فرنان برودل

ترجمه ناصر فکوهی

تاریخ دان
1902-1985
برودل تاریخ دان فرانسوی و مهم ترین چهره مکتب آنال پس از جنگ جهانی دوم بود و او را به عنوان تاریخ دان «دوران طولانی» (longue durée) می شناسند. برودل از مخالفان سرسخت تاریخ به مثابه واقعه نگاری بود و بر آن تاکید داشت که نکات ظریف جغرافیایی و اقتصادی در جوامع، یعنی نیروهای زیرزمینی و ناپیدایی که در دراز مدت به تحولات تاریخی دامن می زنند را بیابد. حوزه مطالعات وی بیش از هر کجا، عصر کلاسیک بود.
برودل پس از اتمام تحصیلاتش در رشته تاریخ و رسیدن به درجه مدیریت پژوهشی، ده سال در الجزایر و سپس در سائوپائولو تدریس کرد. در بازگشت به پاریس، او در سال 1937 مدیریت مدرسه عملی مطالعات عالی(EPHE) را بر عهده گرفت. در تمام این سالها برودل بر تز خود :«مدیترانه و جهان مدیترانه ای در دوران فیلیپ دوم» (1949) کار می کرد و سرانجام پس از جنگ جهانی دوم از آن دفاع کرد. در این کتاب برودل با تاریخ سیاسی گسست ایجاد کرده و تاریخ اقتصادی و اجتماعی پهنه مدیترانه را ارائه می دهد. در همین کتاب او برای نخستین بار بینش خود را از سه زمان تاریخی نیز مطرح کرد ( نگاه کنید به انتهای همین نوشته).
در سال 1946 برودل مدیریت گاهنامه آنال را برعهده گرفت. در سال 1949 به استادی کلژ دو فرانس رسید و از سال 1946 شروع به تاسیس بخش ششم – اقتصادی و اجتماعی- مدسه عملی مطالعات عالی کرد که خود مدیریتش را در فاصله 1956 تا 1972 بر عهده داشت. در طول این سالها، برودل کتاب پر اهمیت خود درباره تاریخ سرمایه داری یعنی « تمدن مادی، اقتصاد و سرمایه داری» (3 جلد) (1979) را تالیف کرد و در آن بر پیدایش تدریجی یک «اقتصاد – جهان» تاکید کرد که رفته رفته در چندین نقطه و مرکز توسعه، رشد کرد: ژنوآ، ونیز، بورگس، آمستردام و سپس لندن. فرنان برودل در سال 1984 ، یک سال پیش از مرگ، به عضویت فرهنگستان فرانسه برگزیده شد.

«سه زمان» برودل

برودل در کتاب خود در باره مدیترانه، پیشنهاد می کند که تاریخ را به سه «رده» تقسیم کنیم که هر یک از آنها با یکی از سطوح تبیین و یک زمان متفاوت انطباق داشته باشد.
نخستین رده تاریخی به نظراو به روابط انسان ها و محیطشان مربوط می شود. برای نمونه زندگی یک روستایی از دوره روم تا آستانه انقلاب صنعتی چندان تحولی نیافته است. این انسان ها در یک «زمان طولانی و تقریبا ساکن» زندگی می کنند و تاریخ آنها متشکل از تاریخ « با گذار کند و تغییرات اندک است که اغلب از بازگشت های مصرانه و چرخه های پیوسته تکراری ساخته شده است.»
سپس به رده دوم می رسیم: زمان تاریخ اجتماعی، زمانی که به گروه ها و گردهم آمدن های آنها در چارچوب دولت ها و جوامع مربوط می شود. این نوع دیگری از زمان است که در آن تحولات را باید بر اساس دهه ها در نظر گرفت. و سرانجام به سومین نوع از زمان می رسیم که همان تاریخ کلاسیک است که « نه در بعد انسان بلکه در بعد فرد نوشته شده است(...) یک تاریخ در نوسان، کوتاه ، سریع و عصبی(...) تاریخی که خود به خود، شورانگیز ترین و غنی ترین از لحاظ انسانی و همچنین پر خطرترین به شمار می رود». و بردول اضافه می کند که : «اما باید نسبت به این تاریخ پرهیجان به گونه ای که معاصرانش آن را در ضرب آهنگ زندگی شان، که همچون زندگی ما کوتاه بوده است، احساس، توصیف و تجربه کرده اند، هشیار باشیم. زیرا این تاریخ در ابعاد خشم ها، رویاها توهمات آنها رقم خورده است. »

- La Méditerranée et le monde méditerranéen a l’époque de Philippe II, 1949.
- Civilisation matériélle, économie et capitalism, 3 vol., 1979.
- -L’Identité de la France, 3 vol., 1986.
منبع:

ِ- Dortier, J.F., (dir.), 2004, Dictionnaire des sciences humains, Paris, Editions des Sciences Humaines.