محتوا و چیدمان قاب عکس و تابلوها در فضای خانه

سارا خراسانی، ناهید زعفرانلو

از دوران ماقبل تاریخ انسانها استفاده و لذت را در هم می آمیختند. تمایل به زیبا کردن محیط زندگی روزمره وجه تمایز آنها از حیوان به شمار می رفت.امروزه نیز همین نیاز که  از نیازهای روحی انسان به شمار میرود انسان را واداشته تا دست به تزئینات مختلف بزند و زیبایی را برای خود خلق کند.استفاده از تزئینات داخلی در منازل، محیط کار، فضاهای خدماتی و به طور کلی هر فضایی که انسان در آنجا حضور دارد و حتی برای دقایقی در آنجا زندگی می کند تبدیل به امری اجتناب ناپذیر گشته است.استفاده از عکس ها، نگاره ها و تابلوها یکی از ابزارهای این تزئین است که البته مفاهیمی بسیار عمیق تر و گسترده تر از تزئین در خود جای داده است.

در عصر حاضر انسان برای نشان دادن سبک زندگی، علایق، سلایق، عقاید و احساسات درونی خود به خلق و نصب تابلوهایی با مفاهیم و ارزش های خاص و شخصی در محل زندگی خود به ویژه خانه که محل امن و آسایش افراد است، می پردازد. در این مقاله سعی شده با بررسی تعدادی خانه و نحوه استفاده و انتخاب تابلوها و قاب های موجود در آنها که در طبقه اجتماعی متوسط رو به بالا قرار دارند، عوامل شکل دهنده و تاثیر گذار در انتخاب تابلوها را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهیم. بدین منظور تعداد 5 خانه انتخاب شده و مصاحبه هایی نیز با ساکنین خانه ها انجام شد. با تحلیلی که روی پاسخ های افراد و آشنایی با نوع نگرش آنها بدست آمد آیتم هایی چون فرهنگ، اعتقادات، سبک زندگی و سلیقه افراد جزو موثرترین عوامل شکل دهنده در انتخاب تابلوها و قاب ها تعیین شد. این عوامل تابع شرایط مختلفی برای هر فرد هستند که تجربیات زندگی و سبک زندگی افراد در آن دخیل است. این تحقیق جهت درس زیبایی شناسی دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین صورت پذیرفته است.

واژگان کلیدی: سلیقه- سبک زندگی- سلیقه خانگی- کیچ- قاب عکس- تابلو

1.مقدمه

آنگونه که نوبرت ونیز زمانی گفته است، "محیط اطراف انسان شامل هزار و یک پیام است که به هر کس ممکن است مربوط باشد" معانی نمادین که مردم در محیط های طبیعی و ساخته شده دریافت می کنند و ارزش هایی که خودآگاه یا ناخود آگاه به آن معنی می دهند، به موجودیت فیزیولوژیکی، اجتماعی و روانشناختی آنها بستگی دارد. مطالعات و نظریات دیگری در زمینه اینکه چه کسی چه پیام هایی را می بیند وجود دارد. بعضی از این تفاوت ها به تغییرات شخصیت و اندام واره های افراد نسبت داده شده است. همان اندازه که گونه های روانشناختی انسان تنوع دارد ارزشیابی هم مفاهیم مختلفی دارد. همانگونه که در بحث های تشخیص فرم چهره های گروه های قومی خود توافق دارند. اگرچه این نتیجه گیری به طور مشهود جاذب و قابل قبول نیست، ولی مدرک روشنی برای آن ارائه نشده است.گاهی اوقات مردم با نگرش های روانشناختی مختلف مفاهیم زیبایی شناسی متفاوتی دارند. احتمال دارد که به محیط نیز از راه های مختلف و برای مقاصد مختلف توجه کنند. احتمال دارد که بین قابلیت روانشناختی و نگرش به محیط رابطه وجود داشته باشد، برای مثال عدم دسترسی بخشی از جمعیت به امکانات، نمادی از نقش آن جمعیت در جامعه نگرش دیگران به آنهاست.(عینی فر، 1391)

برداشت افراد از نمادها، نشانه ها و ترکیباتی که به نمایش در می آیند به نوعی بسته به نگاه و سبک فکری فاعل دارد . در هنر پست مدرن روایت ها وجهه ای شخصی پیدا می کنند و هر شخص، سبک منحصر به خویش را به نمایش می گذارد. هیچ جریان عمده و عمومی ذهنیت، قالب هنری را تعیین نمی بخشد و هیچ شخصی هم خود را موظف نمی داند که بر اساس موازین رسمی یا گروهی نسبت به تعاریف هنروفادار بماند(بانی مسعود، 1392،)

2. مبانی نظری

2-1. مفهوم زیبایی

مفهوم زیبایی و زیبایی شناسی از گذشته تا به امروز همواره مورد نقد و بررسی بوده است. در دوره های مختلف تاریخی مفاهیم مختلفی به خود گرفته و تعاریف مختلفی از آن ارائه شده است. لغت زیبایی شناختی (استتیک) در اصل یونانی است و به معنای ادراک می باشد. علم زیباشناختی به معنی وسیع کلمه به بررسی و روش های احساس محیط و موقعیت فرد در داخل آن می پردازد.(همایون،94،1390) جستجوی زیبایی منسوب به یونانیان است. زیبایی بر اساس تعریف فیلسوفانی مانند افلاطون باید بیانگر کمال، هماهنگی جهان و حقیقت باشد.در سده های میانه، زیبایی امری قدسی به شمار می رفت.عظمت کلیساها و روشنایی شمایل های به تصویر در آمده همگی بازتاب شکوه پروردگار بودند.( چهرگان،بهمن پور، 1378،10) در قرن هفدهم یکی از هنرمندان بزرگ فرانسوی، نیکولا پوسن، اعلام کرد که هدف هنر "لذت" است. هنرمندان قرن بیستم این کارکرد هنر را به غلط در مورد تمامی آثار هنری به کار می بریم، رد کردند. این مفهوم (هنر برای  لذت) سه قرن به حیات خویش ادامه داد.(همان) از قرن هجدهم مفهوم زیبایی جنبه روانشناسانه به خود گرفت. زیبایی در ارتباط با ادراک دیده شده و بیننده جزئی از این مجموعه به حساب می آید (همان، ). از دوران ماقبل تاریخ، انسان ها استفاده و لذت را در هم می آمیختند. آنها ابزار، سلاح ها و ظروف سفالیشان را تزئین می کردند. تمایل به زیبا کردن زندگی روزمره وجه تمایز آنها از حیوان به شمار می رفت و به نیاز عمیق آنها به زیبایی پاسخ می داد، نیازی که در اکثر تمدن ها یافت می شود.(همان،10)

2-2. مفهوم سبک زندگی

افراد با دیدگاه های مختلف به نوعی به درک زیبایی پرداخته اند، خواه آگاهانه و خواه ناخودآگاه در سبک زندگی خود زیبایی را گنجانده اند. مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است اما کاربردهای متفاوت و بعضا متعارض آن را مفهومی مبهم و از دیدگاه پاره ای از محققان غیرقابل استفاده کرده است.( ﻣﻬﺪﻭﯼ ﮐﻨﯽ،210) هراصطلاح از اصطلاحات علوم اجتماعی-مانند سایر علوم-در فضای مفهومی آن قابلدرک است.«سبک زندگی»نیز به عنوان یکی از اصطلاحات علوم اجتماعی،پیوند مستقیم و وعمیقی با مجموعه ‌ای از مفاهیم دارد؛مفاهیمی مانند:عینیت و ذهنیت،فرهنگ و جامعه،فرهنگ عینی و ذهنی،صورت(شکل) و محتوا،رفتار و معنا(نگرش،ارزش و هنجار)،اخلاق و ایدئولوژی،سنت و نوگرایی،شخصیت و هویت(فردی و جمعی)،وراثت و محیط،فردیت و عمومیت،خلاقیت و بازتولید، تولید و مصرف،طبقه و قشر(بندی) اجتماعی، زیبایی‌شناسی(سلیقه)و نیاز، منزلت و مشروعیت و بدون شناخت این روابط، درک درستی از«سبک زندگی»و نظریه‌های مربوط به آن به دست نخواهد آمد.

2-3. سلیقه و مفهوم کیچ

در حقیقت برای تعیین سبک زندگی افراد به نقطه ای مشترک در تمام آنها می رسیم که آن نقطه مشترک چیزی نیست جز سلیقه. علی‌رغم محوری بودن مفهوم«سبک زندگی» در آثار بوردیو ونظریه‌پردازی‌های او، نگارنده نتوانست در آثار ترجمه‌شدۀ او به انگلیسی و دیگرانی که به نقدو شرح آثار او پرداخته‌اند، تعریفی از«سبک زندگی»بیابد. با این حال پاره‌ای از اجزای یک تعریف را می‌توان در کتاب«تمایز»او یافت.بوردیو سبک را چنین توصیف می‌کند:«سبک و شیوه بیشترین توانایی را برای بیان ویژگی‌هایی دارد که همۀ دنیای فعالیت‌هارا در خود خلاصه کرده است»(مانند یک معادله که یک منحنی در آن خلاصه شده است).(بوردیو،285،1984) او سبک زندگی را فعالیت‌های نظام‌مندی می‌داند که از ذوق و سلیقۀفرد ناشی می‌شوند و بیشتر جنبه عینی و خارجی دارند و در عین حال به‌ صورت نمادین به فرد هویت می‌بخشند و میان اقشار مختلف اجتماعی تمایز ایجاد می‌کنند.معنا یا به عبارتی ارزش‌های این فعالیت‌ها از موقعیت‌های آن در نظام تضادها و ارتباطها اخذ می‌شود(همان،173،76) وی در جای دیگر می‌گوید:«سبک زندگی دارایی‌هایی است که به وسیلۀ آن،اشغال‌ کنندگان موقعیت‌های مختلف خودشان را با قصد تمایز یا بدون قصد آن ازدیگران تمایز می‌بخشند.»(همان،249)

سبک عنصری مرئی در دنیایی از نمادها است که از دیگران دعوت می‌شود تا آنرا مطالعه کنند.سبک‌های زندگی،به‌طور خلاصه ریشه در چیزی دارند که بریک آن‌را«نمادگرایی ظاهر»می‌نامد . (بریک،19،1985) افراد به‌ مدد این سبک‌ها،هویت خویشرا ابراز داشته و اظهاراتی را در مورد فضای اجتماعی و فرهنگی خود بیان می‌دارند. (هندری و دیگران،227،1381(

نکته‌هایی که در همۀ تعریف‌ها، باعث تمایز مفهوم سبک زندگی از مفاهیم مشابه، مانند فرهنگ یا پاره فرهنگ، هویت، شخصیت و محدودسازی آن می‌شود، خلاقانه وگزینشی بودن اجزا و عناصر سبک زندگی است. آدلر در تعریف و مباحث خود بر خلاقیت وطراحی برمبنای دریافت‌های فرد از محیط تکیه می‌کند و به‌این‌ترتیب بیشتر بر جنبه عقلانی و حسابگرانه و کمتر بر جنبه احساسی و تخیلی سبک زندگی تأکید می‌ورزد.گیدنز قدرت انتخاب(یا به‌بیانی عقلانیت مدرن)را شاکلۀ گزینه‌های سبک زندگی می‌داند.زیمل،بوردیو وکلاکهون با صراحت و وبر و دیگران در خلال مباحث و ارائه مصادیق، مبنای گزینش را ذوق و سلیقه یا به ‌تعبیری ترجیحات قرار می‌دهند. در این مورد که سلیقه مبنایی حسی. (taste)

"مردم سوداگران نمادها هستند" (لانگر،1985) برای مردم نمادها یکی از راه های برقراری ارتباط هستند. معنای نمادین مبلمان، طرح های معماری و شیوه های طراحی و طراحی منظر، شیوه های غیرکلامی اند که مردم از آنها برای تبادل پیام های خود، پیشینه خود، شئونات اجتماعی و جهان بینی ها استفاده می کنند (مهدوی کنی،1387).

 مصنوعات دیگر از قبیل خودرو، لباس و حتی چیزهایی چون حیوانات خانگی هم حامل معنای نمادین هستند. در این میان برخی نمادها به صورت معناداری در میان اقشار خاصی دیده می شود. برخی الگوها، نمادها و نشانه ها به صورت مکرر و با حالتی خاص و نمایشی در برخی فضاها کاملا مشهود است که حاکی از نوعی سلیقه عام پسند می باشد. "کیچ" واژه ای است که به این نوع سلیقه اتلاق می شود و معادل فارسی مناسبی نمی توان برای آن یافت. گهگاه به هنر بازاری یا هنر بنجل تفسیر می شود. میلان کوندرا در کتاب "هنر زمان" کیچ را آیینه دروغین زیبا شده یا آیینه ی زیبا شده دروغین تعبیر می کند. به عبارت دیگر کیچ به معنای نوعی فرهنگ است که دارندگان آن بیشتر تازه به دوران رسیدگان هر دوره اند که سعی دارند که با آویختن به آویزه های ارزشی این طبقه جدید بدون آنکه درک درست و درونی از آن داشته باشند خود را مانند آنان جلوه دهند، تا به این وسیله به باور خود، کسب اصالت و اعتبار کنند.(پست مدرنیته و معماری،76)

کیچ در ساده ترین شکل شامل مجسمه ها و اشیاء زینتی، یادگارها و خرت و پرت های مختلف است، چیزهایی که به سهولت قصد دارند احساس خوبی درباره خود و دنیا به ما ببخشد. به هر حال آنچه کیچ را، کیچ می سازد ماهیت تزئینی بودنش نیست، بلکه کیچ به طور تصنعی، تزئینی بودن را تا حد یک بیانیه ی هنری که به طرز بی مانندی ساختگی است، بزرگ جلوه می دهد.( قهرمان،1383، 190)

3. یافته ها

با توجه به مطالب بررسی شده در قالب علوم دیگر ، به این نکته می رسیم که ،سلیقه حاکم بر خانه های امروزی ناشی از عوامل شکل دهنده شخصیت افراد همچون:شناخت ،تجربیات، اعتقادات وباورهای آنها می باشد. حال آنکه سلیقه عامه پسند چگونه در خانه ها تجلی پیدا کرده؟پاسخ این پرسش را با بررسی تعداد 5 خانه ، با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی نزدیک به هم و فرهنگ متفاوت در این بخش پاسخ خواهیم داد. ابتدا به معرفی این منازل و شرح مختصری در رابطه با افرادی که در آنها سکونت دارند ،پرداخته و سپس با بررسی تصاویر به تحلیل موضوع مورد مطالعه، بر اساس موارد ذکر شده در بدنه مطالعه ،در یافته های به دست آورده از خانه ها خواهیم پرداخت . پس از تحلیل یافته ها نیز به وسیله پرسش و پاسخ از افراد به بررسی سلیقه های دخیل ، در آراستن خانه ها و عوامل اثر گذار بر آن  می پردازیم.

3-1. خانه شماره 1

واقع در شهر تهران .حدود خیابان بهشتی . 3 طبقه قدیمی ساز . خانه مورد بررسی در طبقه دوم قرار گرفته . خانواده شامل 6 نفر اعضا . پدر ،مادر ،فرزندان (3دختر و 1پسر) .از نظر تحصیلات در سطح متوسط رو به بالا ودر شرایط اقتصادی نسبتا خوب می باشند. شرایط خانواده به شکلی است که سالانه حداقل 2 نفر از اعضا سفر خارج از کشور را تجربه می کنند. از لحاظ فرهنگی والدین تا حدودی سبکی قدیمی دارند ولی با شرایط زندگی امروز سعی در به روز شدن خود دارند. فرزندان نیز با توجه به شرایط و تحصیلات تقریبا در شرایط یکسان و متوسط رو به بالا قرار دارند.

·  نحوه استفاده از تابلو ها و قاب عکس ها و ویژگی های آنها :

1. تعدد تابلو ها.

2.قرار گیری نامنظم آنها.

3.استفاده از قاب های چوبی برای تصاویر قدیمی تر و با اصالت بیشتر.

محتوای قاب ها به طور کلی متشکل از نقاشی های یک هنر مند خاص با موضوع طبیعت بی جان می باشد . هر چه از لحاظ محتوا اثر یا قاب مذکور با ارزش تر دارای پاسپارتویی کم عرض و در بعضی از موارد فاقد آن می باشد. با توجه به اندازه و محتوا به نظر می آید که قرار گیری قاب ها دارای دلیل خاصی نبوده و در هر نقطه از فضای خانه امکان وجود قاب هایی با موضوع مختلف وجود دارد.در چندین نقطه از خانه تکرار قاب هایی با محتوای مذهبی (و ان یکاد) به چشم می خورد که اجرای آن در قالب هنرهایی اعم از گلدوزی ،قلمزنی ، خطاطی ، طلاکوب  می باشد. همچنین وجود تابلو هایی که از کشور های خارجی تهیه شده اند نیز به چشم می خورد.

 

3-2. خانه شماره 2

واقع در شهر تهران .حدود خیابان بهشتی .4 طبقه قدیمی ساز . خانه مورد بررسی در طبقه اول قرار گرفته .خانواده شامل 3 نفر اعضا . پدر ،مادر و فرزند دختر خرد سال. از نظر تحصیلات در سطح خوب ودر شرایط اقتصادی خوب  می باشند. پدر دارای شغل آزاد و در کنار آن مشغول عکاسی به صورت حرفه ای است . مادر خانه دار و در مؤسسه خیریه به صورت داوطلب فعالیت دارد .

·  نحوه استفاده از تابلو ها و قاب عکس ها و ویژگی های آنها :

1.توجه خاص به هنر وصنایع دستی کشور

2.استفاده از عکس هایی بدون قاب و پاسپارتو ،به صورت نامنظم وبه تعداد زیاد

3.وجود تابلو هایی که متعلق به دیگر کشورها می باشند

4.استفاده مکرر از یک تابلو ،با محتوای مذهبی در اشکال مختلف

 

3-3. خانه شماره 3

واقع در تهران .حوالی پل سیدخندان .5 طبقه قدیمی ساز. خانه مورد بررسی در طبقه سوم قرار گرفته. خانواده شامل 4 نفر اعضا. مادر ،مادربزرگ،فرزندان (1دخترو1پسر).از نظر تحصیلات در سطح بالا و در شرایط اقتصادی نسبتا خوب قرار دارند.بخشی از خانواده ساکن خارج کشور می باشند و به شدت اعضا خانواده تحت تأثیر فرهنگ غربی می باشند. سطح فرهنگی خانواده ،به علت فعالیت های مادر خانواده که نقاش و هنرمند است وبه شدت  متأثر از پدر شاعر خود هست،در سطح بالا می باشد.

·  نحوه استفاده از تابلو ها و قاب عکس ها و ویژگی های آنها :

1.استفاده از تابلو های نقاشی معاصر و خاص هنرمندی معروف

2.استفاده مکرراز قاب های آیینه در اندازه های مختلف

3.استفاده از قاب عکس های شخصی و خانوادگی

4.توجه به صنایع دستی و قاب گرفتن انواع آنها

5.استفاده از تک قاب آیه ای از قرآن

 

3-4. خانه شماره 4

واقع در تهران .حوالی خیابان مرزداران .5 طبقه نوساز.خانه مورد بررسی در طبقه اول قرار دارد.خانواده شامل 3نفر اعضا. پدر ،مادرو فرزند دختر . از نظر تحصیلات هر سه در سطح عالی قرار دراند . مادر دبیر باز نشسته و فرهنگی ،پدر کارشناس امور مالی و فرزند معمار ،هر سه علاقه مند به ادبیات و هنر و فرهنگ اصیل کشور می باشند.

·  نحوه استفاده از تابلو ها و قاب عکس ها و ویژگی های آنها :

1.استفاده از قاب عکسهای شخصی و خانوادگی

2.توجه به صنایع دستی

3.وجود تابلو های متعلق به دیگر کشورها

4.استفاده نکردن از قاب عکس برای برخی از عکس ها

5.تمامی قاب ها ساده و بدون تزیینات اغراق آمیز می باشند

 

3-5. خانه شماره 5

واقع درتهران.حدود خیابان قنبرزاده . 3طبقه قدیمی ساز. خانه مورد بررسی در طبقه زیر همکف قرار دارد.خانواده شامل 3 نفر اعضا. پدر،مادر،فرزند پسر .از نظر تحصیلات هر 3 در سطح بالا و در شرایط اقتصادی خوب قرار دارند. پدر و مادر هنر مند و فرهنگی ودر انواع حوزه های هنری از جمله سینما و نقاشی مشغول فعالیت هستند . فرزند معمار و اهل سینما و عکاسی.

·  نحوه استفاده از تابلو ها و قاب عکس ها و ویژگی های آنها :

1.استفاده از آثار نقاشی هنرمندی معروف

2.استفاده از پازل

3. قرار دادن عکس های شخصی در کنار و داخل قاب تابلو های نقاشی

4.استفاده نکردن از قاب ،پاسپارتو ،شاسی و هر عنصر دیگر برای نصب آثار نقاشی ،با ارزش مادی و معنوی بسیار زیاد

 

بر اساس یافته های بررسی شده ،به نظر می رسد در بیشتر خانه ها ،افراد به استفاده از قاب ها و تابلو هایی با محتوی هنر و عمدتا نقاشی های خاص متعلق به هنر مندی معروف و یا نقطه خاص از کشورهای دیگر و همچنین عکس هاوتابلو هایی که یادآور خاطرات به یاد ماندنی زندگیشان می شود، علاقه  دارند.

با توجه به مطالب و یافته های بررسی شده سؤالات تحقیق به ترتیب زیر می باشد:

1.دوست دارید چه چیز هایی رو در قالب قاب و تابلو در خانه خود به نمایش درآورید؟

خانه 1:( محاصبه با پدر خانواده)

آثار شاخص که از نظر من زیباست ،همینطور دوست دارم خاطرات و رویدادهای مهم زندگیم که نشان دهنده تجربیات و دست آورد های مختلف من در زندگی هست رو به نمایش در آورم چون می تونه الگویی برای نسل های بعد از من باشد .

خانه 2:( محاصبه با پدر خانواده)

چیز هایی که ارزش معنوی خاصی برای من دارند.

خانه3: (مصاحبه با مادر خانواده )

آیینه به سبب روشن تر و بزرگ تر نشان دادن فضا . همچنین دوست دارم برای تزیین خونه خودم از آثار نقاشی خودم استفاده کنم.

خانه 4: (مصاحبه با فرزند خانواده )

بیشتر دوست دارم از عکس های شخصی و خونوادگی برای زنده نگه داشتن خاطرات افراد مهم زندگیمون استفاده کنم.

خانه 5: (مصاحبه با پدر خانواده )

نقاشی های دوست صمیمی خودم و همینطور نقاشی های خودم و  آثار فاخر رو به دیگر موارد ترجیح می دهم.

2.چه تابلو هایی رو از همه بیشتر دوست دارید و چرا؟

خانه 1:عکس های مسابقات کشتی و عکس هایی که دارم جایزه می گیرم . چون حس خوبی بهم می ده و خاطرات جوونیم رو به یادم می یاره.

خانه 2: عکس های دخترم پریا چون با ارزش ترین دارایی ام هست .

خانه 3:عکس های مربوط به پدرم ،چون می تونم حضورش رو با اینکه دیگه بینمون نیست احساس کنم .

خانه 4: عکس های مادر بزرگها و پدر بزرگهام که دیگر در میان ما نیستند.

خانه 5: سه تابلویی که خودم دوران جنینی فرزندم رز نقاشی کردم .

3.کدام یک را نمی پسندید ؟چرا؟

خانه 1:به تک تکشون علاقه زیادی دارم .

خانه 2: اون عکس شقایق که نقاشی پرینت گرفته شده است . در کل ارزش و مفهومی رو توش حس نمی کنم .

خانه 3:من همه قاب ها را به یک دلیل خاصی و چون اکثرا کار های خودم هست دوست دارم و می پسندم .

خانه 4: تابلوی گلدوزی گل را دوست ندارم ،چون زمینه مشکی دارد و فکر می کنم زمینه مشکی در فضای خانه مناسب نیست.

خانه 5: همه آنها را دوست دارم چون هدیه فرد خاص و یکی از دوستانم هست و حتی بعضی از آنها کار خودم هست .

4.به این ترتیب حال که ان را نمی پسندید چرا نگهش داشته اید؟

خانه 2: چون هدیه ای از طرف یکی از دوستان بود و خودش پیشنهاد داد که آن را در کجا نصب کنیم .

خانه 4: به خاطر ارزشی که کار دست دارد .

5.اگر می خواستید چیزی را جایگزین آن کنید ،چه چیز بود؟

خانه 2: ترجیح می دادم یکی از کار های عکاسی خودم را از طبیعت جایگزین آن کنم .

خانه 4: ترجیح می دادم کار یک نقاش معروف و خوش رنگ و لعاب را استفاده کنم.

در این قسمت برخی از سؤالات را مخصوص افراد مورد نظر بسته به نحوه چیدمانشان طرح کردیم :

خانه 1: چرا از عکس بقیه اعضای خانواده در قسمت عمومی خانه استفاده نکردید ؟

چون رفتو آمد های زیادی داریم . به دلیل حفظ حریم شخصی .

دلیل استفاده زیاد از دعای وان یکاد برای چیست ؟

به خاطر اینکه اعتقاد دارم این دعا محافظ من و خانواده ام است و خیر و برکت با خود به همراه دارد .

دلیل استفاده از عکس های متضاد از لحاظ اعتقادی چیست ؟

در هر کدام از این عقاید ارزش هایی است که هر کدام به نوبه خود برای من مهم است .

خانه2: چرا عکس ها ار بدون قاب به دیوار زده اید؟

چون می خواستم در میان عکس ها مانعی نباشد و به نوعی این عکس ها روند بزرگ شدن دخترم را نشان می دهند .

خانه 3: چرا قاب عکس خالی به دیوار زده اید ؟

هر عنصر می تواند معنای خاص خودش را داشته باشد و اینکه ارزش این قاب به خود ان است و نمی خواستم با چیز دیگری آن را تحت شعاع قرار دهم .

خانه 4:  چرا عکس ها ی روی شومینه قاب ندارند؟

چون شومینه خودش به مانند یک قاب عمل می کند .

خانه 5: چرا نقاشی های با ارزش از نظر مادی را بدون قاب استفاده کردید ؟

نمی خواستم ارزش نقاشی را با قرار دادن در قاب پایین بیاورم و توجه بیننده را صرفا به قاب جلب کنم.

4. تجزیه و تحلیل

با توجه به مصاحبه های انجام شده و پاسخ های دریافت شده می توان گفت عوامل مختلفی در انتخاب و استفاده از قاب ها و تابلوها در خانه های مورد بررسی دخیل بوده اند. سطح تحصیلات و نگاه افراد در انتخاب انواع تابلو بسیار موثر بود. برای مثال افراد با تحصیلات و سطح فرهنگی بالاتر نگاه مفهومی تر و عمیق تری به محتوای تابلوها داشتند و حتی نحوه قاب گرفتن و پاسپارتوی آنها داشتند. هر چه از نظر محتوا اثر یا قاب دارای ارزش بالاتری بود ضخامت پاسپارتوی آن ضعیفتر بوده و گاه در برخی موارد که عکس های خانوادگی و ثبت لحظات زندگی مد نظر بود، پاسپارتو حذف می گردید. در میان اکثر افراد علاقه به مضامین عرفانی و یا مذهبی دیده می شود. این گونه قاب ها و تابلو نشان دهنده اعتقادات افراد و گاه تعیین کننده مذهب و باورهای قلبی افراد می باشد. همچنین تابلوها یا نگاره هایی که از کشورهای دیگر آورده شده اند در برخی خانه ها دیده می شود که  به عنوان یادبود و یا به صورت هدیه ای ارزشمند به نمایش درآمده اند. هنر و صنایع دستی در اکثر خانه ها مورد توجه و استقبال بوده و ارزش بسیار بالایی برای این نوع تابلوها قایل هستند.علاقه افراد به هنرها و صنایع دستی تقریبا در تمام خانه ها مشهود است.  جنس قاب ها بسته به نوع محتوا متغیر و متنوع هستند. برای مثال عکس ها و تصاویر قدیمی که دارای ارزش معنوی برای هر فرد هستند، در قاب های چوبی و نفیس تر جای گرفته اند و گاه عکس هایی که از نظر محتوا دارای ارزش معنوی بالایی هستند، مثل روند بزرگ شدن فرزند، بدون قاب در کنار دیگر تابلو ها قرار گرفته اند. تصاویر و قاب هایی که به نوعی یادگار و مرور خاطرات محسوب می شوند و ارزش معنوی بسیار بالایی برای ساکنین خانه دارند. در برخی خانه ها شاهد استفاده از آینه در قاب های متعدد هستیم که حاکی از نوعی اعتقاد به روشنی و گاه نگاه فضاشناسانه مبنی بر بزرگ تر نشان داده شدن فضا هستند.

5. نتیجه گیری

با توجه به تحلیل فوق که از خانه های مورد بررسی به دست آمد می توان به نوعی دسته بندی برای ملاک های تعیین کننده و موثر در انتخاب، چیدمان و تعداد تابلو ها و قاب عکس ها در خانه ها رسید.برخی از این عوامل ریشه فرهنگی و برخی ریشه های اعتقادی دارند. عوامل موثر در شکل گیری این پدیده را میتوان به شرح ذیل بیان نمود

فرهنگ: یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در در انتخاب قاب محتوا و گاه نوع پاسپارتوی تابلوها در خانه هاست، به طوری که ساکنین خانه های مورد بررسی که بیشتر دارای سطح فرهنگی نسبتا بالایی هستند تمایل بیشتری برای به نمایش در آوردن آثار هنری دارند. همچنین ارزش دادن به آنها از لحاظ محل قرار گیری، نحوه قاب کردن وجنس قاب و همچنین پاسپارتو کردن آنها قابل تامل است. همچنین ارزش دادن به هنرها و صنایع دستی از ویژگی های بارز تابلو های موجود در این خانه می باشد.

اعتقادات:به صورت های مختلفی ظهور می کند. گاه در تابلوهای مدرن که با نشانه هایی خاص و یا نوشتن اذکار و نام های مقدس به اعتقاد افراد اشاره داند و گاه با قاب گرفتن و ارزش دادن به تابلو هایی که آیه ای از قرآن را در خود جای داده و مقدس شمرده می شوند.

علاقه به خاطرات گذشته: همانطور که نمونه های مورد بررسی مشاهده کردیم، استفاده از قابها یا عکس های بدون قاب که نشان دهنده وقایع یا خاطرات مهم زندگی افراد است بسیار مورد ت جه بود و می توان گفت در تمامی خانه ها در شکل های مختلف دیده می شد. زنده کردن و یادآوری خاطرات شیرین و گاه افتخار آمیز از اهداف افراد از نمایش این نوع تابلو ها بوده است.

نحوه چیدمان و محل قرارگیری: چیدمان قاب ها در فضاهای مختلف خانه حاکی از نوعی درجه بندی و ارزش گذاری خاص است که در افراد مختلف با توجه به معیارهای شخصیشان متغیر است. برخی تابلوها و قاب ها به صورت کاملا فشرده و بدون فاصله و برخی به صورت تک تابلو بر روی دیوارها نصب شده اند. بدین مفهوم که سلسله مراتب قرارگیری آن ها از پیش در ذهن فردتعریف شده و بر اساس آن چیدمان صورت میگیرد. این سلسله مراتب یا درجه بندی گاهی با تقسیم مجازی فضای خانه به قسمت های بالا و پایین، خصوصی و عمومی و پر رفت و آمد و خلوت انجام می شود.ب ای مثال قاب هایی با مضامین مذهبی مانند و ان یکاد، معمولا در جایگاه با ارزش خانه قرار میگیرند که ازدید صاحب خانه آن فضا نیز دارای ارزش فضایی است.

به طور کلی می توان گفت استفاده از تابلوها نوعی نماد و جایگاه نمایش اعتقادات، احساسات و سلیقه افراد است که بستگی به سبک زندگی و نگاه افراد به پیرامون داشته باشد و گاه فرصتی است برای القا و نمایش سبک زندگی و فرهنگ ساکنین خانه.

منابع

1. امیر بانی مسعود، چاپ چهارم 1392، پست مدرنیته و معماری، نشر خاک،اصفهان

2. آفرینش نظریه معماری( نقش علوم رفتاری در طراحی محیطی) تالیف پروفسور جان لنگ، ترجمه علیرضا عینی فر، چاپ ششم 1391، دانشگاه تهران

3.امیر حسین آریان پور،1393،"جامعه شناسی هنر"،چاپ هفتم،انتشارات گستره ،تهران .

4.فریدون کسرایی،1385،"چهل کلید معماری داخلی"،چاپ نخست ،چاپ صنوبر،تهران.

5 .ورونیک آنتوان- آندرس، هنر راهی برای شناخت جهان، 1387، ترجمه مریم چهرگان، محمدرضابهمن پور،نشر خاک

6. یورک کورت گروتر، زیبایی شناسی در معماری، جهانشاه پاکزاد، عبدالرضا همایون،1390 چاپ هفتم، انتشارات شهید بهشتی

7. محمد سعید مهدوی کنی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی،سال اول،شماره 1،بهار 1387

 

پیوست	اندازه
27617.doc	1.97 MB