جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا


نقش‌ مهاجران‌ در افزایش‌ جرایم‌ جامعه‌


نقش‌ مهاجران‌ در افزایش‌ جرایم‌ جامعه‌
ایران‌ به‌ دلیل‌ وسعت‌ خاک‌ و برخورداری‌ از قومیت‌های‌ گوناگون‌ از جمله‌ کشورهایی‌ است‌ که‌ از مواهب‌ طبیعی‌ و منابع‌ غنی‌ انسانی‌ برخوردار است‌. اگر در این‌ باره‌ برنامه‌ریزی‌ صحیح‌ مانند تامین‌ امکانات‌ گوناگون‌ آموزشی‌، بهداشتی‌ و تاسیس‌ مراکز فرهنگی‌ وجود داشته‌ باشد، هرکس‌ در کشور می‌تواند با استفاده‌ از امکانات‌ تخصیا یافته‌ رشد کند. متاسفانه‌ تاکنون‌ آنطور که‌ باید امکانات‌ عادلانه‌ در جامعه‌ توزیع‌ نشده‌ و کلیه‌ امکانات‌ در کلانشهرهای‌ ایران‌ بویژه‌ تهران‌ جمع‌ شده‌ است‌. این‌ موضوع‌ باعث‌ ایجاد یکی‌ از بزرگترین‌ معضل‌های‌ جامعه‌ ایران‌ یعنی‌ مهاجرت‌ بی‌رویه‌ روستاییان‌ و ساکنان‌ شهرهای‌ کوچک‌ به‌ کلانشهرها می‌شود.
بدیهی‌ است‌ با ورود مهاجران‌ به‌ شهرها اولین‌ نیاز آنان‌ اشتغال‌ است‌. مهاجرت‌ نه‌ تنها موجب‌ خدشه‌دار شدن‌ تعادل‌ بین‌ عرضه‌ و تقاضا در بازار کار می‌شود، بلکه‌ به‌ ایجاد بافت‌های‌ جمعیتی‌ ناهمگون‌ و پدیدآمدن‌ پیامدهای‌ منفی‌ فرهنگی‌ اجتماعی‌ منجر خواهد شد. بروز، شیوع‌ و رشد جرایم‌ در طول‌ دوران‌ هشت‌ ساله‌ جنگ‌ تحمیلی‌ بخصوص‌ در سطح‌ کلان‌ شهرها موید این‌ ادعاست‌. مهاجران‌ این‌ دوره‌ نه‌ تنها از نقاط‌ مختلف‌ جنگ‌ خیز به‌ تهران‌ می‌آمدند، بلکه‌ گروه‌ عظیمی‌ از آنان‌ را ملیت‌های‌ دیگری‌ مانند افغانی‌ و عراقی‌ تشکیل‌ می‌دادند. درگیری‌ نیروهای‌ مسلح‌ با جنگ‌ منجر به‌ کاهش‌ نظارت‌ بر مرزهای‌ شرقی‌ شد و سیل‌ افغان‌های‌ مصیبت‌زده‌ از جنگ‌ با شوروی‌ کمونیستی‌ به‌ سوی‌ کشور سرازیر شدند. حتی‌ بسیاری‌ از شهروندان‌ عراقی‌ نیز با وجود آنکه‌ کشورشان‌ در جنگ‌ با ایران‌ بسر می‌برد، به‌ دلیل‌ شرایط‌ خاص‌ ناشی‌ از حاکمیت‌ رژیم‌ بعث‌ به‌ ایران‌ مهاجرت‌ کردند.
از جمله‌ آثار این‌ مهاجرت‌ها، اخراج‌ کارگران‌ بومی‌ توسط‌ کارفرمایان‌ یا بازخرید و جایگزین‌ کردن‌ مهاجران‌ در واحدهای‌ صنعتی‌ و تجاری‌ بود که‌ البته‌ نرخ‌ ارزان‌تر دستمزدهای‌ مهاجران‌، مهمترین‌ نقش‌ را در این‌ بین‌ بازی‌ می‌کرد. گرچه‌ با حصول‌ شرایط‌ جدید سیاسی‌ عده‌یی‌ از آنان‌ به‌ کشور خود بازگشتند اما جامعه‌ ما همچنان‌ متاؤر از همکاری‌ بعضی‌ از آنان‌ در قالب‌ گروه‌های‌ قاچاق‌ کالا و موادمخدر و مباشرت‌ و شرکت‌ تعدادی‌ از آنان‌ در جرایمی‌ مانند سرقت‌، ضرب‌ و جرح‌، نزاع‌ جمعی‌ و حتی‌ قتل‌ بوده‌ که‌ بطور مستقیم‌ بر حجم‌ جرایم‌ ارتکابی‌ تاؤیر گذارده‌ و مشکلات‌ عدیده‌یی‌ را در امنیت‌ جامعه‌ ایجاد کرده‌ است‌. دکتر تقی‌ هنرمند، آسیب‌شناس‌ اجتماعی‌ معتقد است‌: از عوامل‌ موثر بر بروز جرایم‌، مشکلات‌ فرهنگی‌ ناشی‌ از پدیده‌ مهاجرت‌ است‌ زیرا بخشی‌ از علل‌ و عوامل‌ ریشه‌یی‌ ارتکاب‌ جرایم‌ در کلانشهرها، ناشی‌ از ترکیب‌ چند فرهنگی‌ و چند قومیتی‌ آن‌ است‌. در حقیقت‌ وقوع‌ بسیاری‌ از جرایم‌ ناشی‌ از بی‌هویتی‌ مهاجران‌ و فقدان‌ انگیزه‌های‌ فردی‌ و اجتماعی‌ برای‌ رشد و تعالی‌ اجتماعی‌ در آن‌ است‌ چرا که‌ به‌ جهت‌ نداشتن‌ شغل‌ مناسب‌، نه‌ تنها در جایگاه‌ اقتصادی‌ بلکه‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از جلوه‌های‌ انسانی‌ و مشارکتی‌ نیز فاقد هویت‌ و حرمت‌ اجتم
اعی‌ هستند.
از سوی‌ دیگر مهاجرن‌ به‌ دلیل‌ عدم‌ خودباوری‌ و اشتراک‌ با گروه‌ خاص‌ اجتماعی‌ که‌ آرمان‌ها و ایده‌آل‌هایش‌ را در آن‌ بیابند، خود را موجودی‌ عبث‌ و باطل‌ می‌یابند. آنها پس‌ از مدتی‌ به‌ این‌ باور می‌رسند که‌ فردی‌ متمایز از دیگرانند و برای‌ جامعه‌ عنصری‌ فاقد اهمیت‌ هستند. نمی‌دانند که‌ هستند و به‌ کجا خواهند رفت‌ پس‌ طبیعی‌ است‌ که‌ عکس‌العمل‌هایشان‌ در مقابل‌ سایر افراد اجتماع‌ منفی‌ و تند باشد.
وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: در واقع‌ وقتی‌ تحقیر می‌شوند، از امید به‌ آینده‌یی‌ روشن‌ مایوس‌ شده‌ و چنین‌ تصور می‌کنند حال‌ که‌ به‌ آنان‌ توجه‌ نمی‌شود می‌توانند از طریق‌ راه‌های‌ خلاف‌ و ارتکاب‌ به‌ جرم‌ کمبودشان‌ را جبران‌ کنند. از طرفی‌ این‌ فقدان‌ هویت‌ در تحلیل‌ و کسب‌ مهارت‌های‌ شغلی‌ آنها نیز موثر بوده‌ و ازدواج‌ و تشکیل‌ خانواده‌ آنان‌ را نیز دچار مشکل‌ می‌کند. واضح‌ است‌ آن‌ دسته‌ از افراد مهاجری‌ که‌ به‌ طمع‌ زندگی‌ مرفه‌، شهر و دیار مادری‌ خود را ترک‌ کرده‌اند، بدون‌ داشتن‌ مهارت‌ به‌ چه‌ سرنوشتی‌ دچار می‌شوند. در واقع‌ آنان‌ بخاطر نداشتن‌ پایگاه‌ خانوادگی‌ در شهرها یا عدم‌ اشتراک‌ با یکی‌ از طبقه‌های‌ تعریف‌ شده‌ اجتماعی‌، از دستیابی‌ به‌ مشاغل‌ پایدار محروم‌ می‌شوند. آنها نه‌ تنها جذب‌ بازار کار نمی‌شوند بلکه‌ دچار سرخوردگی‌ و حتی‌ در برخی‌ مواقع‌ طعمه‌ باندهای‌ فساد و تباهی‌ می‌شوند.
عامل‌ دیگر در بروز جرایم‌، گسترش‌ فقر ناشی‌ از مهاجرت‌ است‌. آمار بالای‌ تعداد تحصیلکرده‌های‌ بیکار کشور ما در مقایسه‌ با کشورهای‌ صنعتی‌ نیز تاؤیر سوء این‌ موضوع‌ را افزایش‌ داده‌ است‌. هرچند عواقب‌ و تبعات‌ پدیده‌ مهاجرت‌ بسیار گسترده‌ است‌، به‌ نظر می‌رسد سهم‌ دولت‌ در رفع‌ موانع‌ و مشکلات‌ موجود بسیار برجسته‌ است‌. وظیفه‌ دولت‌ است‌ که‌ با شناخت‌ نیازهای‌ لازم‌ و وضع‌ برنامه‌های‌ جامع‌، به‌ گسترش‌ و تعمیم‌ امکانات‌ در سطح‌ ملی‌ بپردازد تا زمینه‌های‌ مهاجرت‌ به‌ شهرها کاهش‌ یابد.
گرچه‌ در سال‌های‌ اخیر دولتمردان‌ با همکاری‌ سازمان‌ ملل‌ برای‌ خروج‌ مهاجران‌ خارجی‌ بویژه‌ افغانیان‌ اقدامات‌ مثمرثمری‌ انجام‌ داده‌اند اما هنوز افغان‌ها، پاکستانی‌ها و عراقی‌ها در ایران‌ بویژه‌ شهرهای‌ شرقی‌، جنوبی‌ و شهرهای‌ زیارتی‌ حضوری‌ چشمگیر دارند. اغلب‌ این‌ مهاجران‌ خارجی‌ غیرقانونی‌ وارد ایران‌ شده‌ و با حداقل‌ دستمزد فعالیت‌ می‌کنند. متاسفانه‌ طی‌ دهه‌ اخیر وقوع‌ جرم‌ از سوی‌ این‌ عده‌ بخصوص‌ افغان‌ها در ایران‌ افزایش‌ یافته‌ است‌.
دولت‌ باید هرچه‌ سریع‌تر برای‌ رفع‌ این‌ معضل‌ اقدامات‌ بیشتری‌ انجام‌ دهد. از سوی‌ دیگر در مورد مهاجران‌ داخلی‌ یعنی‌ آنان‌ که‌ از مناطق‌ محروم‌ روستا و شهرهای‌ کوچک‌ به‌ کلانشهرها مهاجرت‌ می‌کنند دولت‌ با دو اقدام‌ زیر می‌تواند از مهاجرت‌ بی‌رویه‌ آنان‌ جلوگیری‌ کند:
۱. اقدامات‌ اقتصادی‌: مسئولان‌ با اشتغالزایی‌ و اعطای‌ تسهیلات‌ ویژه‌ برای‌ روستاییان‌ می‌توانند انگیزه‌ آنان‌ را از مهاجرت‌ به‌ شهرها که‌ همان‌ تامین‌ معاش‌ است‌ از بین‌ ببرند.
۲. اقدامات‌ فرهنگی‌: هم‌اکنون‌ که‌ کلیه‌ روستاها به‌ تلویزیون‌ و وسایل‌ ارتباط‌ جمعی‌ دسترسی‌ دارند، مسئولان‌ فرهنگی‌ کشور می‌توانند با پرداختن‌ به‌ معایب‌ شهرها و محاسن‌ روستاها، چهره‌ واقعی‌ کلان‌ شهرها را برای‌ روستاییان‌ روشن‌ کنند.
بر این‌ اساس‌ مهمترین‌ گام‌، توزیع‌ عادلانه‌ امکانات‌ در سطح‌ استان‌ها با تکیه‌ بر ظرفیت‌های‌ بومی‌ است‌ که‌ می‌تواند بنیانی‌ترین‌ نقش‌ را در ایجاد تعادل‌ اجتماعی‌ و دسترسی‌ اقشار مختلف‌ جامعه‌ به‌ زندگی‌ راحت‌ داشته‌ باشد. از جمله‌ اقدامات‌ موثر دیگر بررسی‌ راه‌های‌ کم‌ کردن‌ فاصله‌های‌ طبقاتی‌، تعمیم‌ خدمت‌رسانی‌ و ارایه‌ امکانات‌ رفاهی‌ بویژه‌ بیمه‌ محصولات‌ کشاورزی‌ در قبال‌ خطرهای‌ طبیعی‌ در سطح‌ کشور است‌. همچنین‌ سازمان‌ تامین‌ اجتماعی‌ می‌تواند با پوشش‌ گسترده‌تر کارگران‌ بیکار شده‌، آنان‌ را از آسیب‌پذیری‌ بیشتر مصون‌ داشته‌ و منافع‌ صنعتگرانی‌ را که‌ تولید سرمایه‌ کرده‌اند حفظ‌ کند و از بروز بعضی‌ جرایم‌ ناشی‌ از بیکاری‌ جلوگیری‌ کند.

وحید شریفی‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید