گورنگاره های لرستان

گروه فرهنگ لرستان

گورنگاره های لرستان ( پژوهشی مردم شناختی در نقش و مضمون سنگ گورهای لرستان)، علیرضا فرزین، تهران : پژوهشکده مردم شناسی میراث فرهنگی و گردشگری ، 1384، 157 صفحه.
یکی از ملموس ترین بخش های مرگ نگاری ، گورنگاره ها یا همان سنگ قبرهایی است که بستر آرامش ابدی هر فرد را چونان پوششی بی تغییر در بر می گیرند و هم چنان که پوشاک هر کسی در زمان حیات وی برخی از ویژگی های اجتماعی و شخصیتی او را می نمایاند ، سنگ قبرها نیز راوی آنند که مردگان بوده اند. این نماد پردازی در گذشته بیشتر به کار می رفته است . حتی غمی که امروزبا اشعار از فراق متوفی می گوید با زبان تصویر بر سنگ قبرها حک می شده است.
" گورنگاره های لرستان" روایتی است از بیان ،تصور ذهنی بازماندگان از مرده و خصوصیات او.این کتاب ارزشمند در قالب یک طرح پژوهشی برای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طراحی شده و با کوتاه نوشتی از محمد میرشکرایی ،پژوهشگر و ریئس سابق پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، آغاز می شود. کتاب در چهار فصل به بیان  موضوع از جوانب مختلف می پردازد. در فصل اول کتاب نویسنده ادبیات تحقیق را بررسی می کند و در آن شرحی از شیوه های تدفین و آیین های مرتبط با آن در ایران و لرستانارائه می دهد. این بخش مختصر مدخلی است برای ورود به بحث اصلی که در فصل دوم کتاب طرح شده است. در این بخش نقش ها و مضامین موجود بر سنگ قبرهای لرستان مورد بررسی قرارگرفته و به خوانندگان معرفی شده اند ؛ مضامینی چون، نشانه های جنگاوری که با علامت هایی مانند اسلحه و اسب بی سوار که اصطلاحاً کتل شده(1) ،یا تصویر تیر ، کمان ، نیزه و سپر مشخص شده است.
فصل سوم کتاب انواع اشکال سنگ قبرهای لرستان را به تفکیک نقاط مورد بررسی در تحقیق ، معرفی می کند. در انتهای همین بخش جدولی از اشکال مختلف سنگ قبرها در استان به تفکیک معرفی می شود.
فصل چهارم که با عنوان " موضوعات دیگر " بیان شده به حاشیه های سنگ قبر از فرایند تهیه آن اشعار نوشته شده بر سنگ قبرها ، معرفی نام های حک شده بر سنگ قبرها ، اعتقادات وباورهای موجود پیرامون گورستان و ارائه شناسنامه ای از گورستان ها و سنگ گورهای بررسی شده در تحقیق می پردازد.
 به طور کلی این کتاب می تواند به عنوان یک   مقدمه  مفید در راستای شناسایی اولیه سنگ نگاره های لرستان مفید فایده واقع شود.
1- کتل / kotal/  اسبی که هنگام مرگ کسی سیاه پوش می کنند ( ایزد پناه ، حمید ( 1381) فرهنگ لری ، تهران : اساطیر ، ص 158.