توسعه سیستم حمل­و­نقل

اهتمام به توسعه سیستم حمل­و­نقل عمومی و افزایش سرعت جابه­جایی مسافر یکی از الزامات زندگی شهری به‌خصوص در شهرهای کلان است. توسعه سیستم حمل­و­نقل شهری در قرن بیستم موجب گسترش شهرها و در نتیجه رشد قابل­توجه جمعیت آنها شد؛ به‌طوری که تعداد شهرهای با جمعیت بالای یک میلیون نفر از حدود ۱۰۰ شهر در سال ۱۹۵۰ میلادی به حدود ۱۰۰۰ شهر در سال ۲۰۰۰ رسید. افزایش جمعیت به همراه رشد فعالیت‌های روزمره، ضمن افزایش تعداد سفرهای روزانه، با توجه به محدودیت زیرساخت‌های حمل و نقل، موجب بروز مشکلات فراوانی برای گردانندگان و استفاده‌کنندگان از سیستم شده است. به عبارت دیگر حمل­و­نقل با وجود فراهم آوردن بستر شکوفایی اقتصادی و صرفه‌جویی در زمان، هزینه‌های اجتماعی بسیاری را نیز بر جامعه تحمیل کرده است که جا دارد متخصصان و کارشناسان به­طور ویژه‌ به کالبد شکافی این مشکلات و معضلات بپردازند.
در تعیین نوع مناسب وسایل حمل­و­نقل عمومی شهری مانند مترو، اتوبوس، تاکسی و... متغیرهای بسیاری نظیر سطح درآمد ملی، صنعت، فرهنگ، آب­و­هوا و شرایط اقلیمی و نوع شهرسازی مؤثر­ند. برای بیشتر شهر‌های ایران که بدون هیچ­گونه قاعده‌ای گسترش یافته‌اند، ایجاد سیستم‌های جدید حمل­و­نقل دارای پیچیدگی‌های خاصی است که این مشکل به‌ویژه در تهران دارای ابعاد بسیاری است. تهران با وسعتی حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع در ارتفاع ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ متری سطح دریا گسترش یافته است. ارتفاع شهر در میدان تجریش حدود ۱۳۰۰ متر و در میدان راه‌آهن ۱۱۰۰ متر است، یعنی به ازای هر کیلومتر ۵/۱۳ متر افت شیب در تهران وجود دارد. همچنین این شهر از نظر ساختاری شامل ‌بافت‌های مختلف است که بدون توجه به مسائل ترافیکی گسترش یافته‌اند.
جدا از مشکلات ساختاری شهر‌های ایران، مشکل دیگر، خودروهایی است که تا­کنون به عنوان تاکسی تردد می­کردند. تا مدتی پیشتر پیکان به‌عنوان تاکسی استفاده می‌شد؛ خودرویی که هم مشکل آلودگی بیش از حد داشت و هم مصرف سوختش بالا بود. البته عدم ایمنی و آسایش و راحتی سرنشینان این وسیله نقلیه عمومی را نیز باید به جمع این مشکلات افزود. اوایل سال ۱۳۷۰ سه مدل جدید خودرو برای جایگزینی پیکان وارد سیستم حمل­و­نقل عمومی شد: پژو ۴۰۵، رنو ۲۱ و هیوندای. گر چه این خودروها در مقایسه با پیکان، مصرف سوخت و آلودگی کمتری داشتند اما به‌جز خودروی ۴۰۵ که در ایران مونتاژ می‌شد، دو خودروی دیگر به تعداد بسیار محدود وارد کشور شد و بدون هیچ‌گونه امکاناتی از­قبیل لوازم یدکی و تعمیرگاه‌های مجاز در اختیار تاکسیداران قرار گرفت و مشکلات بسیاری را در سال‌های بعد برای آنان ایجاد کرد.
افزایش مداوم مصرف سوخت، آلودگی بیش از حد هوا و ایجاد ترافیک در کلان­شهرهای ایران مواردی بود که مسؤولان و سیاستگذاران را بر آن داشت تا فکری جدی‌تر برای رفع این معضلات کنند. به همین منظور در تنظیم بودجه سال گذشته تبصره‌ای گنجانده شد که بعدها ستادی با همین عنوان یعنی ستاد تبصره ۱۳ تشکیل شد و شهرت فراوان یافت. این ستاد در حوزه‌هایی چون تقاضای سفرهای درون­شهری، صنعت حمل­­و­نقل، صنعت خودرو و عرضه انرژی راه‌حل‌هایی را پیشنهاد داد که از آن جمله می‌توان به الزام خودروسازها برای جایگزینی تاکسی‌های فرسوده با محصولات دو­گانه­سوز اشاره کرد که تا­کنون دو سری از تاکسی‌های دوگانه­سوز از­سوی خودروسازان طی مراسمی تحویل داده شده است. به نظر می‌رسد اجرای این طرح مزایای فراوانی داشته است، از جمله: کاهش مصرف سوخت، نوسازی ناوگان تاکسیرانی، دسترسی تاکسیداران به تعمیرگاه‌های مجاز و گسترده در سراسر کشور و افزایش ضریب ایمنی و راحتی سرنشینان. گروه صنعتی سایپا در­جهت سیاست‌های دولت، با انجام به­موقع تعهدات خود اعم از تحویل تاکسی دوگانه­سوز و اتوبوس شهری، سهم عمده‌ای در نوسازی ناوگان حمل­و­نقل شهری داشته و امیدوار است از این طریق بتواند به افزایش سطح رفاه و آسایش مردم کمک کند.

منبع : اندیشه گستر سایپا