کارت هوشمند سوخت؛ یک طرح با چندین هدف

بودجه خرید بنزین برای شش ماه دوم امسال تامین شود یا نشود، مردم باید «کارت هوشمند سوخت» به دست، وارد پمپ بنزین ها شوند. جدید و بی سابقه بودن این تصمیم در تاریخ عرضه فرآورده های نفتی در ایران، به حدی بود که غرفه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی را در یازدهمین نمایشگاه بین المللی «نفت، گاز، پتروشیمی» به یکی از پربازدیدکننده ترین غرفه ها تبدیل کرد.
مردم آمده بودند تا از نزدیک با چگونگی عملکرد دستگاه های کارت خوان که نمونه آنها در این غرفه قرار داده شده بود، آشنا شوند. استفاده از این دستگاه ها برای مقام های بازدیدکننده، از جمله رییس جمهور، وزیر نفت، وزیر صنایع و معادن و نمایندگان مجلس نیز جالب بود. سید ناصر سجادی، مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و مسئول اجرایی طرح کارت هوشمند سوخت، در گفت و گو با خبرنگار شانا، آخرین وضعیت اجرای این طرح را توضیح داده است:
▪ شانا: در باره سیاست هایی که قرار است با اجرای طرح کارت هوشمند اعمال شوند، خیلی صحبت شده است، ولی آیا به اجرایی کردن این طرح می توان امیدوار بود؟
ـ سجادی: با اجرای این طرح، بستر مناسبی برای اعمال سیاست های تصمیم گیران کشور در وضعیت های مختلف فراهم می شود که سهمیه بندی، کنترل مصرف یا هر هدف دیگری را شامل می شود. برخلاف برداشت اولیه ای که از اجرای آن می شود و به نظر می رسد تنها باید یک کارت هوشمند را به دست مردم رساند، این کار پیچیده و بزرگ است، یعنی باید در قالب آن، تمام پمپ بنزین های کشور را مجهز کرد.
هم اکنون حدود ۲۰ هزار تلمبه برای عرضه بنزین و نفت گاز در کشور وجود دارد که باید دستگاه های کارت خوان را در تمام آنها نصب کرد و تغییرات فنی لازم را نیز به وجود آورد، چون طبق قانون، از یک دوره زمانی به بعد، هر گونه سوختگیری باید با کارت هوشمند انجام شود و هر کس کارت نداشته باشد، نمی تواند بنزین یا دیگر فرآورده های سوختی بگیرد.
▪ شانا: سازکار کنترل چگونه انجام خواهد شد؟
ـ سجادی: تجهیزات ویژه ای که در دفاتر پمپ بنزین ها نصب خواهد شد، نخستین مرحله انتقال اطلاعات را انجام خواهند داد، یعنی اطلاعات سوخت گیری را از تلمبه های پمپ بنزین ها به رایانه ای که در این دفترها قرار دارد، منتقل و از آنجا به یک سری متمرکزکننده که در ۸ نقطه از کشور نصب می شوند، خواهد فرستاد. این متمرکزکننده ها اطلاعات سوختگیری را از پمپ بنزین های سراسر کشور دریافت و به سایت مرکزی در تهران (همان مرکز داده ها)، ارسال می کنند.
سیاست های مورد نظر قانونگذار نیز با استفاده از همین سایت مرکزی، به تدریج به متمرکزکننده ها منتقل و از آنجا به دفتر جایگاه و تلمبه ها ارسال می شود که شامل دستورهای سهمیه بندی، تغییر قیمت یا هر تصمیم مصوب دیگری است. طراحی این سیستم به گونه ای است که می توان خواسته ها و انتظارهای قانونگذار را به راحتی اعمال و مدیریت کرد.
▪ شانا: اجرای این طرح، با توجه به تاخیرهایی که داشته، در چه مرحله ای است؟
ـ سجادی: هم اکنون تجهیزات مورد نیاز در جایگاه ها در حال نصب است و پیش بینی می شود در چند روز آینده، عملیات نصب در جایگاه های تهران به پایان برسد و فعالیت ها را در شهرهای دیگر آغاز کنیم.
▪ شانا: زمان مشخصی برای پایان عملیات نصب تجهیزات تعیین شده است؟
ـ سجادی: طبق برنامه ریزی ها، این عملیات تا پانزدهم تیرماه امسال در سراسر کشور به پایان می رسد که همزمان با آن، توزیع کارت هوشمند بین مردم آغاز خواهد شد؛ به گونه ای که تمام دارندگان خودروها و وسایل نقلیه، تا پایان مرداد ماه کارت خواهند داشت و کار با سیستم، از شهریور ماه امسال به صورت آزمایشی آغاز می شود تا شرایط برای اعمال سیاست های مورد نظر قانونگذاران از اول مهرماه آماده باشد.
▪ شانا: در صورتی که بودجه واردات بنزین تامین شود و نیاز به سهمیه بندی نباشد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
ـ سجادی: در این صورت، باز هم عملیات سوخت گیری با کارت هوشمند و بدون سهمیه بندی انجام خواهد شد تا اطلاعات مربوط به مصرف روزانه و شرایط آن را جمع آوری کنیم.
▪ شانا: برای اجرای این طرح به آموزش نیروی انسانی نیز نیاز بود؟
ـ سجادی: تا پایان سال گذشته، نشست های آموزشی برای تمام صاحبان پمپ بنزین ها در سراسر کشور برگزار شد. آموزش و اطلاعات لازم نیز درباره آنچه قرار است در پمپ بنزین ها انجام شود، به نیروی انسانی مشغول به کار در جایگاه های سوخت گیری ارائه شده است، هر چند باید توجه داشت که طراحی سیستم در پمپ بنزین ها به گونه ای است که کارگران و کارکنان آنها به تخصص زیادی نیاز ندارند و فرآیند سوخت گیری همانند گذشته انجام خواهد شد، با این تفاوت که باید کارت هوشمند را در داخل دستگاه کارت خوان قرار دهند.
فیلم های آموزشی مربوط به چگونگی استفاده و نگهداری از کارت هوشمند نیز در زمان مشخص از رسانه های عمومی منتشر خواهد شد. تنها باید برای تعمیر و نگهداشت تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری که برای اجرای این طرح به کار گرفته می شوند، نیروی کارآمد و متخصصی فعالیت کند که هم اکنون دوره های آموزشی برای تربیت این نیروها در حال برگزاری است تا عملیات راهبری سیستم را به عهده بگیرند.
▪ شانا: برای اجرای این طرح از مرحله آغاز مطالعات تا نصب تجهیزات، چقدر هزینه شده است؟
ـ سجادی: از آنجا که طراحی مقدماتی اجرای این طرح، حدود ۲ سال پیش انجام شد، هزینه های اجرای آن نیز نسبت به پیش بینی های اولیه، متناسب با افزایش تعداد پمپ بنزین ها در کشور تغییر کرده است؛ به گونه ای که هزینه اجرای آن از حدود ۵۰۰ میلیارد ریال در دو سال پیش، به حدود ۶۰۰ میلیارد ریال رسیده که بیشتر به سبب تجهیزات بیشتری است که باید به ازای اضافه شدن هر تلمبه به جایگاه های پمپ بنزین در دو سال گذشته، خریداری کرد.
▪ شانا: سهم داخل از خریدهایی که برای اجرای این طرح انجام شده، چقدر بوده است؟
ـ سجادی: بیشتر خریدها از خارج انجام شده است و تنها سرهم بندی تجهیزات را در داخل کشور انجام داده ایم. نیاز به فناوری بالا در ساخت تجهیزات و استفاده از سیستمی که کمترین آسیب ممکن را از عوامل فیزیکی مانند ضربه یا آب ببیند، اصلی ترین علت واردات بوده است.
▪ شانا: این سوال همواره مطرح است که آیا واقعا استفاده از این کارت می تواند در کمتر کردن مصرف فرآورده های نفتی در کشور نقش داشته باشد؟
ـ سجادی: بله، به طور قطع. هم اکنون شرایط قیمت گذاری در داخل کشور به گونه ای است که هر لیتر فرآورده نفتی در خارج از کشور ۱۰ برابر قیمت های داخلی به فروش می رسد که اصلی ترین علت قاچاق فرآورده ها، به ویژه در مناطق مرزی است، یعنی فرآورده های نفتی را حتی از مرکز کشور جمع آوری و از انتهایی ترین نقطه کشور خارج می کنند، در حالی که اگر قرار باشد، هر گونه سوختگیری با کارت انجام شود، دیگر کسی نمی تواند فرآورده ای را مازاد بر مصرف خود دریافت کند و در نهایت، کنترل مصرف و مدیریت آن محقق می شود.
▪ شانا: پس می توان جلوگیری از قاچاق فرآورده ها را یکی از اصلی ترین علل اجرای این طرح به شمار آورد؟
ـ سجادی: استفاده از کارت هوشمند، هم در پیشگیری از قاچاق موثر است و هم بستر مناسبی را برای سیاستگذاری های مصرف در داخل کشور فراهم می کند. البته نباید با دید منفی درباره این سیاستگذاری ها قضاوت کرد و ممکن است شرایطی مانند ارائه رایگان یا بسیار ارزان قیمت بنزین به کسانی که مصرف کمی دارند نیز، حاکم شود یعنی ممکن است سیاستگذاران تصمیم بگیرند، روزانه ۲۰ لیتر بنزین به قیمتی بسیار اندک به دارندگان خودرو ارائه شود و در صورتی که مصرف روزانه آنها به بیش از این میزان برسد، قیمت فرآورده ای که به فروش می رسد، به صورت تصاعدی بیشتر شود.
در واقع اجرای طرح کارت هوشمند سوخت، می تواند نظام سهمیه بندی مدرنی را پایه بگذارد و عدالت را در سهمیه بندی و پرداخت یارانه ها اعمال کند؛ به گونه ای که هر کس خواست بیش از سهم خود از یارانه های دولتی، فرآورده نفتی مصرف کند، هزینه آن را از جیب خود بپردازد.
▪ شانا: پیش از اجرای این طرح در سراسر کشور، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی طرحی را به صورت آزمایشی در زاهدان اجرا کرده است. آیا در بررسی این طرح موارد و مشکلاتی مشاهده شده است که لازم باشد در اجرای سراسری آن را اصلاح کنید؟
ـ سجادی: طرح آزمایشی در زاهدان موفقیت زیادی داشته است، البته باید توجه داشت فناوری که برای استفاده از کارت هوشمند در زاهدان به کار گرفته شده است، به حدود ۵ سال پیش تعلق دارد و در این مدت تحولات قابل توجهی در صنعت IT دنیا رخ داده است، یعنی امروز تجهیزات بهتر و مناسب تری برای اجرای طرح در سطح کشور تهیه شده اند و برنامه های نرم افزاری و تجهیزات مدرن تر و قوی تری در مقایسه با زاهدان به کار گرفته شده اند، ضمن آن که طرح آزمایشی در زاهدان، تنها در یک شهر با ۱۰ تا ۱۲ پمپ بنزین و حدود ۱۰۰ تلمبه انجام شد، ولی قرار است این طرح در سطح کشور و حدود ۲ هزار و ۲۰۰ جایگاه با ۲۰ هزار تلمبه انجام شود.

http://it-group.mihanblog.com/