از سیر تا پیاز انتخابات ترکیه

رای دهندگان ترک خود را برای انتخابات پارلمان که چهار ماه زودتر از موعد برگزار می شود آماده می کنند. دولت معتدل حزب اسلام گرای عدالت و توسعه که در انتخاب جانشین رئیس جمهور نجدت سزر شکست خورده بود پارلمان را منحل کرد.
● چرا رای گیری زودهنگام؟
حزب عدالت و توسعه که دولت را در دست دارد نتوانست برای انتخاب نامزد مورد نظرش اکثریت آرا را کسب کند، چیزی که نتیجه بایکوت احزاب ملی گرای مخالف بود. حزب عدالت و توسعه پارلمان همسوی جدیدی می خواهد که نامزد مورد نظرش برای ریاست جمهوری را تایید کند. این حزب اصلاحیه ای برای قانون اساسی را در دستور کار قرار داده که حد نصاب برای انتخاب رئیس جمهور را کاهش می دهد. قرار است در ماه های آتی رفراندومی برای تایید این اصلاحیه برگزار شود.
● بخت احزاب مختلف چه میزان است؟
نظر سنجی ها حاکی از پیروزی بیش از ۳۰ و کمتر از ۴۰ درصد حزب عدالت و توسعه است، میزانی که بار دیگر اکثریت مجلس را به دست آنان می دهد. این حزب طرفداران زیادی در میان محافظه کاران و مذهبیون آناتولی دارد اما خود مدعی است که بیش از اسلام گرا بودن، کثرت گراست - به این معنی که از حقوق مسلمانان معتقد در برابر محدودیت های قانون اساسی برای عیان کردن ایمان شان دفاع می کند.
این حزب با حمایت از پیوستن به اروپا، اصلاحات دموکراتیک و افزایش حقوق اقلیت پرجمعیت کرد های ترکیه محبوبیت زیادی کسب کرده است. نظرسنجی ها نشان می دهد مخالف اصلی آنها حزب جمهوریخواه ملت حائز ۱۷ تا ۱۸ درصد آرا خواهد شد.
این حزب چپ گرا و سکولار که منتقد اصلاحات پیشنهادی اتحادیه اروپا و مخالف افزایش حقوق کردهاست پیش از انتخابات راهپیمایی های متعددی علیه حزب حاکم به راه انداخته و معتقد است رئیس جمهور پیشنهادی حزب عدالت و توسعه خواهان تغییر روح سکولار قانون اساسی است. حزب ملی گرا و راست افراطی «عمل ملی» تنها حزب دیگری است که گمان می رود بیش از ۱۰ درصد آرا، حد نصاب لازم برای ورود به پارلمان را کسب کند. این حزب مخالف اروپا و حقوق کردهاست و خواهان مداخله نظامی برای ریشه کن کردن گروه جدایی طلب پ ک ک در شمال عراق است.
● چه کسان دیگری ممکن است به پارلمان راه یابند؟
احتمال می رود شمار قابل توجهی از نامزدهای مستقل که به شکل غیررسمی توسط حزب خلق دموکرات کردستان تبلیغ می شوند به مجلس راه یابند. از آنجا که این افراد به شکل مستقل نامزد شده اند لازم نیست حد نصاب ۱۰ درصدی را کسب کنند.
● آیا ریاست جمهوری تنها مساله این انتخابات است؟
ابداً. مسائل دیگر نیز مطرح است، از جمله رکود اقتصادی دولت عدالت و توسعه، تاخیر اتحادیه اروپا در پذیرش درخواست عضویت ترکیه به این اتحادیه، مساله حمله یا عدم حمله به شمال عراق و البته موضوع دیرینه نقش ارتش به عنوان محافظان قانون اساسی.
● آیا نتیجه انتخابات تاثیر اساسی ای دارد؟
به جز معلوم شدن تکلیف اکثریت مجلس، نه. چون روند انتخاب رئیس جمهور در رفراندوم آتی معلوم می شود و در مورد مسائل دیگر نیز تصمیم گیری سریعی انجام نخواهد شد.
● آیا اگر حزب عدالت و توسعه دوباره انتخاب شود روند پیوستن ترکیه به اروپا مختل می شود؟
بعضی از اعضای اتحادیه اروپا آشکارا از ایده پیوستن اروپا به این اتحادیه ناخرسند هستند. رئیس جمهور فرانسه، نیکلا سارکوزی، به صراحت اعلام کرده که باور ندارد ترکیه به اروپا تعلق داشته باشد. در ترکیه این احساس افزایش یافته که «باشگاه کشورهای مسیحی» دیگر آماده نیست کشوری مسلمان را به عضویت بپذیرد.
اگر چنین باشد، مانعی بزرگ بر سر پیوستن ترکیه به اروپا به وجود می آید. اما جالب این جاست که از میان تمام احزاب، مانیفست حزب عدالت و توسعه بیش از همه طرفدار پیوستن به اروپاست. از زمان برگزیده شدن این حزب در سال ۲۰۰۲، ترکیه شاهد اصلاحات گسترده دموکراتیک بوده و مذاکرات با اروپا را مجدانه دنبال کرده است. البته هنوز مباحث درباره قبرس یکی از موانع اصلی پیشرفت این گفت وگوهاست. بعضی بر این باورند که روند کند پیشرفت اصلاحات، نشانه عدم التزام حزب عدالت و توسعه به اجرای آنهاست. در چنین وضعیتی که هیچ یک از احزاب پیوستن به اروپا را جزء مسائل اصلی خود قرار نداده اند، حزب عدالت و توسعه وعده داده بعد از پیروزی در انتخابات ضرباهنگ اصلاحات را تندتر کند.
● اگر اکثر زنان و مردان ترکیه پشتیبان رویکرد مدرن به زندگی هستند، پس چرا نخستین بار حزب محافظه کار مذهبی عدالت و توسعه انتخاب شد؟
پیروزی گسترده این حزب فقط ناشی از هواداری مذهبی های محافظه کار نبود، بلکه ماحصل آرای کسانی بود که از فساد و بی ثباتی اقتصادی چهره های سرشناس قدیم خسته شده بودند و به دنبال کسانی می گشتند که دست هایی آلوده نداشته باشند.
حزب عدالت و توسعه گزینه ای برای شروع جدید بود. این اعتراضات آنقدر وسیع و جدی بود که هیچ یک از احزاب دیگر به پارلمان راه نیافتند. پس این حزب نه به خاطر وجه اسلام گرایانه اش بلکه به خاطر گسستش از وضعیت موجود انتخاب شد. اما به هر حال دیدن آناتولی کافی است تا بفهمیم ساکنان ترکیه اصولاً محافظه کارانی مذهبی هستند و خوشحالند که سیاستمدارانی با ذهنیت های مشابه نمایندگی شان را بر عهده داشته باشند.
● باتوجه به این احتمال که کردها ۳۰ کرسی پارلمان را در اختیار بگیرند، آیا امکان دارد تاثیری در دولتی که پس از انتخابات شکل می گیرد داشته باشند؟
نامزدهای طرفدار کرد که به شکل مستقل در انتخابات شرکت می کنند نیازی به کسب حداقل ۱۰ درصد آرا برای ورود به مجلس را ندارند. اگر آنها موفق به کسب بیش از ۲۰ کرسی مجلس شوند حق دارند فراکسیون حزبی تشکیل دهند. هر حزبی برای اینکه بتواند دولت را به تنهایی تشکیل دهد نیازمند کسب بیش از ۵۰ درصد کرسی هاست. اگر حزب عدالت و توسعه نتواند این تعداد کرسی را کسب کند، این نامزدهای مستقل می توانند موتلفین بالقوه باشند. البته عمده صاحب نظران معتقدند چنین چیزی بعید است.

منبع : روزنامه شرق