سینمای اکسپرسیونیسم آلمان

اکسپرسیونیسم در سينماي آلمان(German Expressionism)  به انقلابی در سینمای آلمان گفته می‌شود که پس از جنگ جهانی اول اتفاق افتاد و شکل گرفت. اكسپرسيونيسم آلمان بين سال‌هاي 1919 تا 1928 شروع شد و به تكامل رسيد و سپس توسط جنبش "رئاليسم نوين سينماي آلمان" كم‌كم كنار گذاشته شد.

در حقيقت با اكران فيلم ماندگار "مطب دکتر کالیگاری" اثر کارگردان سينماي اتریش رابرت وینه اين سبك در سال 1920 معرفي گرديد. اما فريتز لانگ به نوعي پيش‌برنده اين سبك برشمرده می شود. 

ویژگی‌های سینمای اکسپرسیونیسم

اغراق در نمایش اشیاء، دقت به جزییات صحنه، تاکید بر تقارن، تضاد و پرهیز از پرداختن به جزییات واقعیت روایی از بارز‌ترین ویژگی‌های فرمال این جنبش سینمایی است. فیلم‌های اکسپرسیونیستی آلمانی به میزان غیرعادی بر ترکیب‌بندی تصویری تک‌تک نماها تاکید می‌کنند.

فیلم‌های اکسپرسیونیستی برای ترکیب دکور، لباس، آدم‌ها و نور تکنیک‌های گوناگونی به کار می‌بردند تا عناصر ناهمگون درون میزانسن همانند به نظر بیایند. اين روند راهی بود برای ترکیب بازیگران، لباس‌ها و دکور با هدف تاکید بر ترکیب‌بندی کلی تصویر و شاید آشکارترین و غالب‌ترین خصوصیت اکسپرسیونیسم استفاده آن از ریخت‌افتادگی و اغراق بوده باشد.

تاثیر سینمای اکسپرسیونیستی بر تاریخ سینما

فیلم‌های اکسپرسیونیستی میراث مهمی به یادگار گذاشتند که صرفا در خود این فیلم‌ها خلاصه نمی‌شود. سبک اکسپرسیونیست آلمان و به خصوص جلوه‌های اعوجاجی آن که از طریق نورپردازی، صحنه آرایی و استفاده از سایه‌ها ایجاد می‌شد آشوب درونی و از خودبیگانگی همواره همراه فیلم نوار را بازتاب می‌داد. با این حال این رویدادهای سیاسی بود که این بده بستان را تکمیل کرد. در اواخر دهه ۱۹۳۰ و اوایل دهه ۱۹۴۰ به موازات افزایش تهدید جنگ و تداوم برنامه‌های ضد سامی، شمار چشمگیری از فیلم‌سازان و تکنسین‌های اروپایی به آمریکا، بخصوص هالیوود گریختند. بزرگترین تاثیر را فیلم‌سازان مهاجری بر جای نهادند که در آلمان کار کرده بودند و به نوعی با اکسپرسیونیسم آلمان همبستگی داشتند. فریتس لانگ، ژوزف فون اشترنبرگ، بیلی وایلدر، ریچارد سیودرمارک، اتو پره مینجر، داگلاس سرک و ماکس افولس تنها معروف ترین نام‌ها هستند.

از نگاهی دیگر از نظر برخی منتقدان، فیلم‌های تخیلی و ترسناک دهه‌های بعدی سینما و درام‌های روان شناختی، به نوعی تاثیر گرفته از این جنبش سینمایی هستند. کارگردانانی مانند ریدلی‌اسکات و تیم برتون را تحت تاثیر این سنت سینمایی می‌دانند. همچنین آلن رنه در فیلم سال گذشته در مارین باد و باب رافلسون در پنج قطعه آسان نیز از این جنبش سینمایی تاثیر گرفته‌اند. هیچکاک که در دهه بیست در یکی از استودیوهای فیلم‌سازی آلمانی به عنوان دستیار کارگردان مشغول به کار بود نیز از این جنبش سینمایی تاثیر گرفته و نمونه این تاثیر را می‌توان در پرداخت شخصیت نورمن در فیلم روانی دید.

نمونه‌های سینمایی اکسپرسیونیسم آلمان

• 1920: مطب دکتر کالیگاری ساخته رابرت وینه؛ گولم اثر پل وگنر و کارل بیوزه
• 1921: تقدیر ساخته فریتس لانگ، دکتر مابوزه قمارباز به کارگردانی فریتس لانگ، نوسفراتو اثر فریدریش ویلهلم مورنائو
• 1922: شبح اثر فریدریش ویلهلم مورنائو ؛ ؛گنج ساخته گئورگ ویلهلم پابست ؛راسکولنیکف اثر رابرت وینه
• 1924: نیبلونگن به کارگردانی فریتس لانگ در دو قسمت: زیگفرید و انتقام کریمهیلد؛ دست‌های ارلاک ساخته رابرت وینه
• 1925: تارتوف اثر فریدریش ویلهلم مورنائو
• 1926: فاوست اثر فریدریش ویلهلم مورنائو
• 1927: متروپولیس ساخته فریتس لانگ

منبع: همشهری آنلاین