تحلیلی بر درخواست اخیر حسنی مبارک از الا‌زهر حمله به تشیع در مصر

ترجمه تیتر شماره سوم ژوئیه روزنامه “المصری الیوم” (مصری امروز) طولانی و سنگین اما خالی از اشتباه و سوء تفاهم است. مضمون آن تیتر این بود: “وزارت کشور (مصر) از اهل تتبع می خواهد افسران تحقیق سازمان امنیت کشور را در زمینه مبارزه با ایدئولوژی شیعه آموزش دهند.” (۱) فحوای این گزاره عبارت است از اینکه: حسنی مبارک، رئیس جمهور مصر دارد دانش پژوهان الازهر- که مدرسه علمیه دارای بالاترین اعتبار و نفوذ دینی در میان اهل تسنن است - را به کار می گیرد تا رفتار ویژه ای را در برابر شیعیان پیش بگیرند. نگران کننده تر از آن، این است که گویا الازهر هم مایل به اجابت است. امروزه مصر منزل حدود ۱۵۰ هزار نفر، از یک میلیون عراقی ای است که در اثر پس آیند بی پایان جنگ سال ۲۰۰۳ میلادی از خانه و کاشانه خود فرار کرده و یا بیرون رانده شدند. هر چند نه اکثریت این آوارگان عراقی، اما تعداد قابل ملاحظه‌ای از آنان، مسلمانان شیعه هستند. چیزی که باعث جلب توجه حکومت مصر به این تازه واردین شده تسلیم درخواستهای آنان به وزارت اوقاف برای کسب مجوز ساخت مساجد و دیگر اماکن تجمعات دینی بوده است. به گزارش روزنامه “المصری الیوم” دکتر محمد عبدالمنعم الباری، از دانش پژوهان و اساتید برجسته مرکز اسلامی دانشگاه الازهر، فاش ساخت که وزارت کشور از وی و دیگر افراد اهل فن خواسته است که به ماموران وزارت امنیت کشور بیاموزند که چطور با گسترش شیعه گرایی در مصر مبارزه کنند. خود الباری به همدستی با حکومت مصر در گذشته معروف است و اعتراف دارد که در زندان بدنام “مزرعه الراح” )Mazra Torah( در زمینه خطرات گسترش ایدئولوژی شیعی برای امنیت مصر ماموران امنیتی را آموزش داده است. زندانیان سیاسی مصر در این زندان نگهداری می شوند. زمانی سعد الدین ابراهیم، مبارز برجسته حقوق بشر در آن زندان محبوس بود.
دکتر ایمان نور از ناراضیان سیاسی معروف مصر نیز در حال حاضر در همین زندان حبس شده است. اما چرا مبارک، که طی ۲۷ سال گذشته تحت قانون وضعیت فوق العاده بر مصر حکمرانی کرده از جانب شیعیان عراقی احساس خطر می کند؟ مبارک در آوریل ۲۰۰۶، در مصاحبه ای با کانال ماهواره ای العربیه، این اظهارنظر جنجالی را بیان کرد که: “ایران بر شیعیان نفوذ دارد. ۶۵ درصد عراقی ها شیعه هستند... اکثر این شیعیان به ایران وفادارند، نه به کشوری که در آن زندگی می کنند.” (۲) مبارک هم مانند بسیاری از دیکتاتورهای عرب، به‌طور بازتابی و از روی نادانی شیعیان عراقی را به ایران ربط می دهد و به اشتباه از این نگران است که آنها فکر به راه انداختن انقلاب را در سر می پرورانند. در خاورمیانه که اکثریت جمعیتی با اهل تسنن است، شیعیان عرب را عمدتا “ستون پنجم” تلقی می کنند. یا شاید بیم واقعی مبارک فقط از این باشد که آنها چاپلوس حکومت وی نباشند؟ شاید شیعیان عراقی مقیم مصر هم نظر آیت الله علی سیستانی از علمای ارشد در نجف باشند که طرفدار نظام حکومتی “هر نفر یک رای” است.
(منظور نظام حکومتی‌ای است که در مواقع رای گیری برای انتخاب رئیس جمهور، بر خلاف مصر، بیش از یک کاندیدا وجود داشته باشد.) یا اینکه (مبارک بیم آن دارد که) آنها نیز همفکر حزب الله لبنان باشند که عادت دارد مرتبا مشروعیت نظم سیاسی مستقر در کشورش را زیر سوال ببرد؟ درخواست از دانش پژوهان الازهر برای آموزش دستگاه امنیتی در مورد چگونگی استفاده از دین برای آزاد و اذیت و ارعاب آوارگان شیعه عراقی - اشتباه نشود که هدف حکومت مصر همین است که می گویم - نشانگر پارانویای (جنون ایجاد سوء ظن شدید، هذیان گویی و فقدان بصیرت) دیکتاتوری فرتوت است. حفظ وضعیت موجود و ادامه بقا تنها دلمشغولی مبارک در امر حکومت است. پیشنماز اعظم الازهر که به “شیخ الازهر” معروف است، و رئیس آن دانشگاه را رئیس جمهور مصر تعیین می کند، به رغم این، تن در دادن الازهر و اجابت اوامر مبارک، بخصوص با توجه به موقعیت رفیعی که این دانشگاه در نظر جهان اسلام دارد، مبهوت کننده است. در واقع الازهر را مسلمانان شیعه سلسله فاطمی که در قرن دهم میلادی بر مصر حکومت می کردند، بنیان نهادند.
بعد از قیام صلاح الدین ایوبی در قرن ۱۲ بود که الازهر به یک مرکز تعلیمات اهل تسنن مبدل شد. اما این دانشگاه در سال ۱۹۵۹ میلادی شاهد چرخشی کامل بود و آن زمانی بود که محمود شلتوت شیخ پرآوازه الازهر در آن سالها، فتوایی تاریخی و بی سابقه صادر کرد.(۳) شلتوت در پاسخ به استفتایی در مورد مجاز بودن یا نبودن پیروی از فقه شیعه (جعفری) نوشت: “پیروی فقه جعفری، که به فقه الشیعه الامامیه العثنی عشریه نیز معروف است، در نماز، مانند فقه های سنی، به لحاظ دینی صحیح است. مسلمانان باید این را بدانند و از اعمال تبعیض و تعصب به ناحق بر علیه هر فقه خاصی (در آن فتوا بر روی این عبارت تاکید شده بود) خودداری کنند. چون دین خدا و قانون خدایی او هرگز انسان را به یک مکتب فکری خاص محدود نکرده است. خداوند متعال مجتهدین آنها را قبول دارد و (برای غیرمجتهد) مجاز است که از احکام آنها چه در باب نماز و چه در معاملات پیروی کنند.”شیخ محمد طنطاوی، شیخ کنونی الازهر، در مورد تبانی مرکز علمی شناخته‌شده‌اش با نیروهای امنیت کشور که از دیر باز به شکنجه مخالفان و مظنونان به مخالفت با حکومت معروف است، اظهارنظر نکرده است.

نویسنده: رانی امیری
مترجم: جمشید سلمانیان
رانی امیری از مفسران مستقل در باره امور مربوط به اعراب و جهان اسلام است. نشانی پست الکترونیکی وی عبارت است از: yahoo.com؛ rbamir
یادداشتها:
-۱ الخطیب، احمد و منیر ادیب. “وزارت کشور (مصر) از اهل تتبع می خواهد افسران تحقیق سازمان امنیت کشور را در زمینه مبارزه با ایدئولوژی شیعه آموزش دهند.” المصریه الیوم، ۳ ژوئیه .۲۰۰۸
-۲“سالار مصر در وفاداری شیعیان تردید دارد.” آسوشیتدپرس ۱۰ آوریل ۲۰۰۶. -/۳encyclopedia/islam.org-www.al//:http b۱e.gif-azhar/chapter

منبع : روزنامه رسالت