|
Dapsone
|
|
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) جذام مولتي باسيلاري
بزرگسالان: 100 ميلي‌گرم روزانه خوراکي به همراه ريفامپين و کلوفازيمين براي 12 ماه.
کودکان 14-10ساله: 50 ميلي‌گرم روزانه خوراکي به همراه ريفامپين و کلوفازيمين براي 12 ماه.
کودکان کوچکتر از 10 سال: دوز تنظيم شده مناسب را به همراه ريفامپين و کلوفازيمين براي 12 ماه تجويز شود.
ب) جذام paucibacillury
بزرگسالان: 100 ميلي‌گرم روزانه خوراکي به همراه ريفامپين براي 6 ماه.
کودکان 14-10ساله: 50 ميلي‌گرم روزانه خوراکي به همراه ريفامپين
براي 6 ماه.
کودکان کوچکتر از 10 سال: دوز تنظيم شده مناسب را به همراه ريفامپين براي 6 ماه تجويز شود.
پ) پيشگيري در کساني که با افراد جذامي تماس نزديک دارند.
بزرگسالان و کودکان بزرگتر از 12 سال: 50 ميلي‌گرم خوراکي روزانه.
کودکان 12-6 ساله: 25 ميلي‌گرم خوراکي روزانه.
کودکان 5-2 ساله: 25 ميلي‌گرم خوراکي سه بار در هفته.
شيرخواران 6 ماه تا 23 ماه: 12 ميلي‌گرم خوراکي سه بار در هفته.
شيرخواران کوچکتر از 6 ماه: 6 ميلي‌گرم خوراکي سه بار در هفته.
ت) درماتيت هرپتي فورم
بزرگسالان: ابتدا مقدار mg/day 50 مصرف مي‌شود كه ممكن است تا mg/day 400 افزايش يابد.
ث) پيشگيري يا فرونشاندن مالاريا
بزرگسالان: مقدار 100 ميلي‌گرم، همراه با 5/12 ميلي‌گرم پيريمتامين در هفته، از راه خوراكي مصرف مي‌شود.
كودكان: مقدار mg/kg 2، همراه با mg/kg 25/0 پيريمتامين در هفته، از راه خوراكي مصرف مي‌شود.
درمان پيشگيري‌كننده را در دوران تماس با بيماري و شش‌ماه پس از آن ادامه دهيد.
ج) درمان پنوموني ناشي از پنوموسيستيس كاريني
بزرگسالان: مقدار mg/day 100 از راه خوراكي معمولاً به همراه تري متوپريم mg/kg 5 سه بار در روز، به مدت 21 روز استفاده مي‌شود.
چ) پيشگيري از پنوموني ناشي از پنوموسيستيس كاريني
بزرگسالان: 50 ميلي‌گرم دو بار در روز يا 100 ميلي‌گرم خوراکي روزانه.
کودکان بزرگتر از يک ماه: mg/kg 2 (حداکثر 100 ميلي‌گرم) يکبار در روز يا mg/kg 4 (حد اکثر 200 ميلي‌گرم) هفته‌اي يک بار استفاده مي‌شود.
ح) پيشگيري از توکسوپلاسموز در مبتلايان به ايدز
بزرگسالان و نوجوانان: 50 ميلي‌گرم خوراکي روزانه به همراه 50 ميلي‌گرم پري‌متامين هفتگي و لوکوورين 25 ميلي‌گرم هفتگي خوراکي مصرف مي‌شود.
کودکان بزرگتر از يک ماه: mg/m215 يا mg/kg 2 (حداکثر 25 ميلي‌گرم) خوراکي روزانه به همراه پري‌متامين و لکوورين تجويز مي‌شود.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده به اين دارو و مشتقات آن.
موارد احتياط: دارو باعث آنمي آپلاستيک، آگرانولوسيتوز و ديگر واكنش‌هاي شديد خوني مي‌شود، بيمار را به دقت مانيتور کنيد. واكنش‌هاي پوستي شديد (شامل نکروز سمي اپيدرم) بندرت رخ مي‌دهد. ضعف عضلاني و حرکتي با اين دارو گزارش شده است. در بيماران حساس به سولفوناميدها با احتياط استفاده شود. واکنش به سولفونها شديد و نيازمند قطع دارو است.
مصرف طولاني مدت دارو سبب عفونتهاي ثانويه قارچي و باکتريايي مانند اسهال وابسته به کلستريديوم ديفيسيل و کوليت سودو ممبرانوس مي‌شود.
در بيماران با آنمي شديد، كمبود گلوكز-6- فسفات دي‌هيدروژناز (G6PD)، كمبود متهموگلوبين ردوكتاز يا هموگلوبين M؛ با احتياط استفاده شود.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
تداخل دارويي
ديدانوزين اثر داپسون را خنثي کرده و ريسک عفونت را افزايش مي‌دهد.
آنتاگونيستهاي فوليک اسيد مانند متوترکسات احتمال عوارض هماتولوژيک را افزايش مي‌دهد. همزمان با هم استفاده نشوند.
مصرف همزمان با تري متوپريم، سطح خوني هر دو دارو و احتمال اثرات فارماکولوژيک و عوارض جانبي را افزايش مي‌دهد. بيمار به دقت مانيتور شود.
در صورت مصرف همزمان با پروبنسيد، ممكن است به‌علت انسداد ترشح لوله‌اي كليوي توسط پروبنسيد، غلظتهاي سرمي داپسون افزايش يابد.
اسيد پارا ـ آمينوبنزوييك در صورت مصرف همزمان با اين دارو، اثر ضد باكتري داپسون را خنثي مي‌كند.
ريفامپين از طريق القاي آنزيمهاي كبدي سرعت متابوليسم داپسون را افزايش مي‌دهد و در نتيجه كاهش غلظت سرمي اين دارو مي‌شود.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
اثر ضد باكتري: داپسون باكتريوستاتيك و باكتري‌كش است. اين دارو مانند سولفوناميدها عمدتاً از طريق مهار اسيدفوليك اعمال اثر مي‌كند. داپسون بر ميكوباكتريوم لپره‌اي و ميكوباكتريوم توبركولوزيس و همچنين، پنوموسيستيس كاريني و پلاسموديوم مؤثر است.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
فارماكوكينتيك
جذب: به طور كامل، و سريع از دستگاه گوارش جذب مي‌شود. حداكثر غلظت سرمي طي 8-4 ساعت حاصل مي‌شود.
پخش: به طور گسترده در اكثر بافتها و مايعات بدن انتشار مي‌يابد. داپسون 90-70 درصد به پروتئين پيوند مي‌يابد.
متابوليسم: اين دارو توسط آنزيمهاي كبد، استيله مي‌شود. سرعت اين استيله‌شدن در افراد مختلف متفاوت است و براساس الگوهاي ژنتيك تعيين مي‌شود. حدود 50 درصد سياه‌پوستان و سفيد‌پوستان كند استيله‌كننده و بيش از 80 درصد از چيني‌ها، ژاپني‌ها و اسكيموها تند استيله‌كننده هستند. تنظيم مقدار مصرف دارو ممكن لازم باشد.
دفع: داپسون و متابوليت‌هاي آن عمدتاً از طريق ادرار دفع مي‌شوند. مقادير كمي از دارو از طريق مدفوع دفع مي‌شود و مقادير قابل توجهي در شير مادر ترشح مي‌شود. داپسون وارد چرخة كبدي- روده‌اي مي‌شود. نيمه‌عمر دفع دارو بين 50-10 ساعت (به طور متوسط 28 ساعت) در بزرگسالان است. مصرف خوراكي زغال فعال ممكن است دفع دارو را افزايش دهد. داپسون قابل دياليز شدن است.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Tablet : 50,100mg
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: دي‌آمينودي‌فنيل‌سولفون.
طبقه‌بندي درماني: ضد جذام، ضد مالاريا.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- براي كاهش تحريكات گوارشي، اين دارو بايد همراه با غذا يا بعد از آن مصرف شود.
2- نمونه‌هاي لازم براي كشت و تعيين حساسيت ارگانيسم به دارو، بايد قبل از تجويز اولين نوبت مصرف دارو تهيه شوند، ولي درمان را مي‌توان قبل از كامل‌شدن نتايج آزمون شروع كرد. اين آزمونها را بايد براي بررسي بروز مقاومت نسبت به اثرات دارو به‌طور مرتب انجام داد.
3- جهت به حداقل رساندن سميت دارو، بيمار بايد از نظر بروز عوارض جانبي تحت مراقبت باشد و آزمونهاي عملكرد كبد و هماتولوژيك به‌طور مرتب از وي به‌عمل آيد.
4- براي تعيين غلظت مؤثر داپسون، بايد غلظت سرمي آن به‌طور مرتب پيگيري شود. مقادير mcg/ml 7-1/0 ( متوسط mcg/ml 3/2) معمولاً مؤثر و بي‌خطر هستند.
5- غشاهاي مخاطي و پوست از نظر بروز علائم اوليه واكنش‌هاي آلرژيك يا حالات واكنشي جذام به‌طور مرتب مورد معاينه قرار گيرند.
6- جداسازي بيمار مبتلا به جذام غيرفعال ضروري نيست، ولي سطوحي كه با ترشحات بيني يا ضايعات پوستي تماس مي‌يابند، بايد ضدعفوني شوند.
7- بروز اثر درماني ممكن است 6-3 ماه بعد از شروع درمان طول بكشد.
8- علائم حياتي بيمار طي هفته‌هاي اول درمان بايد به طور مرتب پيگيري شوند. در صورت بروز تب شديد يا مكرر، ممكن است كاهش مقدار يا قطع مصرف دارو لازم باشد.
9- داپسون قابل دياليز است. بنابراين، مقدار مصرف اين دارو در بيماران تحت همودياليز ممكن است نياز به تنظيم مجدد داشته باشد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- در مورد روند بيماري و لزوم درمان طولاني‌مدت از پزشك سؤال كنيد. بهبودي ممكن است تا 6-3 ماه بعد از شروع درمان حاصل نشود، و درمان براي مدت 2-1 سال يا طولاني‌تر لازم است.
2- در صورت بروز علائم و نشانه‌هاي حساسيت مفرط يا ساير اثرات جانبي، از دست‌دادن اشتها، تهوع يا استفراغ، فوراً به پزشك اطلاع دهيد. احتمال اثرات تجمعي دارو وجود دارد.
3- دارو را طبق دستور تجويز شده مصرف نماييد. در صورت عدم بهبود يا بدتر شدن نشانه‌هاي بيماري بعد از سه ماه درمان، به پزشك اطلاع دهيد. قبل از مشورت با پزشك، مصرف دارو را قطع نكنيد.
4- انجام آزمونهاي لازم براي پيگيري روند درمان در فواصل 12-6 ماه، براي مدت 10 سال ضروري است.
5- اصول بهداشت فردي را رعايت كنيد. ترشحات بيني يا ضايعات پوستي را ضدعفوني نماييد.
6- جذام غيرفعال مانع فعاليت معمولي بيمار يا حضور او در سر كلاس درس نخواهد شد.
7- لزومي به جداسازي مادر از شيرخوار تازه به دنيا آمده طي درمان نيست. در مورد سيانوز و متهموگلوبيني از پزشك سؤال كنيد.
مصرف در سالمندان: بيماران سالخورده اغلب دچار كاهش عملكرد كليه مي‌باشند و در نتيجه دفع دارو در آنها كاهش مي‌يابد. مصرف داپسون در سالخوردگان بايد با احتياط همراه باشد.
مصرف در كودكان: ايمني و اثربخشي در کودکان کوچکتر از 12 سال اثبات نشده است.
مصرف در شيردهي: داپسون در شير مادر ترشح مي‌شود و در مطالعات انجام شده بر روي حيوانات ايجاد تومور كرده است. شيردهي در دوران مصرف اين دارو توصيه نمي‌شود.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: سايكوز، سردرد، سرگيجه، لتارژي، كسالت شديد، پارستزي، تب.
پوست: اريتم مولتي فرم، اريتم ندوزوم، درماتيت اگزفولياتيو، لوپوس اريتماتوس، واكنش‌هاي موربيلي فرم، حساسيت به نور، اريتم توکسيک، نکروز سمي اپيدرم.
گوش و بيني: وزوز گوش، رينيت آلرژيك، تاري ديد.
دستگاه گوارش: بي‌اشتهايي، درد شكمي، تهوع، استفراغ، پانکراتيت.
خون: كم‌خوني آپلاستيك، آگرانولوسيتوز، كم‌خوني هموليتيك، متهموگلوبينمي.
ادراري ـ تناسلي: آلبومينوري، نازايي در آقايان، سندرم نفروتيک، نکروز پاپيلاري کليوي.
تنفسي: ائوزينوفيلي ريوي.
كبدي: هپاتيت، يرقان انسدادي.
ساير عوارض: سندرم شبيه مونونوکلئوز عفوني، سندرم سولفون (تب، بي‌حالي، يرقان (نکروز کبدي)، لنفادنوپاتي، درماتيت اگزفولياتيو، متهموگلوبينمي،
آنمي هموليتيک)
توجه: در صورت بروز حساسيت مفرط، مسموميت پوستي، ضعف عضلاني، مسموميت كبدي يا اختلالات بارز هماتولوژيك (لكوپني، ترومبوسيتوپني، كم‌خوني)، بايد مصرف دارو قطع شود. اگر ميزان هموگلوبين كمتر از g/dl 9، تعداد گلبولهاي سفيد كمتر از mm3/5000 يا تعداد پلاكتها كمتر از 5/2 ميليون در ميلي‌ليتر مكعب باشد، بايد مصرف دارو كاهش يابد يا به طور موقت مصرف آن قطع شود.
حالات واكنشي جذام: هنگام درمان جذام با داپسون، لازم است دو نوع از حالات واكنشي جذام، كه با اثربخشي داپسون رابطه دارند، شناخته شوند.
نوع I: واكنش معكوس، شامل اريتم و به دنبال آن تورم پوست و ضايعات عصبي در بيمارن توبركولوئيد، ضايعات پوستي كه ممكن است توليد زخم كنند يا تكثير شوند و نفريت حاد كه ممكن است موجب اختلالات عصبي شود. در موارد شديد بستري شدن بيمار، مصرف داروهاي ضد درد و كورتيكواستروئيدها و برداشتن فشار از روي تنه عصبي (nerve trunk decompression) همزمان با مصرف داپسون ضروري است.
نوع II: اريتم نودوزوم لپروزوم ( erythema nodosum lepeosumيا ENL) عمدتاً در جذام لپروماتوز بروز مي‌كند و طي اولين سال درمان در 50 درصد بيماران مشاهده مي‌شود. علائم و نشانه‌هاي آن عبارت‌اند از گره‌هاي پوستي اريتماتوز و حساس به لمس، تب، كسالت، اوركيت، نوريت، آلبومينوري، التهاب قرينه، تورم مفاصل، خونريزي از بيني و افسردگي. ضايعات پوستي ممكن است توليد زخم كنند. درمان شامل ادامه مصرف داپسون به همراه يکي يا چند مورد از داروهاي زير مي‌باشد: کورتيکواستروئيدها، آنالژزيکها، تاليدومايد.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: تهوع، استفراغ، تحريك‌پذيري بيش از حد (معمولاً چند دقيقه يا تا 24 ساعت بعد از مصرف دارو بروز مي‌كند)، افسردگي، سيانوز، و تشنجات ناشي از متهموگلوبين نيز ممكن است بروز كند. هموليز از عواقب ديررس (تا 14 روز بعد از مصرف دارو ) است.
درمان: شامل شستشوي معده، و به‌دنبال آن، مصرف زغال فعال مي‌شود. متهموگلوبينمي ناشي از مصرف داپسون در بيماران مبتلا به كمبود G6PD را مي‌توان با متيلن‌بلو درمان نمود. همچنين از همودياليز نيز مي‌توان براي تسريع دفع دارو استفاده كرد.
|
