گشتی در خانه های تاریخی مشهد + عکس

تصاویری از خانه های تاریخی مشهد

مکان ها و خانه های تاریخی سند هویتی هر شهری هستند و نشان دهنده قدمت آن. مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. هر چند در دهه های اخیر اغلب این خانه ها به بهانه نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده از بین رفته اند ولی هنوز هم می توان آثاری از این خانه ها را در مشهد دید..

سال های اخیر مشهد شاهد تخریب بخش وسیعی از بافت قدیمی و تاریخی خود بوده است که این امر به بهانه بهسازی بافت های اطراف حرم و ساخت بناهای مدرن به بهانه حفظ آبرو و افزایش اعتبار مشهد انجام می شود، ولی غافل از اینکه با این کار بخشی از هویت تاریخی شهر را هم از بین می برند.

در این میان خانه هایی مانند داروغه، پیشه وران، ملک، توکلی و ... به لطف صاحبان یا متولیان میراث فرهنگی حفظ شده اند. البته خانه هایی هم بودند که علیرغم زیبایی معمارانه و قدمت تاریخی چشم گیر تخریب شدند. در ادامه به معرفی برخی از این خانه ها می پردازیم.

خانه های تاریخی شهر مشهد:

خانه توکلی

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

این خانه تاریخی که در فهرست آثار ثبت ملی قرار دارد، به تازگی به پایگاه میراث فرهنگی در محدوده حرم مطهر تبدیل شده است.
این بنا در دوران قاجار ساخته شده و مالک اولیه آن «کشمشیان» از تاجران آن دوران بوده است که پس از فوت وی در 40 سال پیش، این خانه توسط فردی به نام «توکلی» خریداری شد.

از مهم ترین ویژگی های این بنا می توان به استفاده از کاشی کاری و آجرکاری نفیس در آن اشاره کرد که در تمام قسمت های ساختمان، از درب ورودی گرفته تا نمای بیرون و حتی داخل بنا به چشم می خورد.

همچنین استفاده از ستون های آجری در نمای ساختمان که به کتیبه ای در بالای آن ختم می شود، جلوه ای خاص و زیبا به آن بخشیده است.

فضاهای داخل خانه به وسیله ارسی از یکدیگر جدا شده اند. در ورودی این بنا دو کتیبه کاشی کاری شده دارد که آیات «انا فتحنا لک فتحا مبینا» و «و ان یکاد» روی آن حکاکی شده است.

این خانه در خیابان نواب صفوی 7 قرار دارد.

خانه داروغه

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و در خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده است. این اثر در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره ثبت 6357 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی داروغه را معماران و بناهای روس به دستور محمد یوسف خان، داروغه مشهد در اواخر دوره قاجار ساختند. این بنا منزل شخصی بوده که مراسم پذیرایی رسمی در آن انجام می گرفت. بر اساس شواهد موجود تا حدود سه دهه گذشته، این بنای تاریخی کاربرد مسکونی داشته است، اما سال 1366 این خانه توسط ورثه به نمایندگان یکی از هیئت های مذهبی روستای شهیدیه شهرستان میبد یزد فروخته شد و از آن پس تا سال 1391 از این بنا به عنوان محل تجمع و اسکان هیئت های مذهبی استفاده می شد. این خانه تاریخی در سال 1391 توسط شهرداری مورد تملک قرار گرفت و با هزینه شهرداری مرمت شده است.

خانه ملک

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

این بنا یکی از نمونه های زیبای برجای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می شود. بنای مزبور در گذشته بسیار وسیع تر بوده، اما اکنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده که شامل دو طبقه است. طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است.

در حال حاضر خانه ملک به صورت یک مرکز اداری، فرهنگی و هنری با حضور هنرمندان توانمند به صورت کارگاه های زنده هنری فعالیت می کند و بالغ بر 10 کارگاه در این مرکز فعال است.

این اثر در تاریخ 18 شهریور 1377 با شماره ثبت 2115 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این بنا در سال 1385 به عنوان خانه توریست انتخاب شد.

خانه ملک در ضلع شرقی خیابان امام خمینی و مقابل ساختمان دارایی قرار دارد.

خانه پیشه وران

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

قدمت این خانه قدیمی را به علت عدم وجود کتیبه و تاریخ مستند ساخت با توجه به مستندات شفاهی نزدیک به دهه اول قرن 14 نسبت می دهند، یعنی اواخر دوره قاجار و پهلوی اول است و تاکنون دو یا سه بار بازسازی شده است. این خانه به ثبت نرسیده، اما درحال حاضر تحت تملک شهرداری منطقه 8 مشهد است. سعی شده است در این خانه سبک و وسایل ویژه زندگی مشهدی ها در دوران ساخت آن به تصویر کشیده شود.

خانه رجایی

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

منزل مسکونی رجایی در داخل کوچه پرتو و بعد از گذر از یک پیچ در مسیر راه باریکی قرار گرفته است. بنا دارای یک ورودی است که از کوچه پرتو (سرشور 20) باز می شود.

درب ورودی آهنی بوده و در سال های اخیر تعویض شده است. بعد از ورود از درب اصلی اول نمای اصلی و بزرگ خانه دیده می شود که متقارن است. همراه با حوض و سه باغچه بزرگ که در داخل حیاط قرار دارند. حیاط کفپوش هایی آجری به صورت مربع و لوزی دارد که رنگ سیمان خاکستری دارند و به نام آجر قداقی معروف هستند. قسمت جدید ساز آن در حدود 30 سال پیش ساخته شده است .

این بنا از زمان ساخت تا دو سال پیش مسکونی بوده و خانواده آقای رجایی در آن سکونت داشته اند، ولی از 2 سال قبل تاکنون به عنوان مسافرخانه مورد استفاده قرار می گیرد که به این علت فضاهایی مانند دستشویی و توالت به خاطر مسافرین به بنا در داخل حیاط اضافه شده است.

فرهنگسرای بهشت

بناهای تاریخی و دیدنی شهر مشهد

 

مکانی که امروز فرهنگسرای بهشت نامیده می شود، پیش از این یکی از صدها بنای موجود در محله سراب مشهد بوده که نام آن برگرفته از سرآب قنات قریه سناباد است و پس از نوغان قدیمی ترین محله شهر به شمار می رود. این مجموعه از نظر بنا و ساختمان بیش از 80 سال پیشینه تاریخی دارد. اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد از آن با کاربری ها مختلف در سال 1383 به فرهنگسرای بهشت تغییر کاربری یافت.

فرهنگسرای بهشت مربوط به دوره پهلوی اول است و در مشهد، خیابان امام خمینی، خیابان جنت واقع شده و این اثر در تاریخ 12 تیر 1384 با شماره ثبت 12070 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گشتی در خانه های تاریخی مشهد + عکس