اختلال شخصیت مرزی چیست؟ + علت، علائم و راه های درمان

مشخصه بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، ناپایداری حالت عاطفی خلق، رفتار و رابطه با دیگری است. آنان تصور ناپایداری از خود نیز دارند. به این اختلال، شخصیت دارای بی ثباتی هیجانی نیز می‌گویند. در بین بیمارانی که به بیمارستان های روانی مراجع می کنند این اختلال شایع است. مبتلایان به این اختلال روابط بین فردی بی‌ثبات دارند، از رها شدن می‌ترسند، زود عصبانی می‌شوند و اختلال هویت دارند.

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی ((Borderline personality disorder (BPD) نوعی اختلال شخصیت است که ترس از رها شدن، روابط بین فردی بی‌ثبات، اختلال هویت، ژست‌های خودکشی، عصبانیت زیاد، استرس شدید و افکار بدبینانه، جزو ویژگی‌های آنها است و بروز احساسات نقش موثری در درمان آنها دارد. در این نوع اختلال شخص یک تصویر متزلزل از خود دارد و یک لحظه رفتاری خوب و در لحظه دیگر رفتاری بد از خود نشان می دهد به عبارتی کنترل شخصیتی ندارد، وی در یک لحظه از انسان ها تصویر ایده‌آل و در زمان بعد، از آنها تصویرسازی بد می‌کند. 

عملکرد بیماران مبتلا به این اختلال نیز به گونه‌ای است که روابط آن‌ها مختل می‌شود، چون همهٔ افراد را یا خوب مطلق می‌پندارند یا بد مطلق. یعنی افراد به نظر آن‌ها یا حامی آن‌هایند و لذا باید به آن‌ها دل بست، یا منفور و آزارگرند (سادیست) و احساس امنیت آن‌ها را مختل می‌کنند، چون همین که ببینند بیمار به آن‌ها وابسته شده، او را ترک می‌کنند و از این رو تهدیدی برای او  محسوب می‌شوند.

ریشه و علت اختلال شخصیت مرزی

ریشه‌ای اختلال شخصیتی مرزی را می‌توان معمولا در رفتار والدین و یا گذشته فرد جستجو و پیدا کرد. البته عوامل دیگری را نیز به عنوان ریشه‌های اختلال شخصیت مرزی عنوان کرده‌اند.

• این بیماری می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد و فرد از کودکی خلق تحریک‌پذیری و حساس داشته است.
• سابقه كودك آزاری (فیزیكی یا جنسی خصوصاً توسط اعضاء خانواده) در ۴۰ تا ۷۰% افراد وجود دارد.
• طلاق پدر و مادر یا از دست دادن یكی از آنها یا رها شدن در دوران كودكی
• وجود اختلال شخصیتی در دیگر اعضاء خانواده (احتمال ابتلا به 5 برابر افزایش می‌یابد)
• این افراد دوران کودکی آشفته، بی نظم و همراه با تنهایی را تجربه کرده‌اند و بطور چشمگیری مورد بی اعتنایی، طرد، بدرفتاری قرار گرفته‌اند.
  
  

مهم ترین علائم اختلال شخصیت مرزی چیست؟

• نشان دادن واکنشهای هیجانی شدید 

مانند خشم، عصبانیت، اضطراب و افسردگی در برابر محدودیتها و یا واقعیتهای روزمره به‌طور مثال عصبانیت و پرخاشگری شدید در فرد به دنبال تاخیر چند دقیقه ای در یک قرار ملاقات

• روابط طوفانی و شدیدا متغییر با خانواده، دوستان و شریک زندگی

بطور مثال فرد در یک لحظه ابراز علاقه شدید به دوست، همکار و یا همسر خود نشان می‌دهد ، و در لحظه دیگر از او متنفر می‌شود.

• اخلاق متغییر و بی ثبات 

در عرض چند ساعت یا چند روز خلق فرد بطور مکرر تغییر می‌کند.

• استرس شدید موجب افکار بدبینانه

اندیشه‌پردازی بدگمان به طور موقتی اما مداوم از ویژگی‌های مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی است، چنانچه فرد مبتلا در معرض استرس شدید قرار گیرد، دچار افکار بدبینانه می‌شود.

• احساس مداوم پوچی و خستگی 
• احساس خشم نامتناسب با شرایط و یا ناتوانی در کنترل خشم 

افراد دچار شخصیت مرزی سریعا رو به شکستن وسایل منزل و یا پرخاشگری فیزیکی در زمان خشم می‌آورند.

• بدبینی و احساس جدا شدن از محیط اطراف
• افکار تکرار شونده در مورد آسیب زدن به خود و خودکشی

فرد مبتلا به این اختلال می تواند دارای علائم خطرناکی باشد و مشکلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند. ( مانند بریدن یا سوزاندن قسمتی از بدن)

• رفتارهای قانون شکن و پر خطر

این افراد برای فرار از مشکلات و یا آرام شدن، به مواد مخدر و مشروبات الکلی رو می‌آورند. همچنین روابط جنسی نامناسب، پرخوری و یا رانندگی کردن خطرناک از رفتارهای پرخطر این افراد محسوب می‌شود. این رفتارها ناشی از تصور ضعیف فرد از خودش می‌باشد.

• تصویر ذهنی و برداشت ناپایدار و غیرمنطقی از خود 

این رفتار منجر به بروز تغییرات ناگهانی در احساسات، برنامه ریزی‌ها و اهداف فرد شود.

چه موقع از دارو برای درمان اختلال شخصیتی استفاده کنیم؟

1. اگر نشانه‌ها جدی و شدید باشند.
2. فرد از خود علائمی در مورد خودکشی یا آسیب به خود و دیگران نشان می‌دهد.
3. همراه درمان غیر دارویی، برای بهبود سریع‌تر می‌توان دارو نیز مصرف کرد.
4. وجود اختلالات همراه مانند افسردگی، مصرف مواد مخدر و محرک، توهم
   
   

داروهای شیمیایی مورد استفاده در درمان اختلال شخصیت مرزی

• داروهای نورولپتیک (ضد جنون) برای کنترل خشم 
• داروهای ضد افسردگی برای بهبود خلق و خوی بیمار 
• ضد تشنج‌ها و کربنات لیتیوم
• مهار کننده‌های منوآمین اکسیداز (MAOI) در برخی از بیماران برای کنترل کردن رفتار پرخطر آنها مؤثر بوده است.
• بنزودیازپین‌ها به ویژه آلپرازولام برای رفع اضطراب و افسردگی
  
  

درمان اختلال شخصیت مرزی با استفاده از روان درمانی

انواع مختلفي از روان درماني براي افراد مبتلا به اين اختلال شخصيت وجود دارند که در صورتی که بصورت مرتب و طولاني پيگيری شوند ، می‌توانند علائم را تا حد زيادی کاهش دهند. انواع رايج‌تر اين درمان‌ها شامل موارد زیر است.

• شناخت - رفتار درماني (Cognitive Behavior Therapy): کمک به فرد برای شناسايی باورهای غير منطقي در برخورد با حوادث و کنترل رفتار.
  
  

• درمان‌های ديالکتيکال (Dialectical Behavior Therapy): کمک به فرد برای ايجاد تفکر آگاهانه و برداشت منطقی در موقعيتهای روزمره.
  
  

• رفتاردرمانی جدلی: يک نوع رفتاردرمانی که شامل هر دو درمان فردی و گروهی و مستلزم بحث و جدل و تمرين در منزل درباره پايش خلق و اداره استرس است؛ معتبرترين و راحت‌ترين نوع روان‌درمانی از نظر يادگيری است، به اين صورت که يک نفر چگونگی تنظيم و کنترل احساسات و رفتارها را به بيمار آموزش می‌دهد در حالي که درمانگر نقش يک مربي با ميزان بالايی از دسترسي را بازی مي‌کند.
  
  

• درمان‌های متمرکز بر طرحواره های فرد (Schema focused Therapy): ترکيبی از شناخت رفتار درمانی و انواع ديگر روان درمانی برای کمک به فرد برای شکل دهی مجدد به طرحواره های ذهنی و تصحيح تصوير ذهنی که فرد از خود دارد.
  
  

• روان‌درماني متمرکز بر انتقال: يک روان‌درمانی فردی دو بار در هفته است که از روانکاوی گرفته شده، شامل تفسير انگيزه‌ها و احساسات ناشناخته براي بيمار است و بر درک نادرست بيمار از اطرافيان به ويژه درمانگر تاکيد دارد (يعني انتقال)؛ همراه با کمترين حمايت و سخت‌ترين نوع درمان از نظر آموزش است.
  
  

• خانواده درمانی: برای اطرافيان فرد مبتلا و تغيير نگرش خانواده و همچنين آگاهي دادن به خانواده در مورد چگونگي برخورد با فرد مبتلا
  
  

گردآوری: مجله اینترنتی وب