفتندو به عبارت دیگر بازارها دروله اول دریکراه اصلی و پرتردد وشهر شکل می گرفتند.
     بازارهای سنتی نه فقط محلی برای تبادل کالا برای محلی برای تبادل نظرو ارتباط به زور عام بوده اندومبادلات اولیه در نظام های سنتی در اشکالی انجام می گرفته است که لزوما یک فضای مشخص و قابل مرزبندی را نمی ساخته اند.
     بازارهای شرقی و قرون وسطایی محلی برای دیدارها ، مذاکرات ؛ نطفه بستن صلح ونزاع یا آشتی هاو پیمان هاو در یک کلام یکی از فضاهای موثر در تنظیم روابط اجتماعی به حساب می آمده اند. غالبا بازاریان مهمترین تشکیلات صنفی واجتماعی در هر زمان بوده ا ند وبه خصوص در شهرهای بزرگ جایگاه ویژه ای درامور سیاسی و اجتماعی داشته اند.
    دربرخی از شهرهای دوران باستان یافته ها نشان داده است که دربخشی از ناحیه  مسکونی شهر  راسته هایی وجودداشته است که در دو سوی آن دکان هایی ساخته شده بود .این راسته ها را می توان نمونه های کهن بازار به شکل خطی دانست .
    باسازی روابط بازارهای سنتی راامروز د رتهران در نوعی بازگشت به این روابط در چارچوب فروشگاه های بزرگ وبرنامه های هنری آن ها بازیافت . این نوع استراتژی در تضادی آشکار بااهدف عنصر انسانی از روابط بازار که نمونه ی آن را می توان در خیرد اینترنتی مشاهده کرد قرار می گیرد. اما در سالهای اخیر شاهد این واقعیت بوده ایم که مطالعه بر اشکال جدید بازار همچون مطالعه بر اشکال سنتی بازار از مهم ترین حوزه های پژوهش انسان شناسی شهری به حساب می آیند.
    بازار درمناسبت ها ی ویژه ، جشن ها ، شادی ها ومناسک مذهبی ویادبودها شکل خاصی پیدا می کنندو به صحنه هایی خاص تبدیل می شوند که زمینه بسیار مساعدی رابرای مطالعه انسان شناختی به وجود می آورند.
    بازارها معمولا در شهرهای بزرگ توسعه بیشتری می یافتند.رونق دادوستد داخلی وخارجی به شهر نشینی وتوسعه شهرها منجر شد وراسته های جدیدی در کنار راسته های قدیمی ساخته شد وتعدادی کاروان سرا نیز در کنار هرکدام از بازاریان برپا شد. با وجود توسعه ی بیش از حد شهرهای بزرگ نه تنهاا ز اهمیت بازار کاسته نگردیده بلکه در توسعه اقتصادی آن افزوده گردیده است.
     فضاهای بازار به عنوان مهمترین شاهراه حیاتی شهر ، برخی از عناصر مهم شهری مانندمسجدجامع ، مدرسه های مذهبی ، خانقاه ، گرمابه وسایر تاسیسات و  فضاهای مهم شهری رادر خود جای می دادو درامتداد خود با مراکز اداری – حکومتی ارتباط داشت. به همین جهت محوری مهم و به عبارت بهتر مهمترین محور فضایی در حیات اجتماعی شهر بود.
    جریان حیات اجتماعی از درون کانال های بازار به کالبد شهر دمیده می شدو هرگونه عیب ونقضی که در آن پدید می آمد بلافاصله به تمام شهر سرایت می کرد و همچنین اثرهرنوع عدم تعادل در شهر را میشود درآن مشاهده کرد.
    درایام نوروز و عیدهای مذهبی ودرهنگامی که به مناسبتی جشنی از سوی سلاطین برگزار می شد بازارها چراغانی می شدودرایام سوگواری و عزا نیز دربازارها مراسمی برگزار می شد. درهنگام بحران های اجتماعی به ویژه د راوقات مقابله با عوامل خارجی بازار به عنوان سنگر اجتماعی مردم فعال می شدو از مسجدها وسایر فضاهای عمومی واقع در آنبرا تجمع استفاده می کردند . بستن وتعطیل کردن مغازه های بازار درچنین ایامی نوعی  اعتراض عمومی علیه حکام و اوضاع حاکم بر شهر به شمار می رفت .
    بازارها از نوعی زمان بندی ویژه وتقویمی خاص تبعیت می کنند که در بسیاری موارد قابل انطباق ومقایسه با تقویم های مناسکی است.
حافظه ی تاریخی
    سال ها پیش از پیدایش خط و حتی همزمان با آنان حافظه ی انسان نقش ذخیره سازی اطلاعات رابرعهده داشت. انتقال شفاهی اطلاعات متناسب ماهیت و پیچیدگی اش مستلزم تماس شخص واغلب طولانی وممتد دو تن یابیشتر است و غالبا محتاج مدت زمانی است تا انتقال دهنده مطمئن شود که اطلاع گیرنده مطالب را به حافظه سپرده و می تواند به دیگر منتقل سازد. از طرفی میزانداده هایی مکه فرد می تواندبه حافظه بسپارد بسیار محدود است هر جامعه اطلاعات مربوط به خود را برای بقای خود ذخیره می کند.
     درزمان های گذشته مثلا در عصر ساسانیان بسیاری از اطلاعات به ثبت نرسیده اندو همچنین آنان نیز به علت عدم حافظه تاریخی هخامنشیان را به یاد نمی آورند. در زمان هخامنشان سنت شفاهی رواج بسیاری داشته است شفاهی بودن تاریخ وانتقال اطلاعات به شیوه ای غیرمکتوب باعث آسیب پذیرشدن تاریخ می شود.

     امروزه بیشترمردم در شهرها زندگی می کنندو حافظه ی جمعی در شهرها اهمیت زیادی پیداکرده است مثلا وقتی وارد یک محله می شویم این محله دارای هویت خاصی است وعواملی از جمله حفظ بناهای تاریخی و حفظ یک معماری کلی شهری باعث چنین هویتی برای شهر می گردد.
     تخریب هایی که دربرخی شهرهاو اماکن ومحله ها انجام میشود مسئله ی حافظه جمعی که باید در بطن آ نشهرهامتبلور شود را زیر سوال می برد .هویت اجتماعی وهویت جمعی در جایی حفظ می شود که وقتی فرد درآن جاست حس کند که فضایی که در آن قرارداردبا جاهای دیگر فرق دارد.اگر فرد درجایی باشدکه اساس کند تداوم تاریخی در ان جا قرارندارد باعث عدم تعلق فرد به جامعه می شودواحساس می کند که جامعه از انسجام کافی ونمادین برخوردار نیست.
     وقتی از حافظه ی جمعی شهر صحبت می کنیم از مکان ها یا فضاهایی صحبت می کنیم که در آن ها خاطره ای شهری نقش داشتهووقایعش هری در آن ا تفاق افتاده است این وقایع تاریخی به شهر ضخامت تاریخی داده ودرواقع خوشی از حافظه ی تاریخی وحافظه ی ما شده است.
     حافظه ی تاریخی را باید شکلی از انباشت حافظه ی جمعی درمحور زمانی به حساب آورد. حافظه ی جمعی درواقع حافظه ای است که درون یک گروه اجتماعی نوعی اشتراک ذهنی در پیوند  با گذشته به وجود آورده وکمابیش خاص آن  گروه است .انباشت حافظه از خلال مجموعه ی درهم پیچیده از برداشت های حسی قابل تبیین است ( فکوهی ،183).
     حافظه تاریخی باتداوم یافتن خود برمحورزمانی به این محور شکلی پویا وپیچیده می دهد. شهر را از حافظه تهی کردن یعنی نسل آینده هیچ جایی در شهر ندارد  که بتواند خودش را واجدادش را در آن ببیند . با فروپاشی دیواری در شهر بخشی از ذهن ما فرو می ریزدودچار سرگشتگی می شویم و ذهن شهروندان رامغشو می کنیم .
    حافظه تاریخی در ک گروه مشترک است اما همه افراد آن گروه دسترسی یکسان وقرائت مطلقا یکسانی از آن ندارند.
    حافظه ترایخی همچنین بر بستر فضا حرکت می کند به عبارت دیگر محور زمانی دررابطه پیوسته بامحیط فضایی قرار می گیرد و به نوبه ی خود آن راتغییرداده وبرآن معنا گذاری می کند بنابراین فضاهای شهری و محله ها تبدیل به پهنه هایی می شوند که میتوان آنها را " مکان های حافظه ´نامید.
    حافظه های تاریخی متعددی را میتوان در نظر گرفت که با گستردگی ای کما بیش درمیان اعضای یگ یا چندگروه مشترک است.می توان گفت تا اندازه ی زیادی حافظه تاریخی یک پهنه رامشخص می کند مثلا  نام گذاری هایی که بر خیابان ها ومناطق و شهرهاو کشورها می شود.
      به دلیل متغیربودن جمعیت های شهری مطالعه بر میزان گستردگی  معنای حافظه ی تاریخی در گروههای شهری کار آ‌سانی نیست ولی میتوان برای این نوع از پژوهش ها ورودی خرده فرهنگ ها را مناسب تر از سایرورودی هابه حساب  آورد.  
پیدایش بازار
     انسان اولیه پس از گذار از مرحله شکار و غارنشینی به دام پروری پرداخت و سپس با کشف کشاورزی ناچار به سکنی گزینی گردیدو این نقطه شروع پیدایش شهرها به شمار میرود. به تدریج با گذشت زمان مشاغل متحول شدندو زندگی انسان هادستخوش دگرگونی فراوانی قرارگرفت. ححرفه ها و مشاغل گوناگون به تدریج رشد پیدا کرد و طبقه ی سازماندهنده ی اموروکارها قدرت رادر اختیار گرفت ( دورانت، 1337).
     بازار به عنوان نهادی اقتصادی – شهری در دوره  ساسانیان شکل گرفت . هسته اولیه بازارهای واقع در شهرها در حوالی یکی از پرجنب و جوش ترین دروازه ها تشکیل می شد. شکل گیری عناصر بازار وروندتوسعه آن بستگی به کارکرد اصلی شهر ومیدان رشداقتصادی و جمعیت آن داشت . درشهرهای متوسط وکوچکی که مبادلات خارجی آن زیادنبود  ، بخش قابل ملاحظه ای از بازار صرف تامین نیازهای داخلی شهر می شد.
     بازارها نیز مانندکاروانسراها به افراد  و دولت مندی که آن ها را خریده اند یا ساخته اند تعلق داشته است و  اینان از این طریق در آمد قابل توجهی به دست می آورند. در هر شهری قسمتی از بازار به افراد صاحب نفوذ تعالی داشت و چون کسی براعمال آنها نظارت نداشت می توان گفت درآمدهنگفتی برای خودتامین می کردندو چه بسا از جریان برخی معاملات جلوگیری می کردندو یا ساعات بازوبسته کردن دکان ها را ب همیل خود تغییر میدادندو از رو خسارات جبران ناپذیری را به پیشه وران وبازرگانان وارد می کردند.  تعیین نرخ اجناس برعهده ی داروغه ها بودو آنهابرایاین کارمقررات خاصی داشتند.علت شکل گیری تدریجی بازار این بوده که بیشتر شهرهای ایرانی از توسعه یک روستا پدید آمدندو تعدادکمی از شهرها به صورت طراحی شده ساخته می شده اند. دردوران کهن بسیاری از فعالیت ها و فضاهای صنعتی در ناحیه ی معینی که آن را ناحیه " کارگاه صنعتی " خواندها ند استقرار یافته بود. بخش دیگری از شهر به فعالیت های مربوط به سفال گری اختصاص یافته بود به این ترتیب نوعی منطقه بندی شهر ی براساس انواع فعالیت های تولیدی وبازرگانی در آنشهر شکل گرفته بود.
     باتوجه به زندگی چادرنشینی مردم درزمان هخامنشیان بازارهای مربوط به آن دوران معماری دائمی و شکل گرفته ای نداشتند. پس از آن دردوره ساسانیان بازارهای ایران براساس نظام صنعتی شکل گرفت و به صورت مجموعه ای از دسته ها که مشاغل مختلف در آن ها تفکیک شده بود . علاوه بر دادو ستد دراین دوره میدان هایی در مرکز شهر وجودداشت که در اطراف آن مغازه هاو   سایر بناهای عمومی قرارداشتند. به تدریج و با گذشت زمان عملکردهای جدید در شهرها صورت گرفت و به تبع آن راسته های مختلفی دربازار هاایجادشدندوهمچنین شرکت های تجارتی ومراکز تجمع امور دفتر بازرگانی به صورت تیم و تیمچه نیز بهوجود آمد. دفاتر تجارتی این شرکت ها     گاهی درکاروان سراهاومیدانهای شهر نیز قرارداشتند.
     احداث بازارهای طرح ریزی شده از زمان صفویه به بعد موردتوجه قرارگرفت ، که این بازارها معمولا در مجاورت بازارهای خودرو وموجود در شهر بنا می شد.این بازارهای طرح ریزی شده به صورت متمرکز ساخته شده بودندودارای فضاهای حساب شده ومنظم بودند .
    تمام یابخشی از اغلب بازارها درهنگام احداث آنها پوشش نداشتند بلکه به تدریج ودرهنگام گسترش ورونق شانبرخی از بزرگان شهروبازرگانان برای آنها پوشش و سقفی می ساختند نور بازاردراین حالت توسط روزنه هایی که در سقف تعبیه می شد تامین می گردید. عرض بازارها د راین حالت به گونه ای بود که برای عبور پیاده مناسب بود.
    بازار به معنی واقعی به مکانی گفته می شود که تمرکز فعالیت در آن بوجود آمده باشد. درسال های اخیر باایجاد شهرهای درون وجدیدو احداث خیابان های وسیع قسمتی از فعالیتهای دادوستد از مکانهای تنگ وتاریک وسرپوشیده به خیابان های باز انتقال یافته است.
    فعالیت های تجاری در شرق ومخصوصا دراین رابطه  مستقیمی بامذهب داشته اندوتحت تاثیر آن قرارگرفته ا ند. دربازارانقلاب نیر بازاریان برای انجامفرایض دینی از مساجد استفاده می کنندو از لحاظ مذهب اکثر آن ها شیعه مذهب هستند.


معماری بازار انقلاب
    بازارها از نوعی زیبایی شناسی تبعیت می کنند که در ساخت های خردو کلان معماری بازار مشهود است وبه همین عنواتن نیز مورد مطالعات دقیق معماری قرارگرفته اند.
    درمسیر بازار به فضاهایی برخورد می کنم که ویژگی های فیزیکی آن تحت تاثیر ارزش های اجتماعیو فرهنگی واقتصادی مردم قرارگرفته است و به تدریج تغعییراتی در انهابوجود آمده است و این نشان دهنده حضور انسان درمقاطع مختلف بازار است که برنحوه شکل گیری ابعاد فضاها تاثیر گذاشته است. تعییرخصوصیات فیزیکی بازار نشاندهنده این است که مردم ارتباط زندگی روزمره خود رابا حیات فیزیکی بازار محکم تر نموده اند.
    این بازار ب هصورت مسقف است و هر صنف درراستای مربوط به خود قرار گرفته استو دارای چاردرب است که درب اصلی ورودی آن ا ز طرف خیابان اصلی شهر به صورت مسقف نبوده ودارای فضای آزاد استکه دربرخی مصاحبه های انجام شده با فروشندگان نارضایتی آنان ازاین مسئله به چشم میخورد. به گونه ای که گفته شد در فصول تابستان و زمستان از گزند هوای گرم و سرد درامان نیستند. شکل مغازه های این بازار نسبت به گذشته تغییر کرده است به گونه ای که درگذشته به صورت توری و قفسه بندی بوده ولی در حال حاضر به صورت غرفه بندی است و شهرداری مغازه ها را به این صورت به آنان واگذارکرده است.
    این بازار دارای 304 مغازه است و غرفه ها 6 متری است. معماری آن به صوت پله پله است . به این صورت که هر صنف در جایگاه مربوط به خود قرار گرفته مثلا در ابتدای آن صنف پارچه فروشان قرارداردواین قسمت به وسیله ی پله هایی از صنف لباس فروشان که صنف بعدی است جدا شده است و پس از آن نصف ظروف و چینی آلات قراردارد.
فضاهای بازار
    راسته ی بازار که همان معابر اصلی وفرعی دربازار می باشد . راسته هادراین بازار این گونه است که هر صنفی درراسته ی مربوط به خود قرار گرفته است مثلا چینی الات وبلورجات در راسته سمت چپ و پوشاک وپارچه فروشاتن در سمت های دیگر .این نظم وترتیب راسته ها وقرارگرفتن هر سنف در جای مشخص وتعیین شده به مرورزمان و بخاطر سامان دهی ونظم وترتیب بخشیدن به بازار شکل گرفته است.  طول راسته هامتفاوت است ودارای پهنه کمی هستند البته مسیرهای اصل ی پهن ترومسیرهای فرعی م عرض تر یا به عبارتی باریک تر هستند.
اغلب دکانهای این بازار دارای انبای یا زیرزمین هستند. چهارسو محل برخورددوراسته ی اصلی بازار می باشد که از لحاظ تجاری واجتماعی ازموقعیت خاصی برخوردار است. مردم برای عبور از یک صنف به صنف دیگر از این چارسوهااستفاده می کنندو این نقاظ معمولا شلوغ ترین نقطه بازار محسوب می شوند.
    دالان یک راسته ی فرعی دربازار است و بیشتر دالان ها دردرونسراها واقع شده اند.سراها نوعی کاروان سراهای کوچک هستند که درسراسر طول بازار احداث می شوند.
     حجره های درون دالان معمولا سکودار است ومعماری آن شبیه بقیه ی راسته ی بارزارها است ولی دالان خلوت تر است. حجره های تجار در تیک و تیمچه ها که اغلب دو طبقه بودند قرارداشتند اغلب تیم ها به عرضه یک کالا اختصاص داشتند.
تحلیل یافته ها
    ازمیان فروشندگان بی شمار بازار با چند نفر از باتجربه ترین آنها که از زمان شکل پذیری بازار تاکنون درآنجا حضورداشته اندمصاحبه شد که به شرح آنها می پردازیم .
مصاحبه شونده ی الف : اولینفروشنده ای که بااومصاحبه شد یکی از بنیان گذاران این بازار بود که 75 ساله بود و. فروشنده پوشاک که در پاسخ به سوالات مطرح شده بیان نموداین بازار در نیمه دوم سال 1358 تاسیس شدو. قبل از آن به صورت زمین های کشاورزی بوده تاسال 78 شکل گیری مغازه هاتحت نظارت ایشان بوده است . درزمان تاسیس بازار شکل بازار به صورت مشبک بوده و باگذشت زمان وبنا به نیاز ها شکل آن تغییر یافته وبه بعراتی مدرن تر شده است. این بازار به صورت پله پله استو قبلا هم به همین شکل بوده بااین تفاوت که پله ها قبلا سیاه رنگ بوده واکنون باتعوزض رنگ آن به صورت سفیدر نگ در آمده اند. درادامه بیان نمود که قل از شکل گیری بازار این مکان به صورت باغ بوده ودر آن فعالیت های زراعی انجام می شده و به تدریج با گذشت زمان بنا به تقاضای خودکسبه این مکان تبدیل به بازار شد .این مکان به این خاطر که درمرکز قلب شهر قرار گرفته بود بهترین مکان برای شکلی گیری بازار بود چرا که امکان دسترسی همه ی مردم به این مکان وجودداشت.
    ایشان در سال 1358 به فروشندگان پیشنهادی برای تشکیل بازار دادندو آنان نیز پذیرفتند از آنزمان به بعد رفت و آمد مشتریان افزایش یافت . درهمان اوایل شکل گیری بازار میوه فروشی وتره بار در آن وجودداشت وبا گذشت زمان وهمراه باتغییر نیازهای مردم درحال حاضر فعالیت هایی همچون پارچه فروشی ، لباس فروشی ، چینی فروشی وبلورجات لوازم خرازی و پتوفروشی و... در آن جا رواجدارد. البته صنف پوشاک ولوازم خانگی در این بازار به دلیل ارباب رجوع بیشتر فراواناست.
مصاحبه شونده ی ب : دومین فروشنده ای که بااومصاحبه شد مردی بود 80 ساله که اونیز از زمان شکل گیری بازار تاکنوندرآن فعالیت داشته است ابتله درحال حاضر اغلب اوقات فرزندش به جای خودش به فروشندگی می پردازدو خودش برخی اوقات دربازار حضوردارند. در پاسح به سوال خاطره ای تاریخی ا ش از این بازار رابیان نمود . سابقه کارش در بازار 30 سال استو قبلا در بازارتهران فعالیت داشته است .مالک این ملک آقای جزایری بوده وبا شهرداری توافق کرده اند و به این مکان به صورت سرقفی تحویل فروشندگان داده شدوازا ختیار شهرداری به دست میادین افتاد. بنا به گفته این فروشنده باتجربه مشتریان بازارانقلاب فقط مردم کرج نیستند بلکه این بازار از شهرهای اطراف مانندهشتگرد محمدشهر ملارد سرآسیاب نیز مشتریانی دارد.
مصاحبه شونده ی پ : سومین فروشنده ای که بااومصاحبه شد 65 ساله بود و به فروش ظروف مشغول بود .او بیان نمود که علت شکل گیری بازار این بوده که شهرداری به خاطرجمع کردن دست فروشان وقراردادن آن هاد ر یک مکان منظم و خلوت کردن سطح شهر وسازماندهی به آنها به صورت هیئت امنااین بازار راتاسیس کرده ا ست . در طول این مدت از نظر شکل ساختاری اسکلت بندی بازارتغییری نکرده ولی درخصوص شکل داخلی خود بلکه باتوجه به گذشت زمان کرکره های توری را  به کرکره های ورقی تبدیل کرده اند.
    درمورد علت نام گذاری این بازار به نام انقلاب از فروشندگان بازار سوال شدکه همگی آنان پاسخ مشترکی دادند وعلت رااین گونه بیان کردند : به این دلیل که این بازار همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت به این نام  نام گذاری گردید. علت این نام گذاری در ذهن همه فروشندگانی  که با‌آنان مصاحبه شد یکسان بودومی تواتن آن را به عنوان حافظه حمعی در نظر گرفت چرا که افظه ای است که درون یک گروه نوعی اشتراک ذهنی در پیوند با گذشته به وجود‌آورده است و خاص آن گروه است.
    بنابراین میتوان این بازار را " مکان حافظه " نامید به این دلیل که زماندر ارتباط با فضایی قرارگرفته که آن راتغییرداده وبرآن نمادگذاری ومعناد گذاری کرده است.
موقعیت بازار اصلی و دائمی شهر
    هریک از انواع بازار متناسب بانوع وکارکرد آن در مکان یا مکانهای معینی از شهر شکل می گیرد . بازار اصلی در بیشتر شهرهای ایرانی درامتداد راه اصلی شهر تشکیل می شده راهی که غالبا مهم ترین دروازه شهر مرتبط بود .
     بازار در درونش هر غالبا به عنوان محور ارتباط اصلی مورد استفاده قرار میگرفت ومرکز شهر به شمار می رفت و فضاهای مهم شهری مانند مساجدو مدارس وبسیاری از نهادهای شهری در لبه آ» یا با فاصله ای اندک از آن قرارداشتند.
آداب ورسوم بازاریان
     برنامه روزانه کسب این گونه است که هرروز صبح با گشودن مغازه های خودو به امید کسب رزق به سوی باراز روانه می شوند . در یکی از مصاحبه ای انجام شده مصاحبه شونده دراین باره بیان نمود که در گذشته ودرزمان پدرواجدادش به خاطر برکت کسب و رونق رزق و روزی خود بازاریان هنگام گشودن مغازه های خود دعایی را می خواندندو هر صنفی بنابر اعتقادات خوددعایی را می خواند سپس منتظر مشتریان می نشینند. آنها انتظار دارند که اولین خریدار آن ها به عبارتی دارای پا قدم خوبی باشد تاموجب افزایش مراجعه ی خریداران به آن مغازه گردد.
    فروشندگان این بازار به حلا لو حرام بودن کسبشان بسیار پای بند هستندو به عبارتی آموزه های دینی در آنان بسیار قوی است.
    این بازار دارای 2 دراصلی و 2 درفرعی است و هنگام بستن بازار در آخر شب چون می خواهند دروازه های بازار راببندندوهمه مغازهها هم به هم مرتبط هستند کسبه مجبورندمغازهها راتعطیل کنندو به خانه روانه شودند. در مصاحبه ای انجام شده با یکی از کسبه بازار به نام آ‌قای شاهدی اوبیان نمود که در گذشته کسبه از صبح زود تا غروب به فعالیت مشغول بودنداما امروزه باتوجه به این که وسایل ارتباطی نظیر اتومبیل فرونی یافته و تردد آسان تر گردیده است کسبه ظهرها به منزل می روندو بعد از ظهرها دوباره به بازار بر می گردند
کسبه بامشاغل موروثی
     کسبه معمولا به شیوه های مختلفی واردبازار می شوندو به اصطلاح بازاری می شوند. دربازارانقلاب اغلب فروشندگان که با آن هامصاحبه شد شغل خود رااز طریق پدرشان که به آن هامنتقل شده بود به دست آ‌ورده بودندو به عبارتی می توان گفت دارای شجره نامه شغلی می باشند.
    یکی دیگر از مصاحبه شوندگان در صحبت های خودابراز کرد که از دوران کودکی درکنار پدر خود به فروش لوازم خانگی پرداخته است وبامشغول شدن به این حرفه نتوانسته تحصیلات خود راادامه دهداما درهمان شغل خودتوانسته دارای اعتبار و صاحب نام شودونام پدرخود را از این طریق زنده نگهدارد.
     درواقع بخش زیادی از کسبه ی امروز بازار فرزندان کسبه ی قدیمی میباشند. درمصاحبه ی ا نجام گرفته دیگری از یک پتو فروشی نتیجه گیری شد که این فروشنده نیز شغل خود رااز پدر یا پدران خود به ارث برده است ودر قدیم این رسم رایج بوده است که هر کاسبی که صاحب فرزند ذکور می گردید در سنین کودکی او را به بازار می آورد و حرفه ی خود را به اومی آموخت .
    درزمان گذشته مراکز تخصصی برای آموزش حرفه ها به وجود نیامده بودو باتوجه به محدود بودن مشاغل اداری آینده شغلی فرزندان باتوجه به شغل پدر تعیین می شد.
    همین یگانگی مشاغل باعث شده تا میان زندگی خویشاوندی و زندگی شغلی واجتماعی آنان پیوندهای عمیق تری برقرارشود نسبت به شغل خود تعصب و حساسیت بیشتری داشته باشند. درنتیجه موروثی بودن شغل باعث تداوم یک حرفه یا شغل می شود.
قشربندی اجتماعی – اقتصادی بازار کرج
     قشراول : این قشرکسبه ای را دربرمی گیرد که به مشاغل سنتی مشغول هستندو تحت تاثیر ساختار شغلی خود از نظراجتماعی وفرهنگی به گونه ای با یکدیگر همبستگی دارند که به عنوان مثال میتوان به قابلمه فروش هاو کفاش ها و... اشاره کرد .
     قشردوم : این قشر کسبه ای را در برمی گیرد که د طول ند سال اخیر ظهور کرده ا ند ونتوانسته اند حالت نهادی پیدا کنندو جایگاه تثبیت شده ای در قشر بندی اجتماعی به  بازار به دست آورند مانند مشاغل چون لوکس فروشی ها ، لوازم تزئینی و چنیی فروشان و...
همسر گزینی بازاریان و شیوه های آن
    درگذشته دایره همسر گزینی بسیارمحدود بود. به مرور زمان با طولانی شدن اقامت در شهر باتوسعه  خدمات عموومی در زمینه ای ‌آموزشی و بهداشت پیوندهای فراخانوادگی کاهش یافته است. کاهش اقتدار گروه های بزرگ خویشاوندی که اغلب با سکونتهای شهری همراه است جوانان راتشویق می کند که شخصا زوج خود را انتخاب کنندو در زندگی عاطفی خویش عمدتا بریکدیگر تکیه بزنند.
    درگذشته خانواده ها تلاش می کردند از کوچه ومحله های خود کسی را پیدا کنندو بازاریان ترجیح میدادند دخترو پسر خود را به دخترو پسر بازاریان بدهند.
    بازاریان ترجیح میدادند باتوجه به شناختی که از همکاران خود طی سالهای طولانی به دست آورده بودند فرزندانشان بایکدیگر ازدواج کنند. ازدواج فرزندان با یکدیگر از طرفی به تحکیم روابط اقتصادی آن ها میا نجامید و از طرف دیگر آینده اقتصادی زوج جوان را دربازار تضمین می کرد. معمولا ازدواج بین فزندان بازاریان که موقعیت اجتماعی واقتصادی یکسانی داشتندانجام می گرفت .
     به طورکلی می توان گفت که گرایش های درازمدت شهری و صنعتی شدن بسبب افزایش اهمیت خانواده ی هسته ای در سطح مسکونی وعاطفی شده در عین حال به ایجاد پیوندهای خانوادگی فراهسته ای با مشخصهای داوطلبانه و دوستانه منجر می شوند .
نحوه برگزاری سوگواریهای مذهبی درمیان بازاریان
    بازارها معمولا درهنگام عزاداری یادرایام سوگواری به مناسبتهای مذهبی یادرموارد خاص مانند فوت بزرگان شهر تعطیل  می شد ودر آن مراسم عزاداری برپامی گردید. مجالس عزاداری غالبا در سراها تشکیل می شدو اصناف مختلف برای بهتر برگزار کردن آن با یکدیگر رقابت می کردند. از دوره صفویه بعد همواره گروهی از اصناف هر سال دردهه عاشروا مجالس عزاداری رادر سراها و چهارسوی بازتر برگزار می کنند.
     دربازار کرج نیز این موارددیده میشودوتعزیه گردانی دهه اولی محرم دربازار باشکوه ترین نوع سوگواری در ایام محرم ا ست . با شروع ماه محر مو صفر احساسات مذهبی مردم شهر حال و هوای دیگری پیدا می کند. وورد عزاداران این گونه است که تعداد زیادی علم توسط بچه ها وبزرگسالان حمل می شودو سپس به نمایش تعزی می پردازندو دسته های عزاداری ازکوچه های فرعی وارد خیابان اصلی می شوند درهنگام اجرای مراسم عزاداران بازار به حالت تعطیل در می آیدو خود بازاریان و گاه خانواده هایشان دراینم راسم حضور دارند.
     اگر قشر بازار را به دوسته جوانان وافرادمسن تقسیم بندی کنیم افرادی که بیشتر عمر خود را در بازار مسیری کرده اندو مسن تری می باشند کما بیش اعتقادات خود را حفظ کرده اند ولی ورود تکنولوژی در افکار جوان ترها رخنه کرده واعتقادات مذهبی در آن کم رنگ تر گردیده است.
جمعبندی
    اموزه مطالعه حافظه تاریخی شهرهاوامکان قدیمی موجود درشهرها از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اگر شهر را بدون حافظه جمعی درنظربگیریم در این صورت برای آن شهر هویتی قائل شده ایم .
    هسته های شهری را اکثر ا بافتهای قدیمی هستند. بازارها معمولا درماکز اصلی شهر بنامی شوند. مرکزوقلب تجاری شهر جایی است که ارزش زمین دد آن بالا می رودوتراکم ساختمانی بدون هیچ ضابطه ای افزایش می یابد.
   بازار سنی در عین حالی که محور اقتصادی – تاریخی شهرهای ایرانی محسوب می گردد ، نقش اجتماعی – فرهنگی برجسته ای نیز دارد و ازاین رومطالعه بازار تاثیر چشم گیری در شناخت زندگی تاریخی شهرهای مادارد مهم ترین ویژگی بازار این است که مردم اطلاعات واخبارگوناگون را به صورت شفاهی از بازار به دست می آورندو از مهم ترین ویژگیهای که بر عرصه های شهری تاثیر بسزایی دارد سازمان و ساختار فضایی آناست.
درمطالعه بازار باید دوحنبه رامورد توجه قرارداد .
1-    آن فضایی که بازساخته شده است و برای دادو ستد بازرگانی بوده است.
2-    محلی که تجمع ورفت وآمد مردم و به عبارتی فضای ارتباطی – اجتماعی بوده است.
بنابراین بازار نه تنها به عنوان فضای کالبدی برای تجارت محسوب می شود بلکه به عنوان فضایی است که تجمع در آن امکان پذیر  می شود.
    امروزه بیشتر شهرها و بسیاری از روستاها دارای مکانی به نام بازار هستندومردم هر ناحیه برای خریدو رفع نیازهای زندگی خود و هم برای تفریح به مکانهای بازار سر می زنند.
    به طور کلی بازاریان از دوتیپ مختلف تشکیل یافته اند طبقه اول کسبه و طبقه دوم تولیدکنندگان . طبقه اول فاقدمعلومات عالیه بوده اندو دارای آداب و رسوم اجدادی خودهستندو به هیچ وجه به ترک مکانی که در آن خوگرفته اند نیستند.
    از نقطه نظر تاریخی بازار به جایی گفته می شود که تحت قوانین ومقررات مشخص است و دردوره های زمانی معین خریداران وفروشندگان در آن جا کالاهای معینی را مبادله و معامله می کنند اما امروزه دیگر وجود بازار نیازمند یک مکان معینی به نام بازار نیست .
نتیجه گیری
    برای این که درک درستی از حافظه تاریخی ومسائل فرهنگی بازارو بازاریان داشته باشیم لازم بود که یک بررسی همه جاانبه براین بازار صورت پذیرد ، نتایج حاصله تا حدی نشان دهنده آن چه تاکنون دربازار می گذردو آن چه که درگذشته برآن حاکم بوده می باشد.
    دربررسی حافظه تاریخی بازاروبازاریان این نتیجه حاصل شد که شکل گیری بازار انقلا ب کرج درسال 1358 همزان به پیروزی انقاب اسلامی شکل گرفته است و علت نام گذاری بازار به نام انقلاب  نیز به همین دلیل بوده است .همراه با رشدو توسعه مشاغل ونیازهای گوناگون مردم این بازار به تدریج توسعه یافت و کارکردهای مختلفی در آن شکل گرفت.
    درمجموع بافت کلی شهر در حالت برون گرا پیکرده ی واحد است که با رنگ وشکل مناسب نشان از یک وحدت درشرایط عمومی زندگی در شهر رادارد .بازار به مثابه یک تنه ی درخت محسوب می شود که دیگر راه ها شاخه های آنهستند. مهم ترین خصوصیت بافت قدیم شهر ساگی وبی پیرایه بودن آن است.
    درچند سال اخیر سیل مهاجرت از نقاط مختلف کشور به خصوص اطراف کرج مانند تهران ، قزوین ،و... به سوی شهر صورت گرفته بنابراین بافت قدیم شهر پاسخ گوی اسکان جمعیت درخودنبوده ا ست و محلاتی در نقاط اطراف بافت قدیم بوجود آمده است.
    مهاجرت های فراوان بهشر کرج تغییرات کالبدی وزیست محیطی فراوانی دراین شهر ایجاد کرده است. مظاهر منفی این تحولاتدر قالب مشکلات شهری از جمله کمبود خدمات ، آلودگی محیط زیست ، مشکلات حمل ونقل شهری ، تخریب روزافزون نواحی کوهستانی وفضای جمعیتی شهر نمود پیدا  کرده است.
    تماس روزمره مردم دربازار با کسبه و با یکدیگر زمینه ساز روابط اجتماعی درمیان آن هاوگسترش  آن در فضای بازار گشت. درمصاحبه های ا نجام گرفته با چند نفر از خریداران مشخص شد که در بازار انقلاب اغلب  کسبه برخودر مناسبی بامشتریان دارندوهنگام برخورد با مشتریان ومردم ادب واحترام رارعایت می کنندو سعی در حفظ این رفتار انعطاف آمیز خودبامردم دارند.
     فعالیتهای اجتماعی بازاریان پیشکسوت از گذشته تاکنون از آنان چهره  های قابل اعتمادی ساخته است به گونه ای که در برخی موارد حل دعاوی مردم ودیگر مسائل شخصی را به آنان واگذار می کنند. مسبه ی بازار به حفظ آداب و رسوم اجتماعی خود پای بندهستدودرغم هاو شادیهای یکدیگر شریکند. آنها ا ینعمال رابرای احفظ انسجام ووحدت هر چه بیشتر بازاریان لازم میدانند. بازاریان درارتباطات روزمره خود از عبارات و اصطلاحات به خصوصی بهره می گیرندو .آنها با به کارگیری این اصطلاحات درارتباطات روزمره خودبا مردم به شیوه ای غیر مستقیم منظورخود را به مشتریان و کسبه ی دیگر می رسانند و این کاربرای آنان نوعی خرده فرهنگ می سازد.
    موقعیت وجایگاه شهری بازارو فضاها و مراکز واقع در امتداد آن واز سوی دیگراهمیت نقش ومنزل ت اجتماعی شهری بازاریان درزندگی شهری موجب شد که بازار تنها یک فضای اقتصادی به شمار نیاید بلکه فضایی برای بسیاری از فعالیت های اجتماعی از جمله برگزاری جشن ها ی ملی و مذهبی باشد.
    درهمه نقاط بازار معماری درتناسب با نیازها دیده می شود . راسته های بازار هریک به صنف خاصی تعلق دارد .نحو ه معماری بازار واین که هر صنفی درراسته م بوط به خودقرار گرفته در تناسب بامشاغل آنان می باشد.
    درشناخت ویژگی های فرهنگی – اجتماعی بازاریان میتوان به عامل زبان نیز اشاره کرد اغلب فروشندگان این بازار ترک زبان هستنداما کسبه برای جلب مشتریان بیشتر به فراگیری زبان رایج مردم که همان فارسی است نیز پرداخته اندوهمین امر به آن ها کمک میکند تا باشناخت مردم وخصایص فرهنگی  آنها به سود بیشتری دست یابند. درحال حاضر اغلب  کسبه آداب برقراری ارتباط بامردم را آموخته اند. درمحیط بازار یک بافت مذهبی قوی دیده می شود. اعتقادات مذهبی در میان بازاریان از گذشته تاامروز وجودداشته ومی توان گفت این اعتقادات در گذشته قوی تر از امروزه جلوگر بوده است. علت این امر رامی توان به تغییرات جامعه و افزایش ارتباطات و.... نسبت داد. بااین وجودهنوز هم مذهبی بودن درمیان بازاریانی که اغلب مسن تر هستندمشهوداست. آنان به برگزاری مراسم ویژه در ایام مختلف می پردازندو یکی ازنمونه های آن برگزاری مراسم عاشوراست به گونه ای که بازاریان به اشکال گوناگون دراین مراسم حضوردارند.
     علاوه بر موارد گفته شده بازاریان باتوجه به توان اقتصادی خود به انجام امورخیریه می پردازندو در کمک کردن به نیازمند بسیار کوشاهستند. به عنوان مثال درمصاحبه ای که بامدیر اتحادیه ی صنف پوشاک بازار صورت گرفت بیان شد  که این مکان برای کمک کردن به زلزله زدگان بوده و باهمین هدف تاسیس شده است.

منابع ومآخذ
1-    دورتیه ، ژان – فرانسوا ،1382،علوم انسانی گستره شناختها ، تهران ،نشر نی
2-    فکوهی ، ناصر ، 1383، انسان شناسی شهری ، تهران ،‌نشر نی
3-    فکوهی ، ناصر ،1381، تاریخ اندیشه ونظریه های انسان شناسی ، تهران ، نشر نی
4-    سلطان زاده ،حسین ،1380،بازارهای ایرانی ، دفتر پژوهش های فرهنگی
5-    سلطان زاده ، حسین ، 1365، مقدمه ای برشهروشهرنشینی در ایران ، تهران ،نشر آتی
6-    عقلایی ، کاوه ، 1384، ناگفته های بازار ، تهران ، نشر نسیم دانش
7-    نوروزی ، سیمین ، 1359، شناخت بازارهای سنتی ایران ، پایان نامه ،‌دانشکده علوم اجتماعی
8-    فشندی ، سرور ، 52-1351 ، بازار تهران ، پایان نامه ، دانشکده علوم اجتماعی
9-    مینا ، صدف ، 1384 ، بررسی مردم شناختی بازار اراک ، پایان نامه کارشناسی گروه مردم شناسی
10-    حسامیان ، فرخ ، 1377، شه نشینی در ایران ، تهران، آگاه
منابع اینترنتی :
Mosharekat.Karajec.ir
Urban Planning & Urban design.htm
www.Oxinads.com