جهان ۱۳۸۵

جهان سال ۱۳۸۵ در حالی پشت سر گذاشته می شود كه به گفته ناظران سیاسی، سر آغاز تغییر معادلات مهم منطقه ای و بین المللی به سود كشورهایی بوده است كه در صف مخالفان یكجانبه گرایی آمریكا قرار داشتند.
ظهور «خاورمیانه اسلامی» به جای خاورمیانه جدید سبك آمریكایی با محوریت كشورهای الگوی مقاومت اوج این تغییرات شگرف بوده است. پیروزی جنبش اسلامی حماس در انتخابات فلسطین و در برخی كشورهای آمریكای لاتین از جمله بولیوی، پرو، اكوادور و ونزوئلا، و مهمتر از همه شكست متحد استراتژیك آمریكا در خاورمیانه در جنگ ۳۳ روزه لبنان در مقابل حزب الله قدرتمند این كشور، از جمله نمادهای این تغییر گسترده در صف بندی معادلات بین المللی است. آنچه در پی می آید گردآوری مهمترین رویدادهای جهان به روایت خبرگزاری هاست، كه با هم می خوانیم.
● سلاح فلسطینی، یك وزنه سیاسی در ایجاد معادلات جدید
منطقه فلسطین در سال ۱۳۸۵ تجربه های تازه ای را پشت سر گذاشت و كشورهای منطقه نیز با ادبیات سیاسی و بین الملل جدیدی آشنا شدند. ادبیاتی كه عرصه داخلی و ساختار سیاسی برخی از كشورها را دستخوش تغییر كرد. مهمتر از همه گسترش فرهنگ مقاومت و ایجاد توازن قدرت از سوی گروههای اسلامی و آزادیخواه در منطقه بود.
طرف فلسطینی كه تجربه مقاومت را در كارنامه خود داشت این بار توانست در صحنه سیاسی نیز موفق ظاهر شود و ساختار سیاسی را در دست بگیرد و در عین حال بر ادامه مقاومت به عنوان راهبرد اصلی خود اصرار ورزد. سلاح گروههای فلسطینی نیز توانست به عنوان یك وزنه سیاسی در ایجاد معادلات استراتژیك جدید و گرفتن امتیازات سیاسی بكار رود.
درباره تحولات فلسطین می توان به مهمترین مسئله یعنی ایجاد توازن قدرت گروههای مقاومت فلسطین و قدرت نظامی تل آویو اشاره كرد. واقعیت امروز جامعه اسرائیل و سردرگمی احزاب داخلی این رژیم برای رویارویی با مقاومت نشان می دهد كه موشك های دست ساز تا چه اندازه توانسته است به عنوان یك وزنه تعیین كننده در معادلات سیاسی مناطق اشغالی مطرح گردد.
در پی افزایش نگرانی های امنیتی در مورد شلیك موشك های فلسطینی، تل آویو برای نخستین بار در تاریخ موجودیت این رژیم، پیشنهاد آرامسازی را مطرح كرد. این توافق كه پس از رایزنی «ابومازن» با رهبران گروههای فلسطینی به مرحله اجرا درآمد نخستین آتش بس تحمیلی گروههای فلسطینی از زمان آغاز مبارزه مسلحانه این گروهها در سال ۱۹۶۵ نیز محسوب می شود.مهمترین رویدادهای فلسطین در سال ۱۳۸۵ به قرار ذیل بوده اند:
▪ ۹ فروردین: «اسماعیل هنیه»، نخست وزیر جدید فلسطین در مقابل «محمود عباس»، رئیس تشكیلات خودگردان فلسطین، سوگند یاد كرد و پس از آن وارد صحنه مقابله با محاصره بین المللی، منطقه ای، و داخلی شد. چند ساعت پس از این سوگند، اتحادیه اروپا و آمریكا اعلام كردند كمك های مالی خود به فلسطینیان را به حالت تعلیق درمی آورند و این در واقع با ادعاهای غرب مبنی بر رواج دمكراسی در خاورمیانه متناقض بود.
▪ ۴ تیر: اسارت سرباز اسرائیلی در نوار غزه. «گلعاد شلیط» در جریان عملیات مشترك چند گروه فلسطینی در شمال نوار غزه به اسارت گرفته شد. یكی از گروه های مقاومت با صدور بیانیه ای اخطار كرد چنانچه رژیم صهیونیستی به خواسته های آنها پاسخ مساعد ندهد، خود مسئول عواقب آن خواهد بود. از سوی دیگر، «ابوعبیده»، سخنگوی گردان های القسام، شاخه نظامی جنبش حماس اعلام كرد: در صورتی كه اسراییل بخواهد به سیاست های كنونی خود ادامه دهد، اسیر اسراییلی در خطر خواهد افتاد. «ابوعبیده» تصریح كرد: سیاستی كه اسراییل برای آزادسازی «گلعاد» دنبال می كند براساس معطل كردن كار و به تاخیر انداختن آن می باشد و این به سود اسراییل نیست و جان «گلعاد شلیط» را به خطر خواهد انداخت.
▪ ۶ تیر: رژیم اشغالگر قدس دو روز پس از ربوده شدن نظامی اسراییلی در تاریخ ۲۷ ژوئن عملیات نظامی موسوم به «باران های تابستانی» را آغاز كرد.
▪ ۶ تیر: توافق همه گروه های فلسطینی با سند وفاق ملی موسوم به سند اسیران. دولت وحدت ملی فلسطین باید براساس این سند تشكیل یابد. این سند بر عملیات مقاومت در بیرون از مرزهای سال ۱۹۶۷ تاكید داشت. جنبش جهاد اسلامی با این سند مخالفت كرد و حق پاسخگویی به جنایات اسراییل را در هر جای فلسطین برای خود محفوظ دانست.
▪ ۸ تیر: نظامیان ارتش صهیونیستی در اقدامی كه به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی منافی عرف و قوانین بین المللی بود، شماری از وزیران دولت به همراه تعدادی از نمایندگان پارلمان فلسطین را كه از مصونیت كامل برخوردار بودند، ربودند. نظامیان رژیم صهیونیستی بیش از ۱۰۰ تن از فعالان فلسطینی از جمله ۱۰ وزیر و ۳۰ عضو مجلس قانونگذار فلسطین از جمله رئیس این پارلمان و همچنین چند شهردار به همراه روحانیون و رؤسای شوراهای شهر و روستا را به اسارت گرفتند.
▪ ۲۳ تیر: آغاز جنگ ۳۳ روزه تحمیلی اسراییل علیه لبنان همزمان با تشدید حملات نظامی در نوار غزه و كرانه باختری.
▪ ۱۴ مرداد: ارتش رژیم صهیونیستی دكتر «عزیز الدویك»، رئیس مجلس قانونگذاری فلسطین را از برابر منزل وی در رام الله ربود و در زندان صهیونیستی عوفر زندانی كرد. وی همچنان در این زندان اسیر است.
▪ ۱۵ مرداد: «جوزف بورل»، رئیس پارلمان اروپا، در پی اقدام غیرقانونی نظامیان صهیونیست در ربودن رئیس مجلس قانونگذاری فلسطین بر ضرورت آزادی فوری عزیز الدویك تاكید كرد.
▪ ۵ آذر: آغاز اجرای توافق آرام سازی میان تشكیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی.
● تحولات اسرائیل
برخی از تحلیلگران بر این باورند كه سال ۱۳۸۵ فاجعه آمیزترین سال برای سران اسراییلی و بطور كل پروژه جنبش صهیونیسم بود. بیماری شارون، برگزاری انتخابات زود هنگام در نتیجه مرگ سیاسی شارون، شكست ارتش این رژیم در جنگ ۳۳ روزه لبنان، نارضایتی های عمومی نسبت به رسوایی هایی اخلاقی و فساد مالی مقام های بلندپایه اسراییلی از مهمترین رویدادهای سیاسی عرصه داخلی اسراییل بود. اما مهمترین حادثه سیاسی كه در سطح خارجی برای رژیم تل آویو رخ داد شكست نظامی ارتش صهیونیستی از مقاومت در لبنان و نیز فلسطین بود كه آغاز مهمی در تغییر معادلات منطقه ای بشمار می رود.
از دیگر سو، در اوایل آبان «میلی مزوز»، مشاور حقوقی دولت اسراییل از «موشه كاتساو»، رئیس رژیم صهیونیستی، خواست به دلیل تجاوز جنسی و فساد مالی بطور موقت از سمت خود كناره گیری كند. ۳۱ مرداد بود كه نیروهای پلیس اسراییل دفتر «موشه كاتساو» را برای جمع آوری مدارك زیر و رو كردند. این بازرسی با هماهنگی مشاور حقوقی دولت رژیم صهیونیستی انجام گرفت. یك روز پس از این بازرسی نیز از «كاتساو» بازجویی شد.
«كاتساو» یكی از كارمندان زن دفتر خود را مجبور به رابطه جنسی با وی كرده بود. در ۲۹ مرداد نیز وزیر دادگستری اسراییل به اتهام فساد اخلاقی به یك سرباز ۱۸ ساله اسراییلی در ساختمان وزارت جنگ این رژیم مجبور به استعفا شد. رسوایی دیگر نیز به «دان حالوتس»، رئیس ستاد ارتش اسراییل مربوط می شود كه اندكی قبل از جنگ لبنان و پس از به اسارت گرفته شدن دو سرباز اسراییلی رخ داد. وی پیش از دستگیری سرگرم معاملات بورس بود. به هر حال اگر چه مسئله فساد در اسراییل مسئله ای عادی است، اما این بار مقام های تل آویو از این فسادها برای دو منظور بهره گرفتند: فرار از شكست در لبنان وگمراه كردن افكار عمومی جهان كه اسراییل یك رژیم دموكراتیك است حذف برخی از رقبا.
● لبنان، عرصه شكست رژیم صهیونیستی
سال ۱۳۸۵ در لبنان سال حوادث گوناگون و انقلاب بزرگ بود كه شكست اسراییل در مقابل حزب الله لبنان در جنگ تحمیلی ۳۳ روزه علیه این كشور مصداق بارز این تحولات شگرف است.
علاوه بر این رویداد تاریخی كه می تواند منبع بسیاری از معادلات منطقه ای و حتی بین المللی باشد صدور قطعنامه ۱۷۰۱، ادامه تحقیق در مورد ترور «رفیق حریری» و انتقال این پرونده از «دتلف میلیس»، قاضی آلمانی، به «سیرگ برامیرتس» قاضی بلژیكی، ائتلاف بین «میشل عون» و حزب الله از طریق امضای یادداشت تفاهم، تظاهرات هزاران شهروند لبنانی در ۲۳ اسفند سالروز ترور «رفیق حریری»، ترور «پیر جمیل» وزیر صنایع لبنان، استعفای وزرای شیعی از كابینه «سینیوره» در نوامبر و درخواست انحلال كابینه «سینیوره» به دلیل ناتوانی در پاسخگویی به مطالبات مردم لبنان پس از جنگ تحمیلی این كشور در فراخوانی از سوی «سید حسن نصرالله»، دبیركل حزب الله، از دیگر تحولات لبنان بود.
در ۲۱ تیر ماه، رژیم صهیونیستی به بهانه آزاد كردن دو نظامی خود تهاجم گسترده ای را به لبنان آغاز كرد كه طی آن، یكهزار و ۱۲۰ لبنانی كه بیشتر آنان را غیرنظامیان تشكیل می دادند، شهید و ۳ هزار و ۶۰۰ تن نیز مجروح شدند. علاوه بر این، ۲۲۶ تن از نیروهای نظامی ارتش صهیونیستی به هلاكت رسیدند و ۴۹۱ تن نیز مجروح شدند.
اسراییل از حمله به لبنان دو هدف عمده را دنبال می كرد: یكی متلاشی كردن حزب الله لبنان در جنوب و دیگری آزاد كردن دو نظامی خود كه به هیچیك از این دو نیز نرسید و سردمداران این رژیم را نیز بر آن داشت كه به شكست مفتضحانه خود در برابر حزب الله -كه به رغم فقدان تجهیزات و ادوات یك ارتش منظم، موفق شد در این جنگ نابرابر ۳۴۶۵ موشك به سوی مناطق صهیونیست نشین سرزمین های اشغالی شلیك كند، اعتراف كنند. به دنبال این شكست، «دان حالوتس» رئیس ستاد مشترك صهیونیستی از سمت خود استعفا داد.
بلافاصله پس از پایان جنگ اسراییل در لبنان، بحث خلع سلاح حزب الله در دستور كار نیروهای موافق به اصطلاح طرح های آمریكا و اروپا در لبنان قرار گرفت. در قطعنامه ۱۷۰۱ كه از سوی آمریكا و فرانسه در شورای امنیت ارائه و با اجماع اعضای آن تصویب شد، بندی در خصوص اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ درنظر گرفته شده كه یكی از مهم ترین مفاد اجرایی آن متعلق به خلع سلاح گروه های شبه نظامی در لبنان است.
پس از جنگ نیز گفت و گوهای داخلی لبنان بر سر تشكیل دولت وحدت ملی ادامه یافت كه به دلیل اختلاف در برخی مسائل از جمله تشكیل دادگاه بین المللی ترور «رفیق حریری» و خلع سلاح حزب الله به شكست انجامید. بعد از آن نیز دولت «سینیوره» كمك های خود را برای كمك به بازسازی لبنان با تعلل همراه ساخت و در گرایش به سمت سیاست های آمریكا و متحدانش، بحث مشخص شدن سرنوشت سلاح حزب الله را مطرح كرد و در ادامه این سیاست ها موجب شد كه در آخرین جلسه گفت وگوهای گروه های لبنانی برای تشكیل دولت وحدت ملی، گروه ۱۴ مارس كه اكنون قدرت را در دست دارد، به یكباره و با نادیده گرفتن مذاكرات و رایزنی های صورت گرفته، اعلام كند كه یا باید با آنها آنچنان كه می خواهند گفت و گو شود و یا به نقطه صفر باز خواهند گشت.
از دیگر سو، دولت بدون در نظر گرفتن خواسته های مخالفان، ۲۰ آبان با تشكیل نشست خود بدون حضور وزیران شیعه این كشور طرح جنجالی و اختلاف برانگیز تشكیل دادگاه بین المللی برای ترور رفیق حریری را تصویب كرد.
كه در پی آن، مخالفان اعلام داشتند طبق قانون اساسی كشور، دولت «سینیوره» مشروعیت خود را از دست داده و مصوبات و تصمیم گیری آن فاقد مشروعیت است و قابلیت اجرایی ندارد؛ و در پاسخ به فراخوانی «سید حسن نصرالله»، دبیركل حزب الله لبنان و گروه های مخالف و نیز در اعتراض به سیاست های دولت «سینیوره» در شهر «بیروت» تجمع كردند، خواستار استعفای دولت شدند و شعار «ما دولت پاك می خواهیم» را سر دادند.
در حال حاضر دو مسئله اساسی حل بحران لبنان را با مشكل مواجه كرده است و آن این كه هر دو طرف بر خواسته های خود در این زمینه اصرار می ورزند: یكی از آنها تشكیل دادگاه بین المللی ترور «رفیق حریری» است و دیگری، تشكیل دولت وحدت ملی و اختصاص یك سوم به علاوه یك پست های وزارتی در دولت آتی به مخالفان دولت كنونی . مخالفان دولت می گویند، با تصویب دادگاه بین المللی برای پرونده ترور «رفیق حریری» مشكلی ندارند اما این دادگاه نباید وسیله ای برای سركوب سیاسی برخی گروه های لبنانی تبدیل شود.● عراق، خونین تر از همیشه
عراق سالی پر تنش را پشت سر گذارد كه در نهایت، به برگزاری «كنفرانس بغداد» انجامید. در این كنفرانس، «نوری المالكی» نخست وزیر، مقدماتی را فراهم آورد تا از ناامنی های كشورش بكاهد، اما چنانچه توافق های صورت گرفته به عمل نیانجامد، این كشور سال فاجعه بار دیگری را پیش روی خواهد داشت.
پس از برگزاری انتخابات ۴۲ آذر ۴۸ كه در آن ائتلاف واحد عراق كه مجموعه ای از گروه های شیعی است به پیروزی رسید و توانست ۸۲۱ كرسی از مجموع ۵۷۲ كرسی مجلس این كشور را از آن خود سازد، بحران چهارماهه ای در پی مخالفت با «ابراهیم جعفری» نامزد ائتلاف یكپارچه برای نخست وزیری سبب گردید تا عراق یكپارچه فرد دیگری به نام «نوری المالكی» را نامزد این پست كند و با این اقدام به بحران خاتمه دهد، اما خشونت ها كه با اشغال عراق توسط آمریكا آغاز شده بود كماكان ادامه یافت.
«جرج بوش»، رئیس جمهور آمریكا در ۲۴خرداد ۸۵، در پایان سفر ناگهانی اش به عراق، برای اولین بار در بیانی كه نمایانگر استیصال وی بود اعلام داشت: «پایان خشونت ها در عراق ناممكن است.»
پس از تشكیل دولت و در میان این اختلاف، «نوری المالكی» نخست وزیر عراق طرح «آشتی ملی» را برای برون رفت از این وضعیت بحرانی و پایان دادن به خشونت هایی كه از زمان سقوط «صدام» در عراق جریان داشت، ارائه داد. اما، كشته شدن «ابومصعب الزرقاوی» یكی از رهبران برجسته القاعده در عراق در اواسط تیر ۸۵ نیز به خشونت ها پایان نداد و در كنار این ناامنی ها و خشونت های فرقه ای، نظامیان آمریكائی نیز با ارتكاب قتل و تجاوز جنسی موجبات خشم بیشتر مردم عراق را فراهم آوردند.
نكته قابل توجه این كه، از زمان تشكیل دولت موقت و دولت دائمی در عراق به غیر از وزرای خارجه سوریه و اردن هیچ مقام عربی دیگری به عراق سفر نكرده و هنوز دولت جدید نه تنها از سوی آنها به رسمیت شناخته نشده، بلكه با بازگذاشتن مرزها از سوی آنها و ارسال سلاح و دادن پول به تروریست ها موجبات ناامنی بیشتر برای عراق فراهم شده است.
در همین حال ۲۹ تن از علمای شیعه و سنی عراق كه به منظور بررسی راه های مناسب برای پایان دادن به خشونت های فرقه ای و مذهبی عراق به ابتكار سازمان كنفرانس اسلامی در مكه تشكیل شد در ۲۸ مهرماه سندی را با عنوان سند مكه به احضار رساندند.
سازمان كنفرانس اسلامی به عنوان بزرگ ترین سازمان اسلامی طرح «سند مكه» را كه مركب از ده بند بود به این نشست ارائه كرده بود كه بر ضرورت تحریم تعرض به مال، جان و ریختن آبروی مسلمانان، اهمیت حفظ حرمت اماكن مذهبی مسلمانان و غیرمسلمانان، حفظ وحدت عراق تاكید می كرد.
در اوج انتقادات از استراتژی دولت آمریكا در عراق و نیز مخالفت های بین المللی با حضور نیروهای خارجی در این كشور، كمیته تحقیقات «جیمز بیكر» وزیر خارجه «سابق آمریكا» و «لی همیلتون»، از نمایندگان سابق دموكرات آمریكایی كه از ۹ ماه پیش از سوی دولت «بوش» برای بررسی اوضاع عراق و پیدا كردن راه حلی برای برون رفت از بحران كنونی، تعیین شده بود، در گزارش خود اعلام كرد، اوضاع در عراق وخیم و ناگوار است و هیچ راهی وجود ندارد كه بتوان موفقیت در این كشور را تضمین كرد، اما دورنماها برای این كشور می تواند بهبود یابد. مهمترین توصیه این كمیته آن بود كه تغییراتی در تلاش های سیاسی، دیپلماتیك جدید در عراق و منطقه و ماموریت نیروهای آمریكایی در عراق صورت پذیرد به طوری كه آمریكا را قادر سازد تا نیروهای جنگی اش را از این كشور به طور مسئولانه ای خارج كند.
اعزام ۲۱ هزارو ۵۰۰ نیروی دیگر به عراق، استقرار سیستم های دفاع ضدموشكی پاتریوت به بهانه تقویت امنیت در منطقه خاورمیانه و هشدار به كشورهای عربی در مورد خطرات شكست سیاست های آمریكا در خاورمیانه و متهم كردن ایران و سوریه به دخالت در امور عراق، مهمترین نكات استراتژی جدید «بوش» در پی این گزارش بود.
این استراتژی، به ویژه بند افزایش نیرو در عراق، با مخالفت احزاب دموكرات و جمهوری خواه آمریكا و نیز جامعه بین المللی مواجه شد و منتقدان تأكید كردند اعزام بیشتر نیرو منجر به افزایش ناامنی ها در عراق خواهد شد.
نوری مالكی نخست وزیر عراق در ۲۵ آذر بار دیگر كنفرانس آشتی ملی عراق را با حضور حدود ۲۰۰ مقام و شخصیت سیاسی در ساختمان منطقه سبز بغداد برگزار كرد كه در آن كمیته های جداگانه به بحث درباره حزب بعث و موضوع عفو عمومی احتمالی آنها و سایر شورشیان سنی و خلع سلاح شبه نظامیان پرداختند و «مالكی» نیز خواستار پیوستن اعضای ارتش دوران «صدام» به ارتش كنونی عراق شد. اما، یكسال و اندی پس از آغاز محاكمه «صدام» به دلیل جنایت هایش و حكم صادره برای دو جنایتی كه انجام داده بود، وی در ۹دی، یك روز پیش از عید قربان، در ساعات اولیه صبح اعدام شد.
سازمان ملل در جدیدترین آمار خود اعلام كرده است كه تنها در سال ۸۵ دست كم ۳۴هزارو ۲۵۴ عراقی در حملات خشونت بار در سراسر این كشور كشته و حدود ۳۶ هزار و ۵۸۶ تن نیز در حملات خشونت بار این سال زخمی شده اند.
در ۲۵بهمن، با تشدید خشونت ها، طرح امنیتی جدید «بغداد» به اجرا گذاشته شد. قرار بود ابتدا این طرح اجرا و پس از دستیابی به نتایج مورد نظر، بندهای آن اعلام شود. براساس این طرح بغداد به ۱۰قسمت تقسیم گردیده و ایست بازرسی هایی در میان این قسمت ها در نظر گرفته شده است. ضمن اینكه، ۲۸ دروازه ورودی به بغداد نیز كاملا كنترل شده و ۱۰قسمت مذكور نیز خانه به خانه كاملا مورد بازرسی قرار می گیرد.
از آخرین رویدادهای مهم عراق برگزاری اجلاس همسایگان عراق در بغداد است. این اجلاس در واقع نشانگر كوتاه آمدن دولت «بوش» در برابر توصیه های «بیكر» و «همیلتون» است كه براساس آن به دولت آمریكا تفهیم شده چاره ای جز وارد مذاكره شدن با دو همسایه مهم عراق یعنی ایران و سوریه ندارد. نشست یك روزه «كنفرانس بغداد» با حضور پنج كشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، همسایگان عراق و نمایندگانی از اتحادیه عرب و شورای همكاری خلیج فارس در بغداد برگزار شد. در هر صورت، بیانیه پایانی نشان می دهد كه ظاهرا طرف های شركت كننده بر سر مسائل اساسی كه ارتباط مستقیمی با امنیت و ثبات عراق دارد، توافق كرده اند. عدم دخالت در امور عراق، دور نگه داشتن این كشور از درگیری ها و جنگ داخلی، اعلام حمایت از دولت عراق برای تحقق آشتی ملی در این كشور و خطرناك دانستن خشونت طایفه ای و نژادی از جمله این توافقات است.
● تحولات آسیا و اقیانوسیه
منطقه آسیا، اقیانوسیه و شبه قاره هند نیز در سال ۸۵ شاهد تحولات متعددی بود كه برگزاری اجلاس همكاری های شانگهای از آن جمله است.
▪ ۸خرداد: در پی تصادف خونین سه دستگاه خودروی نیروهای آمریكایی در كابل با چند خودرو دیگر كه منجر به كشته شدن ۳تن و مجروح شدن ۱۶تن دیگر شد، این شهر شاهد تظاهرات ضدآمریكایی و زد و خوردهایی بود كه به شلیك نیروهای آمریكایی به جمعیت معترض افغان انجامید و دست كم ۸ كشته و بیش از ۱۰۷مجروح برجای گذاشت. مركز فرماندهی نیروهای آمریكایی تنها به یك عذرخواهی ساده كفایت كرد. پارلمان افغانستان با تصویب طرحی از دولت این كشور خواست سربازان آمریكایی مسئول تصادف را تحت پیگرد قضایی قرار دهد.
▪ ۲۴خرداد: اجلاس سران «سازمان همكاری شانگهای» همزمان با پنجمین سال تأسیس این سازمان در شهر «شانگهای» چین برگزار شد.
این سازمان كه شامل برخی از بزرگترین كشورهای نفت خیز جهان ازجمله روسیه و ایران و برخی كشورهای مصرف كننده مانند چین و هند می شود، ۱۰سال پیش با هدف تأسیس امنیت مرزها ایجاد شد، اما اكنون به مسائلی چون مبارزه با تروریسم و مسائل اقتصادی نیز می پردازد كه این مسئله منجر به نگرانی واشنگتن شده است. آمریكا نگران آن است كه این گروه به یك گروه اقتصادی و امنیتی ضدآمریكایی تبدیل شود.
▪ ۱۴تیر: دومین كنفرانس بین المللی بازسازی افغانستان در «توكیو» گشایش یافت كه نمایندگانی از ۶۰كشور و سازمان بین المللی كمك كننده به افغانستان در آن حضور داشتند.
▪ ۲۰تیر: وقوع شش انفجار در قطارهای شهری بمبئی هند ۱۹۰كشته و ۶۲۵مجروح برجای گذاشت.
▪ اول مرداد: یك نهاد حقوق بشر افغانستان اعلام كرد طی سال گذشته بیش از ۶۰۰ غیرنظامی در حملات تروریستی این كشور كشته یا مجروح شدند.
▪ ۱۵شهریور: رئیس جمهور پاكستان در رأس هیئتی بلندپایه و با هدف رفع اختلافات دو كشور در زمینه مبارزه با تروریسم و طالبان وارد افغانستان شد.
▪ ۲۲ شهریور: شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق آرا مأموریت نیروهای خارجی در افغانستان را به فرماندهی ناتو برای یك سال دیگر تمدید كرد. مقامات كشورهای عضو ناتو در «بروكسل» درباره اعزام فوری دوهزار نیروی اضافی به جنوب افغانستان برای سركوب طالبان تشكیل جلسه دادند، اما درنهایت هیچ یك برای تأمین این تعداد نیرو متعهد نشدند.
▪ ۲۸ شهریور: نظامیان تایلند به رهبری ژنرال «سونتی بونیاراتگلین» دفتر «تاكسین شیناواترا»، نخست وزیر وقت را درحالی كه وی برای شركت در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به «نیویورك» سفر كرده بود، تصرف كردند و با منحل كردن قانون اساسی و كلیه نهادهای حكومتی، قدرت را به دست گرفتند. رهبران كودتا با پادشاه «بومیبول آدیولایدج» دیدار كرده و وفاداری خود را به وی ابراز داشتند. این كودتا به ماه ها بحران در تایلند كه به دلیل اقدامات غیرقانونی«شیناواترا» ازقبیل برگزاری پیش از موعد انتخابات و فساد مالی وی و خانواده اش آغاز شده بود، خاتمه داد.
▪ ۴ مهر: «شینزو آبه»، رئیس جدید حزب لیبرال دموكرات ژاپن، از پارلمان این كشور به عنوان نخست وزیر جدید رأی اعتماد گرفت و جانشین «جونیچیرو كویزومی» شد. «آبه» ۵۲ساله جوان ترین نخست وزیر ژاپن بود كه پس از جنگ جهانی دوم برای این پست انتخاب شد.
▪ ۱۳مهر: ناتو فرماندهی عملیات نظامی و امنیتی در منطقه شرق افغانستان را از نیروهای آمریكایی تحویل گرفت. به این ترتیب، تعداد كل نیروهایی كه تحت فرماندهی ناتو در افغانستان قرار گرفتند، به ۳۳هزار تن رسید.
▪ ۲۶مهر: ژنرال «دیوید ریچاردز»، فرمانده ناتو در افغانستان، اذعان كرد: غرب درمورد این كشور مرتكب اشتباهات بزرگی شده است. وی تأكید كرد جامعه بین المللی شش ماه فرصت دارد این اشتباهات را جبران كند درغیراین صورت حمایت ملت افغانستان را ازدست خواهد داد. وی هشدار داد چنانچه اقدامات فوری برای بهبود اوضاع مردم افغانستان صورت نگیرد، آنها ممكن است به جای دل خوش كردن به وعده های نیروهای خارجی به طالبان روی آورند.
▪ ۲۶آبان: سنای آمریكا توافق هسته ای جنجال برانگیز با هند را یك سال پس از امضای آن از سوی «جرج بوش» و «مانموهان سینگ»، سران دو كشور در اسفند ۸۴، به تصویب رساند. این قرارداد از این جهت جنجال آفرین بود كه كنگره باید هند را از برخی از مفاد قوانین انرژی اتمی آمریكا مستثنی می ساخت. طبق این قوانین فروش تجهیزات هسته ای به كشورهایی كه عضو «ان پی تی» نیستند، ممنوع است.
▪ ۲۸ آبان: سران ۲۱ كشور شركت كننده در اجلاس همكاری های آسیا اقیانوسیه (آپك) در ویتنام با ابراز نگرانی عمیق از آزمایش اتمی كره شمالی، خواستار احیای مذاكرات شش جانبه خلع سلاح هسته ای این كشور و نیز ازسرگیری مذاكرات آزادسازی تجارت جهانی شدند. در بیانیه پایانی اجلاس «آپك»، شركت كنندگان بر رفع موانع بر سر راه آزادسازی تجارت و احیای مذاكرات موسوم به دوحه در سازمان تجارت تأكید كردند.
آپك در سال ۱۹۸۹ تأسیس شد و هم اكنون ۲۱كشور عضو آن هستند كه ۴۰درصد جمعیت دنیا، ۵۶درصد تولید ناخالص ملی و ۴۸درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص داده اند. كشورهای استرالیا، كانادا، شیلی، چین، هنگ كنگ، برونئی، اندونزی، ژاپن، مالزی، مكزیك، نیوزیلند، پاپواگینه نو، پرو، كره جنوبی، فیلیپین، روسیه، سنگاپور، تایوان، تایلند، آمریكا و ویتنام عضو این سازمان هستند.
▪ اول آذر: رهبر شورشیان مائوئیست و نخست وزیر نپال با امضای پیمان صلح به بیش از یك دهه جنگ داخلی خاتمه دادند و به این ترتیب شورشیان رسماً به نظام سیاسی كشور وارد شدند. طبق این معاهده، شورشیان سلاح خود را به سازمان ملل تحویل دادند و در دولت موقت و پارلمان مشاركت داده شدند. با تصویب قانون اساسی موقت ا زسوی هیئت دولت موقت، پادشاه خلع قدرت شد و نمایندگان پارلمان جدید قانون اساسی موقت جدید كشور را به تصویب رساندند كه بر اساس آن شورشیان مائوئیست سابق به نظام حكومتی كشور وارد شدند.▪ ۸آذر: سران كشورهای عضو ناتو در لتونی توافق كردند محدودیت های عملیاتی نیروهایشان را در افغانستان لغو كنند. سه كشور ازجمله انگلیس موافقت كردند بر تعداد نیروهایشان در افغانستان بیفزایند و چند كشور دیگر نیز با افزایش بودجه اختصاصی افغانستان موافقت كردند.
▪ ۲۴ دی: سران كشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) در اجلاس سالانه خود در فیلیپین با توافق درمورد ایجاد منطقه آزاد تجاری، از كره شمالی خواستند برنامه هسته ای خود را كنار گذارد. سران شركت كننده ۱۰ كشور عضو درمورد تقویت همكاری های سیاسی، مبارزه با تروریسم و ایجاد منطقه آزاد تجاری تا سال ۲۰۱۵ به توافق رسیدند. اعضای آسه آن شامل فیلیپین، تایلند، اندونزی، مالزی، سنگاپور، برونئی، میانمار، كامبوج، لائوس و ویتنام می شوند.
▪ ۱۱بهمن: سازمان دید بان حقوق بشر با انتشار گزارشی از مرگ بیش از یك هزار غیرنظامی طی سال ۸۵ در افغانستان انتقاد كرد. طبق این گزارش طی این سال بیش از ۴هزار و ۴۰۰تن در خشونت های افغانستان كشته شدند. این آمار دوبرابر آمار سال ۸۴ و بیشتر از آمار تلفات سال های پس از ۷۹ بود كه رژیم طالبان سرنگون شد.
▪ ۳۰ بهمن: انفجار در یك قطار مسافری هند كه عازم پاكستان بود، حداقل ۶۸ كشته برجای گذاشت.
▪ ۲۹بهمن: در سقوط یك بالگرد متعلق به ارتش آمریكا در جنوب شرق افغانستان، ۸ سرباز آمریكایی كشته و ۱۴تن دیگر زخمی شدند.
▪ ۲اسفند: «پراناب موكرجی» و «خورشید قصوری»، وزرای خارجه هند و پاكستان، با وجود انفجار تروریستی در قطار مسافربری بین دو كشور كه ۶۸ كشته برجا گذاشت، دور جدید مذاكرات صلح را در «دهلی نو» ازسر گرفتند.
▪ ۸ اسفند: همزمان با حضور «دیك چنی»، معاون رئیس جمهور آمریكا در پایگاه نظامیان آمریكایی ها در «بگرام» افغانستان، انفجاری انتحاری مقابل این پایگاه رخ داد كه «چنی» از آن جان سالم به دربرد، اما بنابر گزارش وزارت كشور افغانستان ۱۹تن ازجمله ۳سرباز خارجی طی آن كشته و حداقل ۱۳تن دیگر مجروح شدند.
● روابط مسكو - واشنگتن
اظهارات تند و «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه در كنفرانس امنیتی مونیخ درباره یكجانبه گرایی دولت «بوش» بخشی از زوایای پنهان روابط مسكو و واشنگتن است كه طی سال گذشته دستخوش تغییرات و فراز و نشیب های فراوانی بوده و دو كشور را گاه به هم نزدیك و گاه دور كرده است.
«پوتین» در این سخنرانی به صراحت گفت: «آمریكا فراتر از مرزهای ملی اش به همه جا قدم نهاده و این بسیار خطرناك است. هیچ كس احساس امنیت نمی كند، زیرا كسی نمی تواند در پس قوانین بین الملل پنهان شود.» و افزود: بدین ترتیب، «جهانی تك قطبی پدید آمده، اما این امر پایدار نیست، زیرا كه دیگر كشورها مانند چین و هند در حال تقویت توان سیاسی و اقتصادی خود هستند.» او كه در جمع سیاستمداران و مقامات از جمله نمایندگان آمریكا و اعضای ناتو این اظهارات را بیان می كرد، اطمینان داد روسیه در آینده نیز به اجرای خط مشی سیاسی مستقل خود در سیاست خارجی و با تكیه بر توان بالقوه خود و امكانات واقعی ادامه خواهد داد.
در واقع، روابط نزدیك میان آمریكا و روسیه كه با دیدار «جرج بوش» از مسكو به اوج خود رسیده بود، به تدریج با مطرح شدن مسایل مختلف جهانی به ویژه پس از تهاجم یكجانبه آمریكا به عراق كه بدون مجوز سازمان ملل صورت پذیرفت، به تیرگی گرائید. از اواخر سال۱۳۸۴، روسیه تهدید به قطع گاز صادراتی خود به اوكراینی كرد كه سال پیش از آن شاهد انقلاب نارنجی و روی كارآمدن رئیس جمهوری غربگرا بود. روسیه این گونه انقلاب های «رنگین» را تنها در اوكراین در مرزهای غربی خود مشاهده نكرده بود، بلكه مرزهای جنوبی این كشور یعنی گرجستان و قرقیزستان نیز شاهد انقلاب ها و جنبش هایی بودند كه به تغییر ماهیت نظام های این جمهوری های اقمار اتحاد جماهیر شوروی سابق منجر شده بود.
آمریكا در این بحران انرژی كه حتی كشورهای اروپایی را به خاطر وابستگی آنها به گاز صادراتی روسیه كه از طریق اوكراین ترانزیت می شد، تهدید می كرد به حمایت از اوكراین برآمد. اروپایی ها نیز كه نزدیك بود در اوج زمستان منابع انرژی خود را از دست بدهند، از آن پس درصدد برآمدند به فكر منابع تازه انرژی از دیگر مناطق دنیا باشند و از میزان وابستگی خود به مسكو كاسته و از تكرار باج خواهی روس ها جلوگیری كنند.
و اما، در تمامی این مدت، رابطه روسیه و آمریكا صرفاً با دافعه همراه نبوده، بلكه همكاری ها و نزدیكی هایی نیز در مسایل مختلف بین المللی میان مسكو و واشنگتن وجود داشت. روسیه از سال های قبل در كنار آمریكا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل در كمیته چهارجانبه حل مسایل خاورمیانه جای گرفته و پس از دوران فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نقش بین المللی خود را بازیافته بود. مسكو در اجلاس شش جانبه پكن نیز در كنار جمهوری خلق چین، كره جنوبی، ژاپن، آمریكا به حل بحران هسته ای كره شمالی پرداخته و براهمیت نقش جهانی آن افزوده بود. از دیگر سو، روسیه كه حتی به عضویت رسمی گروه هشت كشور صنعتی دنیا در نیامده است، امسال در «سن پترزبورگ» میزبان گروه هشت بود. نشستی كه همزمان با اوج گیری مباحث درباره برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران، بحران ناشی از آزمایش هسته ای كره شمالی، مباحث انرژی دنیا و انتقادها از وضعیت حقوق بشر روسیه و مبارزه با تروریسم در كنار دیگر مسایل اقتصادی و اجتماعی برگزار می شد.
اما در كنار همه این مسایل و در ماه های اخیر بار دیگر روابط این دو كشور رقیب با مطرح شدن طرح استقرار سپر موشكی آمریكا در اروپا مركزی دستخوش تحولات جدید شد و دافعه تازه ای در این رابطه ایجاد گردید.
در طرح سپر موشكی آمریكا پیش بینی شده است. ۱۰موشك رهگیر در لهستان استقرار یابد و تأسیسات راداری مورد نیاز این موشك ها نیز در جمهوری چك مستقر گردد. در حالی كه هنوز مذاكرات درباره این طرح بطور جدی آغاز نشده، روس ها واكنش تندی به آن نشان داده اند و «ولادیمیر پوتین» در اظهارنظری آن را تهدید برای امنیت ملی عنوان كرده است. آمریكایی ها تلاش كردند این طرح را مقابله ای با حمله موشكی احتمالی ایران عنوان كنند و از نگرانی روس ها در این باره بكاهند، اما این توجیه به شدت از سوی روس ها مورد انتقاد قرارگرفت و مقامات ارشد نظامی این كشور كه مباحث مربوط به این امر را آغاز كرده اند، واكنش های تندی نشان دادند كه از زمان پایان جنگ سرد تاكنون سابقه نداشته است.
لفاظی ها سبب گردید تا بسیاری از تحلیلگران از این تحولات به عنوان آغاز جنگ سردی تازه میان این دو قدرت هسته ای یادكنند. با این حال، برخی دیگر از مقامات روس مانند «سرگیی لاورف»، وزیر خارجه این كشور، كوشیدند از میزان این لفاظی ها كاسته و گمانه زنی ها درباره شروع دور جدید از جنگ سرد در دنیا را كم اهمیت جلوه دهند.
از دیگر سو، بسیاری از تحلیلگران سیاست های مقابله جویانه كرملین در برابر كاخ سفید را تلاش «پوتین» برای بازگشت به قدرت پیشین و احیای شكوه روسیه قلمداد می كنند. رئیس جمهور روسیه در سخنان خود در «مونیخ» گفت: «ما اجازه فروپاشی دیوار برلین را دادیم. ما پیمان ورشو را منحل كردیم. ما اتحاد جماهیر شوروی را از بین بردیم و شما (آمریكا) قول دادید از ضعف ما سوءاستفاده نكنید، اما چه كار كردید؟ هیچ. تنها ما را با سلاح های ناتو به محاصره درآوردید.»
اظهارات «پوتین» شاید كه خوشایند آمریكایی ها نبود، اما این اظهارات نشان دهنده ناخرسندی است كه به شكلی گسترده در این سوی دنیا مشاهده می شود. نسل «پوتین» در كشوری بزرگ شده است كه خود «ابرقدرت» بوده است. آنها دوست ندارند مورد بی اعتنایی قرارگیرند. در كل، می توان ارزیابی كرد، كشوری كه پس از فروپاشی شوروی نزدیك به انحلال بود بار دیگر اعتماد خود را بازیافته و در مقابل آمریكا قدعلم كرده است.

گردآوری و تنظیم: مژگان نژند

منبع : روزنامه کیهان