ویکی و کاربردهای آن در فرایند تدریس و یادگیری مشارکتی

نسرین بابایی- پروین بابایی

تکنولوژی آموزشی رشته ­ای پویا است که به سرعت در حال پیشرفت است. با نگاه به گذشته می توان دید که تکنولوژی آموزشی از مرحله ­ی تک­ بعدی و سخت ­افزاری به نقطه­ ای چند بعدی، منعطف و یادگیرنده ­محور رسیده است. یکی از دریچه ­هایی که تکنولوژی آموزشی برای یادگیرندگان باز کرده است کاربرد ویکی در یادگیری است. در ویکی، یاد گیرنده فقط یک یاد گیرنده نیست، بلکه خود سازنده و ویرایش گر محتوا است. در این

 

فضا یادگیرنده می­ تواند با افراد دیگر بر روی محتوا بحث و تبادل نظر کند. ویکی ­ها تعامل بسیار بالایی را برای افراد فراهم کرده ­اند. هدف از این مقاله، معرفی ویکی به عنوان ابزاری برای یادگیری به صورت مشارکتی است.

واژه­ های کلیدی: تکنولوژی آموزشی، ویکی، یادگیری مشارکتی

تکنولوژی آموزشی حیطه­ ی بسیار گسترده ­ای را در بر می­ گیرد که روز به روز و با ظهور تئوری­ ها و فناوری ­های جدید بر وسعت و عمق آن افزوده می ­شود. در دهه ­های اخیر، رویکرد های سنتی یادگیری با ظهور تکنولوژی­ های جدید نظیر چند رسانه ­ها، فرا رسانه­ ها و ارتباط از راه دور دستخوش تغییرات اساسی شده است (دی. آر & تری, 2003). با نگاهی به گذشته می ­توان شرح حال و سیر زندگی تکنولوژی آموزشی را به خوبی مورد ملاحظه قرار داد. تکنولوژی آموزشی از مرحله ­ی تک­ بعدی، سخت ­افزاری و ماشین ­انگارانه در چهارچوبی از قبل تعیین ­شده، اکنون به نقطه ­ای چند ­بعدی، منعطف، انسان­ گرایانه و یادگیرنده ­محور بدون چهارچوبی از قبل تعیین ­شده رسیده است. امروز دیگر شاگرد محتوا را یاد نمی­ گیرد بلکه می ­سازد. یاد گیرنده منحصر در چهارچوب زمانی و مکانی خاصی نیست و هر زمان که به یادگیری نیاز داشته باشد می ­تواند به دریایی از اطلاعات دست یابد. در سال­ های اخیر، تغییرات سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث نوآوری در ارتباطات و به اشتراک­ گذاری اطلاعات شده است. این نوآوری در آموزش عالی به بهبود فرآیند آموزش و یادگیری کمک می­ کند. از طرفی مشکلات زمان و مکان از طریق این تغییرات و ارتباطات از بین رفته است و تعامل و اشتراک­ گذاری اطلاعات بین افراد نیز آسان­ تر شده است.

ابزارهای جدید که معمولا نرم­ افزار اجتماعی^[1] نامیده می­ شوند، برای بهبود تعامل دانش­آموز- معلم و دانش­آموز – دانش­آموز، مورد نیاز است. نرم ­افزار اجتماعی از تمایل افراد برای کشیده شدن به سمت کار گروهی در جهت رسیدن به اهداف مشترک پشتیبانی می­ کند. نرم افزار اجتماعی اشاره به برنامه ­های کاربردی مانند ویکی ­ها، وبلاگ­ ها و شبکه ­های اجتماعی دارد که برای به اشتراک ­گذاری محتوای چند رسانه ­ای^[2] صوتی یا تصویری و متون استفاده می ­شود. ابزارهای نرم­ افزار اجتماعی از یادگیری در راه­ های مختلفی پشتیبانی می­ کنند. برای مثال به اشتراک­ گذاری منابع، یادگیری مشارکتی و یادگیری همکار به همکار. همچنین ارتباط و همکاری بین شرکت­ کنندگان را با فراهم نمودن آگاهی تسهیل می­ نماید. برنامه های نرم ­افزاری که موقعیت ­هایی را برای مشارکت فراهم می ­نمایند، امکانات جدید و منحصر به فردی را برای آموزش و یادگیری ارائه می ­دهند (L, 2006).  

ویکی ­ها از جمله این برنامه ­ها هستند و به عنوان ابزاری برای دستیابی به مقاصد آموزشی در تمام سطوح آموزش و پرورش به سرعت در حال توسعه هستند. ویکی ­ها، امکانات ویژه ­ای را در اختیار یادگیرندگان قرار داده­ اند. در ویکی، یاد گیرنده فقط یک یاد گیرنده نیست، بلکه خود سازنده و ویرایشگر محتوا است. در این فضا یاد گیرنده می ­تواند با افراد دیگر بر روی محتوا بحث و تبادل نظر کند. ویکی­ ها تعامل بسیار بالایی را برای افراد فراهم کرده ­اند. ویکی ­ها وب سایت­ هایی می­باشند که به کاربران  امکان ایجاد، انتشار و به اشتراک ­گذاری مطالب وب را بدون مهارت ­های برنامه ­نویسی بالا می ­دهند ( Y. K. & M.A, 2010  ). در سال­ های اخیر، ویکی ­ها در اشکال مختلف به یک ابزار بسیار مهم جهت توزیع و تبادل اطلاعات در وب توسعه یافته ­اند.

علاوه بر این، ویکی ­ها به عنوان یک ابزار مهم در زمینه ­ی آموزش الکترونیکی توسعه یافته ­اند. ویژگی­ های مشترک (ویرایش مشترک، نگارش، بحث درکنار محتوا) ویکی ­ها را به خصوص برای محیط­ های یادگیری مشارکتی، بدون هیچ ابزار مشابهی در آموزش سنتی، مناسب ساخته است. از زمانی که آموزش عالی تجربه متفاوت وب2 را برای تسهیل یادگیری عمیق ­تر به کاربرد گرفته است، ویکی­ ها به یکی از ارزشمندترین ابزار برای یادگیری مشارکتی تبدیل شده ­اند(M., 2006). دانش­آموزان می ­توانند ویکی را برای حمایت از یادگیری فردی (به عنوان مثال با استفاده از دایره­المعارف آنلاین) و یا برای کمک به یادگیری مشارکتی، استفاده کنند. برنامه­ های کاربردی وب2 موقعیت­ های جدید و قدرتمندی را برای کلاس ­های درس به همراه داشته ­اند. این مجموعه­ ی در حال رشد از ابزارهای مبتنی بر وب به صورت رایگان، که از طریق یک مرورگر و اتصال به اینترنت در دسترس است، امکان خواندن، نوشتن و ویرایش اطلاعات بر روی وب سایت را در فضاهای کاربری آسان فراهم می ­سازد.

در رابطه با ویکی تنها پژوهش های اندکی در ایران انجام شده است. مائده مالکی (1389) در مطالعه ­ی خود تحت عنوان تأثیر الگوهای طراحی آموزشی گانیه و پنج مرحله ­ای بایبی در آموزش مبتنی بر شبکه بر یادگیری، یادداری و انگیزش دانشجویان که بر روی دانشجویان کارشناسی رشته­ی تکنولوژی آموزشی سال 89-88 انجام داده است، دریافت که الگوی پنج مرحله ­ای بایبی که الگویی یادگیرنده­ محور و برگرفته از رویکرد ساختار­گرایی است، باعث افزایش یادگیری می ­شود (مالکی, 1389).

مطالعه ­ی مهدوی نسب (1390)، تحت عنوان بررسی تاثیر وبلاگ بر یادگیری مشارکتی دانشجویان نیز یکی از موارد مشابه در این زمینه بوده است. این پژوهش بر روی 37 نفر از دانشجویان ترم 2 کارشناسی مدیریت آموزشی سال 89-90 دانشگاه علامه طباطبایی که واحد مقدمات تکنولوژی آموزشی را برداشته بودند انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که استفاده از وبلاگ به عنوان ابزاری برای یادگیری مشارکتی بر روی مؤلفه­ های یادگیری مشارکتی مؤثر است، همچنین استفاده از وبلاگ به عنوان ابزاری برای یادگیری مشارکتی بر نگرش دانشجویان نسبت به استفاده از وبلاگ برای یادگیری مشارکتی تأثیر گذار است. در پایان هم راهکارها و پیشنهادهایی مبنی بر چگونگی استفاده از وبلاگ برای یادگیری و یادگیری مشارکتی ارائه شده است (مهدوی نسب, 1390).

در خارج از کشور کارهای فراوانی در رابطه با ویکی صورت گرفته است که به چند نمونه از آن­ها اشاره می­کنیم:

همپل^[3] و همکارانش (2005)، نمونه ­های مختلفی در مورد نحوه بکار بردن ویکی­ ها در مدارس ارائه می ­کنند. به عنوان مثال، آن­ها از ویکی­ ها برای جمع ­آوری اطلاعات و لینک ­های مربوط به یک هدف خاص یادگیری، ثبت موارد در جلسات بارش مغزی و ویکی مبتنی بر وب گردی استفاده کردند.(Hampel, 2005)

دافی و برانز^[4] (2006)، طرح کاربردهای مختلف با استفاده از ویکی را بیان نمودند. آن­ ها عنوان کردند که ویکی را می­ توان به عنوان عاملی  برای مستند سازی انجام کار دانش ­آموزی و اضافه کردن خلاصه ­ای از افکار آن­ ها و ایجاد محتوای مشترک و مشروح و همچنین به عنوان یک شبکه متصل شده به منابع استفاده کرد (Duffy, 2006).  

نوتاری^[5] (2006)، ویکی را در یک کلاس درس برای یادگیری زیست شناسی استفاده کرد. او بر اهمیت توسعه ارتباطات و فرهنگ اظهار نظر و همچنین قادر ساختن یادگیرنده برای تولید مقدار مشخصی از ورودی در یک زمان کوتاه تاکید می­ کند   .(Notari, 2006)

لمب و جانسون^[6] (2007)، پیشنهاد می ­کنند که ویکی ­ها ابزار خوبی برای ایجاد کار پوشه ­ی الکترونیکی^[7]، پرتال­ ها، راهنماهای مطالعه، مجلات پویا^[8] و نوت بوک­ ها هستند. همچنین برای کنفرانس ­های مجازی و تدوین­ کنندگان منابع^[9] استفاده می ­شوند (Lamb, 2007).

ویلر و همکارش در سال 2009، برای بهبود نگارش دانشگاهی، از ویکی استفاده کردند. آن­ها به این نتیجه رسیدند که طبق یافته ­های آن­ ها اکثر دانش­آموزان در نتیجه­ ی استفاده از فضای ویکی سطح مهارت خود را در نوشتن افزایش داده­ اند. همچنین در موضوعات دیگر نیز از ویکی ­ها استفاده می­ شود (Wheeler S., 2009)

لین و کلسی^[10] (2010)، در پژوهش خود به این نتیجه رسیده­ اند که چون ویکی­ ها تاریخ صفحات را سندیت می ­بخشند، یادگیرنده می ­تواند بدون نگرانی در مورد از دست دادن اسناد و تاریخ مکاتبات به صورت مشارکتی^[11] کارش را انجام دهد. همچنین دانش­ آموزان می­توانند در هر جایی که باشند کار خود را انجام دهند و قادر به همکاری هستند، بدین معنی که آن­ها محدود به جلسات کلاس یا تعداد روزهای حضور در مدرسه نیستند. ویکی ­ها بسیار متنوع و به نوعی چند ­بعدی هستند (Lin, 2010).

در پژوهشی دیگر اوسای و اسکر (2011)، به بررسی استفاده از وبلاگ ها و ویکی ها به عنوان ابزار سازنده در دوره های آموزش کامپیوتر و مقایسه آن ها با توجه به سودمندی، سهولت استفاده، دشواری، خودکار آمدی و اضطراب پرداختند. این پژوهش بر روی 92 نفر اجرا شد. بعد از تجربه ویکی و وبلاگ ها توسط آنان، داده ها توسط محققان گردآوری شد. نتایج این تحقیق نشان داد که دانش آموزان استفاده از ویکی و وبلاگ را در فرایند آموزش- یادگیری مثبت ارزیابی کرده ­اند  و ویکی را مفید­ تر دانستند  (Avci, 2011)

در پژوهشی که توسط سولیزورو (2013) با عنوان "طراحی یادگیری مشارکتی با استفاده از ویکی"، انجام شده است، سناریوی یادگیری مبتنی بر رویکرد جیگ ساو[12] که برای محیط آنلاین طراحی شده بود، مورد استفاده قرار گرفته است. در این پژوهش از دو گروه کوچک برای کمک به یادگیری و بهبود همکاری بین دانش آموزان استفاده شده است. نتایج نشان داده است که با استفاده از این رویکرد می ­توانند مهارت و دانش خود را به سایر مواد آموزشی نیز انتقال دهند.  (Sulisworo, 2013)

تاریخچه

"ویکی ویکی" که باز تکرار کلمه­ ی"ویکی" است، در زبان محلی هاوایی معنی "سریع"و "غیر رسمی" می‌ دهد. در زبان انگلیسی اگر «ویکی» را سر واژه­ی کلماتی بگذاریم معنای «آن‌چه می ‌دانم این است» به آن کلمه افزوده می ­گردد. نظیر کلمه ویکی­ پدیا  (بزرگ ­ترین دانشنامه­ ی آزاد آنلاین جهان) که از دو کلمه مستقل ویکی + پدیا  (از ریشه کلمه­ی encyclopedia) ایجاد شده است و مفهوم مشارکت جمعی کاربران در تکمیل دانشنامه را در دل خود دارد. اولین ویکی ایجاد شده در اینترنت، در سال ۱۹۹۵ توسط وارد کانینگهام[13] و با نام ویکی ویکی وب[14] ایجاد شد. در حوزه­ی فناوری اطلاعات اصطلاح‌ ‌ویکی برای شناسایی نوع ویژه­ ای از فرامتن ‌ها  و یا نرم‌ افزارهای مشارکت‌ گرای تولیدکننده­ ی آن‌ ها به کار برده می‌شود.

یکی از مشهورترین ویکی­ هایی که در جهان بیشترین مراجعه کننده را دارد ویکی ­پدیا است. در حال حاضر بزرگ­ ترین و معروف ­ترین سایت ویکی به زبان انگلیسی است. این سایت، یک دانشنامه ­ی آزاد است که تمام مطالب آن توسط مردم عادی از سراسر جهان نوشته و ویرایش می­ شود. دسترسی به آن برای عموم افراد وجود دارد. اما ویکی­ هایی وجود دارند که تنها منحصر به قشر خاصی هستند که از جمله می توان به دیپلوپدیا اشاره کرد. دیپلوپدیا یک دانشنامه­ ی آنلاین متعلق به وزارت امور خارجه­ ی آمریکا بر گرفته از اطلاعات آن می ­باشد. این دانشنامه ­ی آنلاین بصورت ویکی راه ­اندازی شده است که وب سایتی است که امکان ویرایش آن توسط مرورگرهای وب مهیا شده است. بر طبق اصول و قواعد دیپلوپدیا کسانی که به آن دسترسی دارند (این دسترسی محدود به کارکنان وزارت امور خارجه آمریکا می ­باشد.) برای مشارکت تجربی، دانشی و تخصصی در محتوای ارسالی دیگران که در قالب مقالات، بحث و مذاکره و سایر موارد می ­باشد، دعوت و تشویق می­ شوند.  

تعاریف

تعاریف مختلفی از ویکی شده است که در اینجا به چند نمونه از آن ­ها اشاره می­ کنیم:

ویکی یک وب سایت است که در آن کاربران می ­توانند محتوای یک صفحه وب را به طور مستقیم ویرایش یا اضافه کنند. ویکی­ ها متعلق به گروه فن ­آوری­های وب2.0  هستند که برای سهولت مشارکت بوسیله افزایش تعامل با محتوای آنلاین هستند (B., 2006).

ویکی یک وب سایت مشترک است که محتوا را جمع ­آوری و سازماندهی کرده و توسط کاربران ایجاد یا اصلاح می ­شود. کاربر ویکی، برای اولین بار توسط وارد کانینگهام در سال 1995 ایجاد شد، اما در گذشته در حد ناچیزی در آموزش و پرورش استفاده شده است (O'Bannon, W., Britt, & G., 2012).

ویکی به افراد امکان ایجاد، ویرایش، لینک صفحات وب و همچنین اضافه کردن تصاویر، صدا، و فیلم­ها را در وب سایت می ­دهد. علاوه بر این، ویکی ابزاری را برای ارتباط ناهمزمان^[15] و همکاری در میان اعضای یک جامعه ویکی فراهم می ­سازد (Z., X., Stevens, & J., 2011).

در زمینه­ ی فعالیت ­های یادگیری، ویکی را می­توان به عنوان یک پایگاه ایده ­آل که به ترویج همکاری میان دانش­ آموزان برای انجام یک کار خاص و یا تکالیف درسی کمک می ­کند  مورد استفاده قرار داد (R., T., & W., 1994). علاوه بر این، ویکی به عنوان یک ابزار عالی برای یادگیری گروهی به کمک انتشار اطلاعات و تبادل ایده­ ها، تسهیل ارتباطات، تشویق تولید اسناد در یک محیط مشترک برای تیم یادگیری در نظر گرفته می ­شود. همچنین ویکی امکان ارتباط با همسالان خود در محیط خارج از کلاس درس را فراهم می­ سازد  (T., 2006).

موارد استفاده

ویکی­ ها زمانی که یک سازمان یا ارگان نیاز به جمع­ آوری و توزیع اطلاعات دارد مورد استفاده قرار می ­گیرند، برای مثال:

• پرسش ­ها و سوالات متداول
• پایگاه دانش برای تکنولوژی اطلاعات^[16] ویژه یا منابع انسانی مرتبط
• کمک­ های فنی^[17] برای مشتریان

ویکی ­ها زمانی که اعضای یک تیم به لحاظ جغرافیایی پراکنده هستند، جهت همکاری اعضا مورد استفاده قرار می­ گیرد. برای مثال:

• استفاده جهت یافتن راه حل ­های اعضای گروه برای یک مسئله
• استفاده جهت توسعه استانداردها
• استفاده به عنوان یک پایگاه اطلاعاتی تجارب مختلف
• استفاده جهت جمع ­آوری^[18] الزامات مورد نیاز برای یک محصول جدید

مزیت‌های استفاده از ویکی

ویکی می ­تواند ارزیابی گروهی را تسهیل و کیفیت و اندازه مشارکت هر عضو را شفاف ­تر سازد که امکان بررسی برخی از مشکلات رایج کار گروهی را مشخص می ­سازد. برای نمونه، رفتار سلطه­ گری در گروه­ ها، که زمانی اتفاق می ­افتد که یک یا چند تن از اعضای گروه سعی در کنترل رفتار سایر اعضای گروه دارند. مشکل دیگر در کار مشترک زمانی است که برخی از اعضا از دیگران به اصطلاح سواری رایگان می­ گیرند، که یکی از مزایای فن ­آوری ویکی، آسان­تر کردن ارتباطات در گروه است. دلایلی وجود دارد که برخی از افراد در آموزش به سمت ویکی جذب می­ شوند که از جمله می ­توان به موارد زیر اشاره نمود:

• شما می ­توانید نرم­افزار ویکی را با قیمت بسیار ارزان یا حتی بدون صرف هزینه بدست آورید.
• هر فرد برای استفاده از نرم ­افزار ویکی تنها به مهارت ­های پایه مانند نصب، تنظیمات و تعمیر و حفاظت نیاز دارد.
• مشارکت­ کنندگان در ایجاد محتوا بصورت مستقل از سایرین عمل می ­نمایند، به طوری که افراد مختلف می ­توانند بطور همزمان در سایت کار کنند.
• کاربران ویکی ­ها را برای جستجو و هدایت به سمت هدف یا موضوع مورد نظر، آسان یافته ­اند.
• ترویج فرهنگ همکاری دوستانه در ویکی
• ویکی می ­تواند شخصی یا عمومی باشد.

لمب[19] (2004)، اشاره می­ کند که گر چه ابزارهای ویکی همه با هم یکسان نیستند، ولی برخی از ویژگی ­های محوری که در آن­ ها بکار گرفته می ­شود، یکسان است (Lamb, 2007). این ویژگی­ ها عبارتند از:

• ویکی ­ها امکان اشتراک­ گذاری محتوای اصلی که ممکن است درجاهای دیگر یافت نشود را فراهم می ­سازند و لینک­ هایی برای اطلاعات در وب سایت ارائه می­ دهند که می ­تواند مدت طولانی پس از پایان پروژه ها بازیابی شوند.

• ویکی ­ها مشارکتی^[20] هستند. ماهیت مشارکتی ویکی ­ها باعث ترویج همکاری^[21]می ­شود.
• ویکی ­ها اجازه­ی ویرایش آزاد^[22] را می ­دهند. هر کس می ­تواند هر گونه اطلاعات را در هر زمان در ویکی ­هایی که عمومی هستند اضافه کند.
• ویکی ­ها ساده هستند. سادگی استفاده از بسیاری از ابزارهای ویکی باعث می­ شود که مناسب رشد و ترقی برای یادگیرندگان بسیار جوان و افراد با تخصص کم در تکنولوژی گردد.
• ویکی ­ها در حال تکامل هستند. تغییر پیوسته یا پیشرفت در اجتماع ویکی رخ می ­دهد.

مشکلات و تجارب استفاده از ویکی برای یادگیری

ویلر^[23] و همکارانش (2008)، در مطالعات خود بیان می ­کنند که دقت و تنوع محتوای ایجاد شده توسط کاربر در ویکی ­های عمومی نمی ­تواند تضمین شود. (Wheeler, 2008). هیفنر و فردمن^[24] (2008)، در مطالعات خود اظهار می دارند که قانون تجاوز به حقوق مؤلف^[25] می ­تواند چالشی برای پتانسیل کپی در ویکی ­ها باشد. به هر حال مربیان باید به دقت ناظر محتوا باشند تا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنند و می­ توانند با اصلاح یا ارجاع به نسخه ­ی اصلی، نقض حق کپی رایت را عملاً حذف نمایند. چالش اصلی استفاده از ویکی، عدم آگاهی دانش ­آموزان از ویکی و سهولت نوشتن مشارکتی با آن است (Heafner, 2008).

گرنت^[26] (2006)، در تحقیقی، یک تکلیف درسی مربوط به نوشتن را در کلاس درس برای دانش­آموزان 13-15 ساله به کار برد. او دریافت که دانش­ آموزان او مشکلات زیادی در نوشتن و ویرایش یا اصلاح کار سایر دانش ­آموزان در فضای عمومی دارند. دلیل او برای این مشکل چنین عنوان شده که شیوه های فرهنگی و اجتماعی مورد نیاز برای کار مشارکتی در چهارچوب ویکی، بخشی از فهرست روش ­های آموزش دانش­ آموزان نبوده است. در برخی مطالعات عدم راحتی با نگارش مشارکتی دلیل مشکلات استفاده از ویکی در آموزش عنوان شده است (L, 2006)

اورچ^[27] (2009)، به اهمیت ایجاد فضای مشارکت در کلاس درس اشاره کرده و هشدار می­ دهد که یک پروژه ویکی نباید اولین تجربه دانش ­آموزانی باشد که می ­خواهند با همدیگر کار مشارکتی انجام دهند. او همچنین اضافه می ­کند که پروژه باید یک مسئله ­ی معتبر^[28] باشد که می ­تواند به صورت مشارکتی حل شود و نتایج آن برای آموزش کل کلاس مفید باشد (Orech, 2009).

چالش­ های استفاده از ویکی ­ها در آموزش، مشابه استفاده از انواع دیگر تکنولوژی ­ها است. مثلاً ذخیره کردن فایل ­ها در ویکی­ ها گاهی با مشکل مواجه می ­شود. برخی از افراد معتقدند که هنگامی که در کارهای مشارکتی موضوعی را در ویکی ذخیره می ­کنند، با باز کردن مجدد صفحه، با صفحه خالی روبرو می­ شوند. شاید چالش دیگر استفاده از ویکی زمان ­بر بودن کار با آن است، بخصوص هنگامی که مجبور هستیم تا بر مواردی که حذف، اضافه یا اصلاح می ­شوند نظارت کنیم. ویکی ­ها به ویژه در ویکی­ های عمومی باید مرتباً تحت نظارت باشند، تا از ایجاد محتوای با زبان نامناسب، محتوای غلط و ناصحیح جلوگیری شود.

نتیجه­ گیری

در دهه ­های اخیر فن ­آوری­های نوین تحولات بزرگی را با خود به همراه داشته ­اند. با بهره­گیری از این فناوری­ ها می ­توان به یادگیری در محیط­ های مجازی کمک کرد. پژوهش­ های انجام شده نشان می دهد که ویکی ­های آموزشی از ظرفیت ­ها و امکانات خوبی برای یادگیری و به ویژه یادگیری مشارکتی برخوردارند. با بهره ­گیری از آن­ها در کنار آموزش سنتی می­ توان به افزایش میزان یادگیری کمک کرد. معلمان باید از ویکی به عنوان ابزاری برای آموزش و یادگیری دانش­آموزان استفاده کنند. استفاده از ویکی و بعد آموزشی آن در درس­ هایی چون جغرافی، تاریخ، ادبیات، زیست ­شناسی و شیمی مورد توجه قرار گیرد. و مسئولیت ­پذیری فردی یادگیرندگان به طور مداوم ارزیابی شود تا از کم ­کاری برخی از اعضای گروه جلوگیری شود. همچنین سایر مؤلفه ­های یادگیری مشارکتی از جمله یادگیری فردی، معنی­ دار، سطحی و انگیزه­ ی یادگیرندگان ارزیابی  شود. تکالیفی که به یادگیرندگان داده می ­شود طوری باشد که آن­ها را به مشارکت سوق دهد. با توجه به پژوهش­ های انجام شده در این حوزه، یک سری ملاحظات عملی مربوط به کاربرد ویکی در آموزش و یادگیری وجود دارد که به نظر می ­رسد مورد توجه معلمان نبوده است. معلمان باید قبل از سوق دادن یادگیرندگان به سمت استفاده از ویکی، مهارت نوشتن و ویرایش را در آن ­ها تقویت کرده و شیوه­های فرهنگی و اجتماعی مورد نیاز برای کار مشارکتی در چهارچوب ویکی، بخشی از فهرست روش ­های آموزش دانش­آموزان باشد. دانش­آموزان باید اهمیت ایجاد فضای مشارکت را درک کنند.

 

[1]Social software

[2]Multimedia                

[3] Hampel

[4] Duffy and Bruns

[5] Notari

[6] Lamb and Johnson

[7] E-portfolio   

[8] Dynamic journals

[9] Resource aggregators

[10] Lin and Kelsey

[11] Collaboratively

[12] Jigsaw

[13] Ward Cunningham

[14] WikiWikiWeb

[15]Asynchronous communication

[16] Information technology

[17] Technical

[18] Gather

[19] Lamb

[20]Collaborative

[21]Synergy

[22]Open editing

[23] Wheeler

[24] Heafner and Friedman

[25] Infringement of copyright

[26] Grant

[27] Orech

[28] Authentic

 

 

فهرست منابع

بیابانگرد، اسماعیل (1387). " روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی". (جلد اول). تهران : نشر دوران.

گریسون، دی.آر، آندرسون، تری (2003). " یادگیری الکترونیکی در قرن 21: مبانی نظری و عملی ". ترجمه ی اسماعیل زارعی زوارکی و سعید صفایی موحد. تهران: مؤسسه ی انتشاراتی علوم و فنون.

مالکی، مائده (1389)، "تأثیر الگوهای طراحی آموزشی گانیه و پنج مرحله­ای بایبی در آموزش مبتنی بر شبکه بر یادگیری، یادداری و انگیزش دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی". به راهنمایی خدیجه علی آبادی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان شناسی وعلوم تربیتی.

مهدوی نسب، یوسف (1390)،" بررسی تاثیر وبلاگ بر یادگیری مشارکتی دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ". به راهنمایی خدیجه علی آبادی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان شناسی وعلوم تربیتی.

Alexander B. (2006). "Web 2.0: a new wave of innovation for teaching and learning? ". EDUCAUSE Review 41, 32–44.

Avci, U., & Askar, P. (2011). "The Comparison of the opinions of the university students on the usage of blog and wiki for their courses", Educational Technology & Society, 15, 194–205.

Bold, M. (2006). "Use of wikis in graduate course work", Journal of Interactive Learning Research 17, 5–14.

Bryant, T. (2006). "Social software in academia, EDUCAUSE Quarterly", 61–64.

Chang, Y. K., Morales, M. A., & Than, H. (2010). "Collaborative learning in wikis". Education for information 28, DIO 10.3233/EFI-2010-0910.

Duffy, P., & Bruns, A. (2006). "The use of blogs, wikis and RSS in education: A conversation of possibilities". Proceedings of the Online Learning and Teaching Conference 2006, Brisbane: September 26. Retrieved from http://eprints.qut.edu.au/5398/1/5398.pdf

Grant, L. (2006). "Using wikis in schools: A case study". FutureLab. Retrieved from http://www.futurelab.org.uk/resources/publications-reports-articles/discussion-papers/Discussion-Paper258.

Guo, Z.X., & Stevens, K. J. (2011). "Factors influencing perceived usefulness of wikis for group collaborative learning by first year students", Australasian Journal of Educational Technology 27, 221–242.

Hampel, T., Selke, H., & Vitt, S. (2005). "Deployment of simple user-centered collaborative technologies in educational institutions – Experiences and requirements".  Proceedings of the 14th IEEE International Workshops on Enabling Technologies: Infrastructure for Collaborative Enterprise (WETICE’05), Linköping, Sweden: June 13-15, 207-214.

Heafner, T. L., & Friedman, A. M. (2008). "Wikis and constructivism in secondary social studies: Fostering a deeper understanding". Computers in the Schools, 25, 288–302.

Johnson, R. T., & Johnson, D.W. (1994). "Active Learning: Cooperation in the College Classroom, in: Creativity and Collaborative Learning", J.S. Thousand, R.A. Villa and A.I. Nevin, eds, Brookes Press: Baltimore.

Krebs, M., Ludwig, M., & Muller, W. (2010). "Learning  mathematics using a Wiki". Procedia Social and Behavioral Sciences, (2), 1469-1476, DIO: 10.1016/j.sbpro.2010.0220. 

Lamb, A., & Johnson, L. (2007). "An information skills workout: Wikis and collaborative writing". Teacher-Librarian, 34, 57–59.

Lin, H., & Kelsey, K. (2010)." A case of using wikis to foster collaborative learning: Pedagogical potential and recommendations". In Y. Inoue (Eds.), Cases on online and blended learning techniques in higher education: Concepts and practices (pp. 167–182). Hershey, PA: IGI Global. doi:10.4018/978-1-60566-880-2.ch010

Naismith, L., Leet. B. H., & Pilkingtont, R. M. (2010). "Collaborative learning with a wiki: Differences in perceived usefulness in two contexts of use", DIO: 10.1111/j.1365-2729.2010.00393.x.

Notari, M. (2006) "How to use a wiki in education: wiki based effective constructive learning". Proceedings of the 2006 International Symposium on Wikis, Odense, Denmark. Retrieved from http://www.wikisym.org/ws2006/proceedings/p131.pdf

O’Bannon, B. W., & Britt, V. G. (2012). "Creating/Developing/Using a wiki study guide: Effects on student achievement". JRTE, 44, 293-312.

Orech, J. (2009). "Turbo-charged wikis: Technology embraces cooperative learning". Academic Commons. Retrieved from:  

http://www.academiccommons.org/commons/essay/turbo-charged-wikis-technology-embraces-cooperative-learning Read, Write, Think.

Sulisworo, D.(2013). "Designing the Online Collaborative Learning Using the Wikispaces". iJET – Volume 8, Issue 1, March 2013, Ab

Wheeler S., & Wheeler D. (2009). "Using wikis to promote quality learning outcomes in teacher training". Learning, Media and Technology, 34, 1-10.

Wheeler, S., Yeomans, P., & Wheeler, D. (2008). "The good, the bad and the wiki: Evaluating student-generated content for collaborative learning". British Journal of Educational Technology, 39, 987–995.

***

آدرس صفحه: http://www.anthropology.ir/node/24792

ایمیل: [e-mail]