علائم بیماری اوتیسم یا درخودماندگی چیست؟

بیماری اوتیسم یا درخودماندگی یک اختلال عصبی روانشناختی است که تاکنون علت مشخصی برای آن مطرح نشده‌است و به عواملی مانند ژنتیک، زایمان زودرس، مصرف سیگار در دوره‌ بارداری، ضربه‌های مکرر داخل رحمی اشاره می‌شود و آن را به زندگی شهر نشینی یا وجود مادران به اصطلاح یخی (ناتوان در برقراری ارتباط با نوزاد) مرتبط می‌دانند. بروز این اختلال از سن یک تا یک و نیم سالگی، بوده و علائم بیماری اوتیسم معمولا از 9 ماهگی قابل تشخیص است.

علائم بیماری اوتیسم در کودکان

• مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی مختل

یکی از مهمترین علائم بیماری اوتیسم این است که سطح طبیعی مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی این بیماران از سطح میانگین بسیار کمتر است. کودک مبتلا به اوتیسم حتی اگر کلام داشته باشد، نمی‌تواند درست ارتباط برقرار کند و گفتارش جهت دار نیست و ارتباطشان غیر موثر و یکطرفه است. ممکن است محتوای کلام با سنش متناسب نباشد یا بدون توجه به صحبت های دیگران فقط در مورد علایق خود صحبت کند. در واقع کودک مبتلا به اوتیسم نمی‌تواند تبادل اطلاعات کند. این کودکان به لبخند یا خستگی دیگران توجهی ندارند، نمی‌توانند نوبت را رعایت کنند و از گروه همسالان خود دوری می‌کنند. آنها علاقه‌ای به برقراری تماس فیزیکی حتی با خواهر و برادر خود نشان نمی‌دهند.

• تاخیر در تکلم

یک کودک طبیعی در یک سالگی می‌تواند تک کلمه ادا کند و در 1.5 سالگی 3-2 کلمه را با هم ترکیب می‌کند اما کودکان مبتلا به اوتیسم یا کلام ندارند یا در مقایسه با سنشان دچار تاخیر کلامی‌اند یا کلام دارند اما معنی‌دار نیست و کلام دیگران را تکرار می‌کنند. گاهی تکرار طوطی وار جملات بلند مانع می‌شود والدین تاخیر در تکلم را بپذیرند. این کودکان برای اشاره به چیزی که نیاز دارند از دستشان کمک می‌گیرند.

• استفاده اشتباه از ضمایر

از دیگر علائم بیماری اوتیسم این است که کودک مبتلا به اوتیسم ضمایر را به صورت نابه‌جا استفاده می‌کند؛ شناختی از «من» ندارد و خود را با نام صدا می‌زند.

• واژه سازی

یکی دیگر از علائم بیماری اوتیسم واژه‌سازی است. ممکن است واژه سازی به شکل بازی در کودکان عادی هم دیده شود اما جایگزین کردن همیشگی واژه ها، مختص مبتلایان به اوتیسم است. مثلا کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است همیشه به «باب اسفنجی»، «بنگی» بگوید.

• عدم ارتباط چشمی

این کودکان اغلب ترجیح می‌دهند تنها باشند و از تماس چشمی اجتناب کنند. هر چه اختلال شدیدتر باشد میزان تماس چشمی پایین‌تر است.

• عدم توانایی همزادپنداری با دیگران

کودک مبتلا به اوتیسم می‌تواند مادرش را بغل کند و ببوسد یا دلیل گریه‌اش را جویا شود اما در سنین بالاتر که انتظارها از او بیشتر می‌شود، ممکن است در این زمینه دچار مشکل شود. کودک مبتلا به اوتیسم توانایی ذهن خوانی ندارد؛ نمی‌تواند به محیط توجه کند یا خود را جای دیگران بگذارد و احساسات دیگران را درک کند.

• سرگرم شدن طولانی مدت با یک بازی یا وسیله

کودک طبیعی چون محرک‌های مختلف را آزمایش می‌کند، مدت توجه کوتاهی دارد اما یکی از علائم بیماری اوتیسم این است که کودک مبتلا به اوتیسم ساعت‌ها یک بازی تکراری انجام می‌دهد.

این کودکان به چرخیدن یا به وسایلی که می‌چرخد مثل پنکه و لباسشویی علاقمند هستند و ممکن است ساعت‌ها خود را با تماشای آنها سرگرم کنند. ممکن است زنجیری را تکان دهند یا به موسیقی‌های ثابت واکنش و علاقه شدید نشان دهند.

• عدم توانایی انجام بازی نمادین

از دیگر علائم بیماری اوتیسم می‌توان به این موضوع اشاره کرد که این کودکان بازی‌های تخیلی ندارند. کودکان از 1.5 تا 2 سالگی وارد بازی های نمادین می‌شوند؛ مثلا ممکن است از یک تکه پازل به عنوان لیوان چای استفاده کنند یا عروسک شان را روی پا بگذارند و تکان دهند. این بازی ها به رشد طبیعی کودک کمک می کند اما مبتلایان به اوتیسم این توانایی را ندارند.

• گاهی کودکان مبتلا به اوتیسم نبوغ خاصی در برخی مسایل دارند

متاسفانه دو سوم کودکان مبتلا کم توان ذهنی هستند و یک سوم آنها هوش معمولی دارند. برخی از این کودکان در برخی مسایل نبوغ خاصی دارند. مثلا ممکن است علاقه خاصی به سیاره ها و یا توانایی زیادی در حل مسایل ریاضی داشته باشند. با کمترین تلنگری اطلاعاتی را در این زمینه حفظ کنند و اگر در جمع قرار بگیرند در مورد این مسایل صحبت کنند.

• عدم وجود تفکر انتزاعی 

تفکر انتزاعی تفکر پیچیده‌ای است که با رسیدن به نوجوانی کامل می‌شود. یک فرد عادی در نوجوانی می‌تواند متوجه ضرب‌المثل ها و کنایه‌ها شود اما این کودکان چنین درکی ندارند. این یکی از علائم بیماری اوتیسم است که باعث می‌شود آنها نتوانند از مسایل نتیجه بگیرند و همین موضوع ارتباطشان را مختل می‌کند.

• پاسخ نامتداول حواس

از دیگر علائم بیماری اوتیسم باید به حساسیت بیشتر یا کمتر از حد نرمال در اندام‌های حسی این کودکان اشاره کرد. آنان یکپارچگی حسی ندارند؛ یعنی در برخی از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی پایین است. بعضی از آنها گاهی متوجه سوختگی‌های شدید نمی‌شوند و برخی با کوچکترین ضربه درد شدید حس می‌کنند. در مورد صدا هم همینطور است؛ گاهی یک کودک مبتلا صداهای بسیار آهسته را می‌شنود و به آن توجه دارد در حالی که متوجه صداهای بلند مثل صدای زنگ در نمی‌شود.

• وجود الگوهای حرکتی ناهنجار

وجود الگوهای حرکتی ناهنجار مانند حرکات تکراری، چرخاندن سر، کوبیدن سر، مرتب کردن اشیا، پیچ و تاب خوردن، دست زدن و غیره در برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم از دیگر علائم بیماری اوتیسم می‌باشد.

درمان اوتیسم

سن طلایی درمان اوتیسم تا قبل از 5 سالگی است اما تاکنون هیچ روش قطعی‌ای برای درمان مبتلایان به اوتیسم یافته نشده‌است. کارآمدترین روش درمانی، توانبخشی است. برای تشخیص صحیح علائم بیماری اوتیسم کودک باید توسط یک متخصص روانپزشکی اطفال و یک متخصص مغز و اعصاب اطفال ویزیت شود و به طور فشرده تحت خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی قرار گیرد.

موسیقی درمانی، راهکاری برای ارتباط با کودکان اوتیسم است. نقاشی و قصه گویی نیز یکی از روش‌های موثر تربیت کودکان اوتیسم است و پدران و مادران باید در یک گوشه اتاق نشسته و کتاب‌های قصه متناسب با سن کودک را با صدای بلند و دلنشین برای آنان بخوانند. در تحقیقات اخیری که توسط برخی والدین کودکان مبتلا به درخود ماندگی و متخصصین انجام شده این نتیجه حاصل شده است که در برخی از نمونه‌های آماری استفاده از شیر شتر به عنوان یک درمان موثر برای این بیماری پذیرفته شده‌است.

کودک مبتلا به اوتیسم می‌تواند وارد مدرسه عادی شود

خیلی از کودکانی که اوتیسم خفیف دارند، به مدارس عادی راه پیدا می‌کنند و اتفاقا برایشان بهتر است زیرا حضور آنها در کنار کودکان دچار اوتیسم که علائم شدید دارند، می‌تواند باعث بروز رفتارهای کلیشه‌ای در آنها شود. در مدارس عادی، حضور یک معلم رابط مخصوصا برای کودک کم توان کمک کننده‌است زیرا اگرچه برخی از این کودکان حفظیات خوبی دارند اما متاسفانه ممکن است مورد آزار جنسی یا تمسخر دیگران قرار بگیرند.

بزرگسالانی که مبتلا به اوتیسم هستند

بیشتر تحقیقات و پژوهش‌هایی که درباره اوتیسم صورت گرفته است بر روی تشخیص علائم بیماری اوتیسم و درمان آن در کودکان تمرکز دارد اما مطالعات مختلف نشان می‌دهد که این اختلال می‌تواند زندگی بزرگسالان را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. بزرگسالانی که مبتلا به این اختلال هستند کمتر به دنبال آموزش‌های عالی، یافتن شغل یا پیشرفت در زندگی خود می‌روند. محققان تلاش می‌کنند تاثیر برنامه‌های آموزشی بر روی آماده کردن دانش آموزان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم را مورد مطالعه قرار دهند و به آن‌ها کمک کنند زندگی مستقلی داشته باشند.

گردآوری: مجله اینترنتی وب