روز کوروش کبیر ( 7 آبان روز بزرگداشت کوروش هخامنشی)

هفتم آبان، سالروز ورود کوروش بزرگ به بابل می‌باشد. بر اساس رویدادنامه نبونعید، در ۲۹ اکتبر (۷ آبان) سال ۵۳۹ پیش از میلاد کوروش وارد بابل شد. در رویدادنامه نبونعید اینچنین آمده است:

در ماه اَرَخسمنو (Arahsamnu ماه هشتم)، روز سوم (هفتم آبان ماه) کوروش به بابل اندر آمد. شاخه‌های سبز در برابر ( زیر پای او) گسترده شد

روز کوروش کبیر

سپاهیان کوروش بزرگ به رهبری اوگبارو در روز شانزدهم ماه تشریتو از هفدهمین سال سلطنت نبونید بدون جنگ وارد بابل شدند. گریسون این تاریخ را با دوازدهم اکتبر سال 539 پ.م. برابر دانسته است.

• محاسبه‌ی دیگر پژوهشگران هم ارزیابی او را تأیید کرده است.
• اسناد بابلی آورده‌اند که هفده روز بعد، در سومین روز از ماه آراهسمنو (29 اکتبر یا هفتم آبان‌ماه) خود کوروش به بابل وارد شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت؛

روزی که نقطه‌ی عطفی در تاریخ بشر است و به ورق خوردن برگی زرین از تاریخ انجامید. نه تنها با پیوستن بابل به سرزمین‌های از پیش فتح‌شده جورچین و پازل شکل‌گیری ایران کامل شد که خود، نخستین کشور تاریخ است بلکه سیاست و حقوق نیز، با روندی که کوروش پی گرفته بود، کاملاً دگرگون گشتند.

و اما این که کوروش هفده روز پس از سقوط بابل به این شهر وارد شده، غریب و بی‌پیشینه بوده است. به خصوص که کیفیت سقوط شهر هم غیرعادی است و شاه پیشین بابل در همان زمان هنوز زنده بوده و در اسارت قوای گوتی به سر می‌برده است. این خیلی غیرعادی است که کوروش شهری تازه گشوده‌شده را هفده روز به حال خود رها کند، آن هم در شرایطی که شاه پیشین هنوز زنده است و بیست سال حکومت مقتدرانه‌اش بستری از مشروعیت فراهم می‌ساخته که ممکن بوده بابلی‌های هوادارش برای بازگرداندن‌اش شورش کنند.

از تمام اسناد چنین برمی‌آید که مردم بابل در مدت این هفده روز آرام و مطیع بوده‌اند و اوگبارو هم نظم و آرامش را حفظ کرده و از تعدی و دست‌درازی‌های مرسوم ارتش فاتح به جان و مال بابلی‌ها جلوگیری کرده است. با وجود این، بابلی‌ها به مدت هفده روز شاه قبلی خود را که زنده و اسیر هم بوده از دست داده بودند، و هنوز شاه تازه‌شان که پارسی و انشانی هم بود، به شهرشان وارد نشده بود.

متن منشور حقوق بشر

این منشور که در زمان ورود کوروش کبیر به کشور بابل نوشته شده بدین شرح است.

منم کورش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه بابل، شاه سومر و اَکـَد، شاه چهار گوشه ی جهان. پسر کمبوجیه، شاه بزرگ … نوه ی کورش، شاه بزرگ … نبیره ی چیش پیش، شاه بزرگ …

آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابل شدم، همه ی مردم گام های مرا با شادمانی پذیرفتند. در بارگاه پادشاهان بابل بر تخت شهریاری نشستم. مردوک خدای بزرگ دل های پاک مردم بابل را متوجه من کرد … زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم.

ارتش بزرگ من به صلح و آرامی وارد بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید. وضع داخلی بابل و جایگاه های مقدسش قلب مرا تکان داد … من برای صلح کوشیدم.

من برده داری را بر انداختم، به بدبختی آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم که همه ی مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند. فرمان دادم که هیچکس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند.

مَردوک خدای بزرگ از کردار من خشنود شد … او برکت و مهربانی اش را ارزانی داشت. ما همگی شادمانه و در صلح و آشتی مقام بلندش را ستودیم …

انتقاد از روز کوروش کبیر

در ميان تاريخ‌نويسان و باستان‌شناسان كشور، كسي نيست كه روز هفتم آبان را به عنوان روز جهاني كوروش جدي بگيرد و دليل و سندي بر صحت اين روز بياورد. علي‌اكبر سرفراز باستان‌شناس پيشكسوت و استاد دانشگاه نيز كه در زمينه هخامنشيان و تاريخ آنها كاوش‌ها و تحقيقات گسترده‌اي انجام داده است، به شرق مي‌گويد: «همان‌گونه كه علامه طباطبايي و جواهر لعل‌نهرو گفته‌اند بر اساس اسناد، كوروش همان ذوالقرنين است، اين مساله بر اساس تحقيقات اثبات مي‌شود و من هم به آن اعتقاد دارم. براي كوروش به عنوان ذوالقرنين و پادشاهي دادگر و طرفدار حقوق‌بشر احترام ويژه و خاصي قايلم، اما با اين حال اين روز را به عنوان روز كوروش يا هر چيز ديگري در اين زمينه نمي‌دانم، چراكه هيچ سند و مدركي دال بر اين موضوع در دست نيست، حتي اينكه گفته مي‌شود كوروش هخامنشي به يهوديان امكانات بازگشت به سرزمين‌هاي مقدس خود را داد نيز رد مي‌كنم، چراكه بر اساس اسناد و كتيبه‌هايي كه من روي آنها تحقيق كرده‌ام، اين داريوش هخامنشي بود كه در زمان او، اين تصميم گرفته شد.»

ریشه پیدایش روز کوروش کبیر

اول بار در سال‌هاي ابتدايي دهه 80 اين موضوع را «انوشيروان كيهاني‌زاده» روزنامه‌نگار و تاريخ‌نويس در ستون «روزنامك» كه در «شرق» منتشر مي‌كرد، اعلام كرد. حسب گفته آقاي كيهاني‌زاده، اين روز كه در تقويم بين‌المللي به نام «sirius day» شناخته می‌شود با نام و ياد كوروش بزرگ، پادشاه دادگستر هخامنشی نام‌گذاری شده است. با اين حال، اما آن‌گونه كه «رضا مرادی غياث‌آبادی» تاريخ‌نويس به شرق مي‌گويد: «نام sirius day كه در تاريخ 29 اكتبر تقويم بين‌المللي به ثبت رسيده، اشاره‌اي به نام وب شباهنگ است و ارتباطی به كوروش هخامنشی ندارد، چراكه نام كوروش به زبان لاتين اگرچه تلفظ هر دو به يك شكل است اما به‌گونه‌ای ديگری نوشته مي‌شود (cyrus).

گردآوری: مجله اینترنتی وب