سفرهای درون شهری، معضلی برای شهروندان

اتوبوس، مترو و تاكسی هر سه وسایل نقلیه عمومی درون شهری هستند اما كدام یك را انتخاب كنیم تا سریع‌تر به مقصد برسیم؟ كدام یك مطمئن‌تر است و می‌توانیم با استفاده از آن بدون استرس و دغدغه از یك منطقه در شهر به منطقه‌ای دیگر سفر كنیم؟ آیا برای استفاده از وسایل نقلیه درون شهری حقوق شهروندی به‌طور كامل مد نظر قرار گرفته شده است؟ آیا ناوگان حمل و نقل به افزایش جمعیت، مشكلات شهروندان و نیازهای آنان توجه دارد؟
بدون شك باید برای ساخت و توسعه شبكه حمل و نقل درون شهری با برنامه‌ای جامع و مدون پیش رفت تا هر روز شاهد مشكلات رفت و آمد مردم در سطح شهر نباشیم.
دولت متعهد شده است كه پیش‌پرداخت خرید قطارهای شهری را به‌طورنقدی پرداخت كرده و به منظور ایجاد هماهنگی و سازماندهی فعالیت قطارهای شهری اقدام به تاسیس شركتی تخصصی كندكه این شركت در حقیقت كار هماهنگی و نظارت دولتی بر پروژه‌های‌ ‌قطارهای شهری را دنبال می‌كند. ‌
دولت در نظر دارد تا با استفاده از منابع داخلی و خارجی،‌ ‌ساخت ناوگان ریلی را سریع‌تر كرده و با خرید واگن و‌ ‌راه‌اندازی خطوط ویژه حمل و نقل درون شهری در كشور، از بروز برخی مشكلات جلوگیری كند اما با توجه به معضلا‌ت سفرهای درون شهری ‌این اقدامات باید هر چه سریعتر انجام پذیرند. روند فزآینده سفرهای درون شهری كه همه ساله هم زمان با بازگشایی مدارس تشدید می‌شود عاملی برای رشد تولید خودرو و افزایش میزان و مشكلات ترافیكی است. آلودگی هوا مشكل دیگری است كه ناوگان حمل و نقل در آن نقش دارد.
بر اساس گزارشی از مهر بر خلاف نظر عموم مردم كه تعداد زیاد خودرو در تهران را عامل اصلی آلودگی هوا می‌دانند، بسیاری از كارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافیك بر این باورند كه مشكل آلودگی هوای تهران، تعداد زیاد خودروها نبوده، چرا كه سرانه خودرو شخصی برای شهروندان تهرانی در مقایسه با بسیاری از شهرهای بزرگ كشورهای پیشرفته دنیا، قابل قیاس نیست.
كارشناسان معتقدند به منظور كاهش ترافیك و آلودگی هوای تهران تنها راه حل موجود تقویت سیستم حمل و نقل عمومی اعم از مترو، اتوبوس و تاكسی است كه البته این امر در دستور كار مدیریت شهری قرار گرفته است.
همچنین آمارها نشان می‌دهند كه اگرچه تعدادی از خودروها با اجرای طرح تردد نوبتی نتوانستند وارد محدوده طرح شوند اما به همان میزان افزایش سفر درون شهری داشته‌ایم. این در حالی است كه به رغم تداوم طرح تردد نوبتی خودروها، همچنان شاهد حضور ۴۰ درصدی خودروهای تك‌سرنشین در ساعات اوج ترافیك در سطح شهر تهران هستیم. اجرای طرح تردد نوبتی خودروها گرچه موجب كاهش آلودگی هوا در محدوده اضطرار می‌شود اما این وضعیت مقطعی بوده و تداوم آن در دراز مدت به تدریج اثر خود را از دست خواهد داد.
مقایسه روند آلاینده‌ها در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مناطق داخل محدوده طرح تردد زوج و فرد خودروها و خارج از آن با مدت مشابه پس از اجرای طرح مذكور بیانگر این است كه اجرای این طرح در كوتاه مدت بازده مطلوبی در كاهش میزان انتشار آلاینده‌ها در مناطق داخل محدوده اجرای طرح تردد نوبتی خودروها داشته است.
كارشناسان معتقدند به جای اجرای طرح زوج و فرد می‌توان قانون <منع تردد خودروهای تك‌سرنشین> را اجرا و با متخلفان برخورد كرد. به اعتقاد موافقان این قانون، منع تردد خودروهای تك‌سرنشین دراین طرح به دو شیوه قابل اجراست: اول اجرای این طرح از ساعت ۶ صبح كه اكثر شهروندان خود را برای عزیمت به محل كار آمده می‌كنند و در نتیجه پیك ترافیك صبحگاهی آغاز می‌شود تا ساعت ۱۰ صبح می‌تواند در محدوده كل شهرتهران انجام شود. دوم، اجرای این طرح از ساعت ۶ صبح تا حدود ۷ شب، یعنی كنترل روزانه باشد و مختص ساعات خاصی از روز نباشد. البته كارشناسان ترافیك معتقدند در صورت اجرای این طرح باید نه فقط در محدوده طرح ترافیك بلكه در كل سطح شهر تهران به اجرا گذاشته شود، با این تبصره كه خودروهایی كه بیش از ۳ سرنشین دارند و از تمام ظرفیت خود استفاده می‌كنند شامل این طرح نشوند.
به عبارت دیگر، با این روش ظرفیت اشغال خودروها افزایش می یابد كه این به نفع حمل و نقل عمومی كلانشهر تهران است. باید توجه داشت كه تمام این اقدامات باید در كنار هدف اصلی كه همان توسعه و تقویت سیستم حمل و نقل عمومی است انجام شود و اجرای این طرح‌ها نباید مدیریت شهری را از هدف اصلی باز دارد. اما نباید با بهبود مقطعی وضعیت ترافیك، معضل موجود را نادیده گرفته و به فكر ارائه راهكار مستمری نباشیم.
بر اساس گزارشی از ایلنا، حمل و نقل عمومی در سفرهای شهری كشور حدود ۱.۸ درصد است. افزایش شهرنشینی، گسترش شهرها، تراكم ترافیك به‌ویژه در بافت‌های قدیمی شهر، آلودگی هوا و اتلاف وقت موجب می‌شود كه افراد به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی گرایش داشته باشند. با توجه به جمعیت ۴۵ میلیون نفری شهری، درباره سفرهای درون شهری در سطح كشور می‌توان گفت كه حدود ۲‌۱ میلیون نفر با سیستم ریلی، ۱۸ میلیون نفر با اتوبوس و ۱۶.۶ میلیون نفر با تاكسی جا‌به‌جا می‌شوند. طبق آمار اعلام شده، در كشور ۲۱ هزار دستگاه اتوبوس وجود دارد كه ۱۷ هزار دستگاه آن زیر ۱۰ سال، ۲ هزار دستگاه بین ۱۰ تا ۱۵ سال ویك هزار و ۵۹ دستگاه بالای ۱۵ سال عمر دارند.
همچنین گفته می‌شود كه تعداد مینی‌بوس‌های فعال در كشور ۱۷ هزار دستگاه است كه تنها ۴۳۵ دستگاه آن زیر ۱۰ سال عمر دارند. مدیریت شهری باید ازدیدگاه تخصصی اساتید دانشگاه و متخصصان رشته حمل و نقل و ترافیك به منظورحل مشكلات، استقبال كند و نظرات به ظاهر ساده مردم را در این زمینه مورد توجه قرار دهد.
مدیریت شهری و توجه به حمل ونقل درون شهری باید به همراه یك برنامه‌ریزی و استرتژی خاص باشد چرا كه مشكل ترافیك و حاد بودن آن به قدری واضح است كه نه تنها متخصصان ترافیك شهری بلكه عموم مردم نیز نسبت به آن واقف هستند و از این موضوع شكایت دارند والبته این حق مسلم یك شهروند است كه بتواند به راحتی و بدون ترافیك و مشكلات آن، از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده كند.

‌ سید عیسی عماد

منبع : روزنامه سلامت