میشل فوکو: دانش و قدرت

گروه کتاب و رسانه

میشل فوکو: دانش و قدرت؛ محمد ضیمران، تهران: انتشارات هرمس، 1378
« وقتی ما همه یک نوع می اندیشیم، هیچ یک از ما نمی اندیشد.» (والتر لیپمن)
میشل فوکو اندیشمند بحث برانگیز نیمه ی دوم قرن بیستم، تحصیلات خود را در رشته ی فلسفه به پایان رساند. نظریات و ایده های او همواره مورد استقبال و استفاده ی بسیاری در علوم اجتماعی واقع شده است و می شود، اما به هیچ روی نمی توان ایده های و نگاشته های او را صرفا به این حوزه، و یا حوزه ی تحصیلش، فلسفه، متعلق دانست، چرا که او برای تحلیل و شرح افکار و نظریاتش از بسیاری علوم انسانی بهره می برد. از همین روست که فهم آثار فوکو، که به ظاهر مورد علاقه و استقبال شدیدی در ایران واقع است،  سخت و نیاز به داشتن نگاهی پیچیده و ذهنی انباشت دارد.
فوکو را می توان نقاد دوره ی مدرن دانست، که همواره با بهره گیری از علوم متفاوت بسیاری سعی در نشان دادن رابطه ی حاکم میان قدرت، دانش و حقیقت و ذهنیت دارد. او با نقد فلسفه ی روشنگری و مفاهیمی چون آزادی و عقلانیت و... که در آن مورد تاکید قرار می گیرد، به نقد مدرنیته پرداخته است.
برای شناخت آراء و عقاید فوکو نیاز به شناخت رهیافت ها و روش خاص او در بررسی و فهم پدیده های فرهنگی-فلسفی است. کتاب «میشل فوکو: دانش و قدرت»، که توسط محمد ضیمران به تالیف رسیده است، سعی در پرداختن به همین امر و دست دادن شناختی از آثار او و نحوه ی نگرش او به مسائلی چون جنسیت، سیاست، جنون، مراقبت و تنبیه و... دارد. این کتاب کم حجم که به وسیله ی نشر هرمس به زیر چاپ درآمده، کتابی با نثری نسبتا روان و مناسب برای شناخت آراء و اندیشه های فوکو است، که در حوزه های علوم گوناگون انسانی و اجتماعی و از جمله در مبحث سیاست منبعی مفید محسوب می شود.
برای آشنایی بیشتر مخاطبان با این کتاب، در ادامه فهرست آن را میاوریم؛

o    فصل اول: پیش گفتار؛
-    تاریخ دیوانگی
-    زایش درمانگاه
-    دیرینه شناسی
-    نظریه ی گفتمان
-    مراقبت و مجازات
-    تاریخ جنسیت

o    فصل دوم: روش شناسی فوکو؛
-    واژگونی
-    روش گسست
-    اصل ویژگی یا دگرسانی
-    اصل برون بودگی

o    فصل سوم: هستی شناسی نابسامانی روانی و نگاه پزشکی؛
-    جنون در عصر خرد
-    نقد کتاب تاریخ دیوانگی

o    فصل چهارم: زایش درمانگاه- هستی شناسی نگاه؛

o    فصل پنجم: زبان، زمان و مرگ انسان؛
-    همسانی کیان عصر نوزایی
-    سامان دانایی در دوران کلاسیک (1800-1660)
-    زبان در عصر کلاسیک
-    تاریخ طبیعی در عصر کلاسیک
-    تحلیل ثروت در دوران کلاسیک
-    ظهور عصر جدید و چیرگی مدرنیته
1.    گذار از مرحله ی تاریخ طبیعی به زیست شناسی
2.    از تحلیل ثروت تا اقتصاد سیاسی
3.    گذار از دستوز زبان عمومی به تبارشناسی واژه ها
-    زایش انسان در عصر نقادی – کانت و تحلیل کرانمندی
تحلیل کرانمندی
-    مرگ انسان و تحقق نقادی نو

o    فصل ششم: فن آوری انضباطی؛
-    شکنجه و مجازات
-    ظهور فن آوری انضباطی
-    نظام زندان ها
-    فن آوری قدرت

o    فصل هفتم: اراده ی معطوف به دانایی و حقیقت – تاریخ جنسیت؛
-    بسط و گسترش جنسیت
-    تبار شناسی سوژه

o    فصل هشتم: میراث فلسفی فوکو؛

+ منابع پیرامون اندیشه های فوکو .

:: ::

پیوند به بیرون؛
- فوکو در ویکیپدیا-انگلیسی:
http://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Foucault

- فوکو در ویکیپدیا-فارسی:
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%84_%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%88

- بیوگرافی فوکو-انگلیسی:
http://www.foucaultsociety.org/resources/michel_foucault.asp

- سایتی درباره فوکو:
http://www.michel-foucault.com/


صفحه های مرتبط در انسان شناسی و فرهنگ:

- مختصات مفهوم« قدرت» در انسان شناسی سیاسی:
http://anthropology.ir/node/3983

- بررسی اندیشه و زندگی میشل فوکو:
http://anthropology.ir/node/309


- کارگاه ترجمه فرانسه (2): گفتگو با مارک ابلس: میشل فوکو و انسان شناسی:
http://anthropology.ir/node/4295