خواص کینوا (خاویار گیاهی) چیست؟

کینوا معروف به خاویار گیاهی یا خاویار سبز، از خانواده تاج خروسیان بوده و دارای دانه‌های گرد و ریز است. کینوا در ترکیبات مختلف خوراکی به عنوان غذا استفاده میشود و در کشور ما در حال حاضر تلاش میشود که کاشت این گیاه در مناطق شور انجام شود و از این گیاه برای تولید آرد، غنی کردن آرد گندم، تولید بیسکویت و پاستا استفاده می‌شود. جالب است بدانید ارزش غذایی بالا و خواص کینوا باعث شده سازمان خوار و بار جهانی برای آن ارزشی همانند شیر خشک قائل شود و با آن مقایسه گردد. دانه‌های کینوا به طور متوسط دارای 16 درصد پروتئین هستند که بسیار با کیفیت بوده و بالاتر از دانه سایر غلات است. مزیت اصلی استفاده از بذر کینوا به عنوان یک مکمل غذایی در صنعت آرد، پاسخگویی این گیاه به تقاضای رو به رشد بین المللی برای محصولات فاقد گلوتن میباشد. چنانچه علاقه‌مندید با خواص کینوا و ارزش غذایی آن آشنا شوید، تا انتها با ما همراه باشید.

گیاه شناسی کینوا

کینوا گیاهی است که به خاطر دانه‌های خوراکی‌اش کاشته می‌شود. جزو غلات نیست و به خانواده اسفناج شباهت دارد. منشاء اصلی این گیاه در امریکای جنوبی و بومی کوه‌های آند در بولیوی، شیلی و پرو بوده و نحوه طبخ دانه‌های آن مشابه برنج است و در این کشورها به نام برنج اینکا شهرت دارد.

این گیاه به مناطق خشک و نیمه خشک و کاملا در شرایط کم آبی مقاوم است. جوانه زدن آن ۲۴ ساعت پس از کشت (اگر رطوبت کافی باشد) شروع شده و در سه تا پنج روز گیاه نمایان می‌شود. برگ‌های آن معمولا سبز اما در گیاهان بالغ زرد، قرمز یا بنفش است. گیاه کینوا را از اردیبهشت تا مرداد ماه میتوان کشت کرد. بهترین زمان برای برداشت، مرداد ماه است.

خواص کینوا

کینـوا یکی از گیاهان کامل و خیلی مغذی است که پروتئین بیشتری نسبت به هم خانواده‌های خود دارد. تعدادی از مهمترین خواص کینوا عبارتند از:

• کینوا حاوی مواد معدنی فوق‌العاده‌ای با خواص آنتی اکسیدانی مانند منگنز ، مس و… است. این دانه‌ها باعث باعث فعال کردن آنزیمی می‌شوند که بدن کمک می‌کند تا با رادیکال‌های آزاد مقابله کند. بنابراین یکی از اصلی‌ترین خواص کینوا مقابله با آسیب و پیری سلولها است.
• از خواص کینوا برای مردان این است که مردان با مصرف مواد غذایی فیبردار مثل گیاه کینوا می توانند چربی بدن خود را کاهش دهند. لازم به ذکر است بسیاری از سرطان‌ها با چربی اضافی بدن مردان مرتبط است، بنابراین مصرف غذاهایی که می تواند وزن بدن فرد را در حالت تعادل نگه دارد، در مقابل سرطان نیز محافظت می کند.
• میران پروتئین موجود در کینوا بسیار بالا میباشد و مانند گوشت عمل میکند، لذا استفاده از این گیاه برای افرادی که رژیم گیاه خواری دارند بسیار مفید است.
• میزان چربی و کلسترول موجود در دانه‌های کینوا بسیار کم بوده و از این رو غذایی مفید برای مبتلایان به چربی خون بالا است و از بروز بیماری های قلبی عروقی پیشگیری میکند.
• استفاده از کینوا برای افرادی که نسبت به مصرف گلوتن (نوعی پروتئین که در گندم یافت می شود.) مشکل دارند بسیار مفید می باشد و جایگزین بسیار مناسبی برای برنج و بلغور گندم محسوب میگردد.
• ماده کرستین موجود در دانه‌های کینوا باعث کنترل میزان قند خون می شود، به همین دلیل متخصصان تغذیه معتقدند، مصرف کینوا همراه سبزیجات می تواند رژیم موثری برای مقابله با دیابت نوع ۲ باشد.
• از دیگر خواص کینوا حفظ سلامت دستگاه گوارش و کمک به ترویج و افزایش میکروب‌های مفید روده است.
• بر اساس گفته‌های برخی از دانشمندان، فیبر موجود در کینوا می‌تواند به افراد کمک کند عمر بیشتری داشته باشند.

ارزش غذایی کینوا

از برگ‌های جوان گیاه کینوا به عنوان سبزی تازه یا به شکل پخته در ترکیب غذایی مانند خوراک سبزیجات، کوکو و آش استفاده میشود، ولی محصول اصلی این گیاه، دانه‌ یا بذر آن است که ارزش غذایی بالایی دارد. به همین دلیل دانه یا بذر آن موجب مقایسه‌ آن توسط سازمان خواروبار جهانی (FAO) با شیر خشک شده است. دانه‌های این گیاه سدیم کمتر، ولی کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، آهن، مس، منگنز و روی بیشتری نسبت به گندم، جو و ذرت دارند. خاویار سبز بسیار خوش هضم بوده و منبع غنی از پروتئین، آهن، فسفر، انواع ویتامین‌ها و امگا۳ است.

مضرات کینوا (موارد احتیاطی و منع مصرف)

1. خطر بسیار اندکی در مورد خوردن کینوا وجود دارد. دانه‌های کینوا با ساپونین پوشیده شده‌اند که مواد شیمیایی هستند که برای محافظت از گیاه در برابر بیماری‌های ناشی از قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها به کار می‌روند. ساپونین می‌تواند طعم تلخی داشته باشد بنابراین قبل از پختن کینوا باید آن را به طور کامل زیر آب سرد شستشو داد.
2. برای برخی از افراد، ساپونین می‌تواند کارهای بیشتری بر روی آن‌ها داشته باشد. این ماده می‌تواند باعث ایجاد التهاب معده و آسیب به روده کوچک شود. همچنین محتوای غنی کینوا از فیبر ممکن است باعث ایجاد درد شکم گردد.

منابع: نشریه تولید گیاهان زراعی، سایت داتیس، سایت گیاه یاب