مزایای رقابت در مخابرات

انحصاردر بخش مخابرات کشور از عوامل اصلی عدم توسعه کمی و کیفی مناسب شبکه است و ایجاد فضا برای حضور بهره بردارهای دیگر و رقابت می تواند راه گشاباشد. رقابت ارائه کنندگان خدمات مخابراتی ، موجب پیشرفت، تنوع و ارزان‌ترشدن خدمات می‌شود. در واقع با شکل‌گیری رقابت ، شرکت اولیه به طورمعمول خدمات خود را متنوع‌تر می‌کند ، شکستن قیمت ها بیشتر می‌شود و شرکت اول و داوطلبان جدید برای حفظ و یا افزایش سهم خوددربازار، می کوشند سریع تر خدمات خودرابااوضاع تازه همسازکنند و ازراه تشویق تعداد مشترکین خودرا افزایش ‌دهند. در برخی موارد نیز که بهره بردار نخست شرایط مناسبی ندارد برای رقابت وتوسعه و تجهیز شبکه به شراکت راهبردی باشرکت های خارجی روی می آورد.
رقابت درکل هم توانایی انتخاب مشتریان را افزایش می دهد هم بهره بردار اولیه به کاهش قیمت ها، افزایش کیفیت و بهبود ارائه خدمات به مشتریان برمی انگیزد. این منافع نصیب تمامی مشتریان بهره بردار اولیه می شود حتی آنهایی که از خدمات بهره بردار رقیب استفاده می‌کنند. با توجه به جایگاه مهم مخابرات در اقتصاد نوین این منافع بسیار با ارزش است. منافع ناشی از رقابت در جایی که خدمات بهره بردار اولیه کیفیت خوبی ندارد ارزش مندتر است. کیفیت پایین خدمات مخابراتی مانع اساسی رشد اقتصادی ، به ویژه مانع مهمی برای سرمایه‌گذاری خارجی است. (سرمایه‌گذار خارجی نیازمند وجود ارتباط میان کشورهاست).
معمولا رقابت در ارائه خدمات افزایش سطح زیر پوشش ،انجام تشویق های مختلف برای جذب مشترکین بیشتر ،سقوط نرخ های بالای سنتی ، تنوع بیشترخدمات ، اصلاحات سیاستی شرکت و استفاده از شیوه های نورادرپی داردو در این راستا امکان دارد برخی از هزینه های شرکت از جمله هزینه‌های تبلیغاتی افزایش یابد.
همان طور که گفته شد رقابت می تواند موجب کاهش قابل توجه در قیمت شود. با قیمت کم تر و خدمات گسترده‌تر تقاضای بازار افزایش خواهد یافت زیرا هدف تمامی رقبا دستیابی به مشترکین بیشتر و تداوم پیشرفت است و شرکت ها برای این که بتوانند پاسخ گوی این افزایش شدید تقاضا باشند و سودآوری فعالیت‌های آنها تداوم داشته باشد به سرمایه‌گذاری در زیر ساخت ها نیاز دارند و به این منظور شرکت ها قراردادهایی برای توسعه شبکه با شرکت های داخلی و خارجی منعقد می کنند .
یکی از روش هایی که شرکت های اول برای بقا در عرصه رقابت به کار می گیرند ارائه تخفیف های متفاوت برای کاربران پرمصرف و مشترکین چند ساله است.
بسیاری از ارائه کنندگان خدمات تلفن ثابت وهمراه با پیش‌بینی ورود داوطلب جدید به بازار، به بازنگری درتعرفه‌ها تن داده اند و کوشیده اند هزینه‌های ثابت (نصب و اشتراک) و هزینه‌های تلفن شهری را افزایش و هزینه‌های تلفن راه دور و بین‌الملل را کاهش دهند.
بازنگری درنرخ ها افزایش کارایی را به همراه خواهد داشت و افزایش کارایی به معنای اقتصاد رقابتی‌تر، رشد سریع تر بهره‌وری و کیفیت بالاتر زندگی است.
از آن جا که عموما" بهره بردار اولیه انحصاری در مالکیت دولت ها است؛ بازنگری درنرخ ها اغلب از نظر سیاسی دردسرهایی به وجود می‌آورد که اگر این بازنگری با الزام بهره بردار اولیه به افزایش ضریب نفوذ تلفن و بهبود کیفیت خدمات همراه باشد، مشکلات سیاسی افزایش خواهد یافت. واحد تنظیم کننده مقررات باید بتواند بازنگری درتعرفه ها را در دوره انتقالی معقول انجام دهد.اگر سیاست سازان بتوانند این امر مهم را با موفقیت به انجام رسانند کشور منافع بسیاری به دست خواهد آورد اما اگر بازنگری بیش از چند سال به طول انجامد انگیزه ورود رقبای غیرکارآمد را کاهش خواهد داد.
همان طور که اشاره شدبعلت تنوع عواملی از جمله محیط قانونی، سطح تقاضای برآورده نشده، راهبردهای تعرفه، وضعیت جغرافیایی، پوشش و رهیافت‌های تشویقی، کشورها با تجربه های متفاوتی برای حضور چند بهره بردار در عرصه ارائه خدمات مخابراتی روبرو بوده اند اما با این وجود در تجربه کشورها می‌توان مشترکات زیادی یافت و چند نتیجه کلی بدست آورد:
۱- ورود به رقابت موجب قیمت کم تر و انتخاب مجموعه خدمات گسترده‌تری می‌شود که همه این تغییرات به نفع مصرف کنندگان است.
۲- قیمت کم تر و خدمات گسترده‌تر موجب افزایش تقاضای بازار ودر نتیجه دست یابی به مشترکین بیشتر و تداوم پیشرفت است. لذا رقبا برای توانایی مواجهه با افزایش شدید تقاضا و با عنایت به پیش‌بینی تداوم سودآوری فعالیت‌ها، اقدام به تداوم سرمایه‌گذاری در زیرساخت ها خواهند کرد.
در ایران با توجه به انحصار چندین ساله شرکت مخابرات و خصیصه دولتی بودن آن تا سال های اخیر شرایط حضور برای شرکت های رقیب وجود نداشت . اما مطابق با قانون برنامه سوم بخش های دولتی ملزم به واگذاری بخشی از خدمات خود به بخش خصوصی و پذیرفتن این بخش در کنار خود شدند . لذا از سال گذشته دربخش مخابرات زمینه برای فعالیت سایر شرکت ها فراهم شده است هر چند پس از گذشت حدودیک سال اطلاعی از فعالیت های انجام شده و زمان ارائه خدمات آن ها وجود ندارد ، وجود این شرکت ها می تواند ضمن ایجاد اشتغال ، به خدمات تنوع بخشیده وکیفیت خدمات ارائه شده را افزایش دهد.
در این شرایط با توجه به کیفیت خدماتی که ارائه می شود ، وضعیت شبکه ،تجهیزات و امکانات موجود و مسائلی از این قبیل آیا واقعا" شرکت مخابرات توان رقابت با سایر شرکت های ارائه کننده خدمات مخابراتی را دارد ؟ تعرفه خدمات مخابراتی در ایران نسبت به دنیا پایین است و طی دوسال اخیر سعی شده با اصلاح نظام تعرفه ای نرخ ها به سطح کشور های مشابه نزدیک شود ، آیادرچنین شرایطی شرکت مخابرات می تواند برای ایجاد فضایی رقابتی ، تعرفه ها را کاهش دهد ، آیا این شرایط از نظر اقتصادی برای شرکت مخابرات به صرفه است؟ آیا شرکت مخابرات با توجه به امکانات و تجهیزات موجود خود امکان افزایش کیفیت خدمات مورد ارائه و تنوع بخشیدن به آن ها را دارد؟
با حضور سایر شرکت ها و فعالیت آن ها به عنوان رقیب ، بازار خدمات مخابراتی فعلی مستلزم تغییراتی خواهد شد و شبکه بهسازی و بازسازی خواهد شد . در این شرایط مخابرات می تواند برای توسعه و تجهیزشبکه ازکمک های سرمایه گذاران داخلی و خارجی استفاده کند، تا توانایی رقابت با تازه واردین به بازار را اشته باشد.

مهناز رنجبر

منبع : ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات