شنبه, ۱۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 1 February, 2025
مجله ویستا

آخر عاقبت مجسمه لنین در میدان هانراپِتوتیون (جمهوری)



      آخر عاقبت مجسمه لنین در میدان هانراپِتوتیون (جمهوری)
ژ. مناتساکانیان

مجسمه لنین در سال ۱۹۴۲م. در میدان جمهوری ایروان نصب شد و در سال ۱۹۹۱م. بساطش برچیده شد. در دوره شوروی گفته می‌شد که این مجسمه در میان بی‌شمار مجسمه‌های رهبر انقلاب کمونیستی اکتبر ۱۹۱۷ یکی از بهترین‌هاست. پایه مجسمه هم که در سال ۱۹۹۶ برچیده شد اثر هنری به شمار می‌آمد.

بعد از پایین کشیدن مجسمه در سال ۱۹۹۱ سال‌های طولانی تنه بزرگ مجسمه در حیاط موزه ملّی ارمنستان افتاده بود و سر آن در انبار نگاهداری می‌شد. بقایای پایه‌های مجسمه در انبار شهرداری ایروان نگهداری می‌شود.

در سالگرد تأسیس جمهوری شوروی ارمنستان و اول ماه مه جشن‌های باشکوهی در میدان جمهوری برگزار می‌شد که رهبران کشور و سایر جمهوری‌های ارمنستان در آن شرکت می‌کردند. با اوج‌گیری جنبش استقلال‌طلبانه در جمهوری‌های شوروی، در ارمنستان نیز مخالفت با نمادهای شوروی شروع شد. در سال ۱۹۹۱ روی مجسمه رنگ پاشیدند. یک بار هم مواد منفجره کار گذاشتند تا درِ کنده‌کاری‌شده پایه مجسمه را نابود کنند. سرانجام روز ۱۳ آوریل ۱۹۹۱ مجسمه را پایین کشیدند. انبوه مردمی که در میدان جمع شده بودند، از به زیر کشیدن این نماد دوران شوروی چنان شادمان و هیجان‌زده بودند که به قول یکی از سازندگان مجسمه انگار گمان می‌کردند با پایین آوردن آن همه مشکلات کشورشان را حل می‌کنند.

تندیس کار سرگئی مِرکوروف (۱۸۸۱ـ۱۹۵۲) از مجسمه‌سازان به نام ارمنستان شوروی است.

سال‌های دراز تنه مجسمه در حیاط موزه در ضلع شمالی میدان افتاده بود. امروز از بی‌توجهی به عمل آمده نسبت به نگاهداری این تندیس که به عنوان سندی از یک دوره تاریخی و همین طور کار هنری شاخص ارزش دارد انتقاد به عمل می‌آید. همین طور این پرسش مطرح است که فرضا اگر به زیر کشیدن مجسمه موجه بود، چه لزومی داشت پنج سال بعد پایه آن را هم برچینند. این روزها این بحث هم مطرح است که به جای آن پایه و آن تندیس چه چیزی در ضلع جنوبی میدان بگذارند. برخی ‌پیشنهاد می‌کنند مجسمه ساسونتسی داویت (داویت اهل ساسون) را از میدان راه‌آهن که این روزها بازدیدکننده کمتر دارد به میدان جمهوری منتقل کنند و آن را جای تندیس لنین بگذارند.

در عکس‌هایی که در این صفحات چاپ کرده‌ایم مجسمه را در سال‌های اوج افتخار آن و همین طور در روزها فلاکت و دربه‌دری‌اش می‌بینید.

 

مطلب مشترک انسان شناسی و فرهنگ و دو هفته نامه هویس

 

 

 

.ir/node/11294