دلبافته ها ، صنایع دستی ایل شاهسون

گروه کتاب و رسانه

جدید مغانلو، شهروز، 1389، دلبافته ها: صنایع دستی ایل شاهسون، اردبیل، انتشارات محقق اردبیلی، 216 صفحه.
ایل شاهسون از ایلات بزرگ ایران است که تا کنون پژوهش های زیادی توسط مردم شناسان و انسان شناسان داخلی و خارجی در مورد آن انجام شده است. کتاب حاضر داده هایی را در مورد صنایع دستی این ایل در معنای کلی واژه گردآوری کرده است. هنگامی که صحبت از عشایر است، مجموعه ی محصولاتی که با عنوان صنایع دستی از آن ها یاد می شود، تولیداتی هستند که معمولاً مواد اولیه، مراحل مختلف تولید و همچنین بخشی از ابزار ساخت آن ها به دست خود این مردم انجام می شود و به همین دلیل بازتاب دهنده ی جنبه های گوناگون زندگی و اندیشه ی سازندگانشان هستند. پس می توان گفت که بررسی و تحلیل این ساخته ها و نیز شیوه ی تولید و مصرف آن ها برای شناخت این مردم بسیار سودمند است. همچنین اهمیتی که این ساخته ها از جنبه های مختلف اقتصادی، هنری، صنعتی و... در زندگی عشایر دارند، این امکان را می دهد که بتوان پژوهش ها و تحلیل های گوناگونی در شاخه های مختلف انسان شناسی و سایر رشته ها را با توجه و استفاده از آن ها انجام داد.
نویسنده ی کتاب از اعضای ایل شاهسون است و دانش آموخته ی رشته ی معماری. علاقه ی اصلی او در مطالعه ی صنایع دستی ایل شاهسون، جنبه ی هنری این آثار بوده، گرچه در این مطالعه تاحدی به سایر جنبه ها نیز پرداخته شده است. آن گونه که نویسنده در مقدمه ی کتاب یادآور شده است، هدف او از نوشتن این کتاب آشنا ساختن دیگر اقوام با فرهنگ وهنرهای سنتی و صنایع دستی ایل شاهسون است.
کتاب، مجموعه ی نسبتاً کاملی از دست ساخته های مختلف را پوشش می دهد که بر خلاف آن چه از نام اش استنباط می شود، فقط شامل بافتنی ها نیست. این مجموعه از ابزار و وسایل گوناگون تا پوشاک و مسکن را دربر می گیرد. گرچه این پژوهش بر پایه ی روش های تحقیق انسان شناسی انجام نشده است ولی اطلاعات سودمند فراوانی برای علاقمندان این رشته درآن به چشم می خورد و نیز به دلیل وسعت و دقت نسبی اطلاعات گرآوری شده در آن، می تواند برای فرهنگ پژوهان و علاقمندان رشته های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
فهرست
مقدمه
بخش اول:
- پشینه ی تاریخی ایل شاهسون
موقعیت جغرافیایی مناطق عشایری ایل شاهسون
وجه نامگذاری و سابقه ی تاریخی ایل شاهسون
جمعیت شاهسون
ساختار اجتماعی و سیاسی ایل شاهسون
موقعیت و سابقه ی تاریخی دشت مغان
کوچ عشایر شاهسون مغان
- دل بافته ها
ابزار و اشیاء لازم جهت بافت دل بافته ها
جاجیم
اجاق قراغی
پالاز(پلاس)
باستریق(نواربافی)
باغ بند
اورکن
جل اسب
جهاز شتر
آسمالیغ
حیبه
ورنی
گلیم
چوال
خورجین
مفرش
دوزداغارجیغی
پرده
پرده باشی
بخش دوم:
- دست بافته ها
چیغ
نمد
آلاچیق
کومه
اوزریگ
سوپاند
بخش سوم:
- البسه ی محلی
تومان کوینگ
ابزار و اشیاء وابسته به بافت و ساخت لباس های محلی
کوینگ
تومان
یایلیق
یل
جلقا
کفش
آرخچین
طرح لباس های شاه سون
دستکش
جوراب
یورقان دوشک(رخت خواب)
بخش چهارم:
- نماد و نشانه
قوتاز
گل باغ بند
تکم
بخش پنجم:
- دست ساخته ها
تولوق
جهره دوانی(ریسندگی سنتی)
موتال
قوشما
تندیر(تنور)
پیوست
بخش پنجم:
منابع و مآخذ
تهیه و تنظیم: کاوه عبدالحسینی