نگرانی‌های امنیتی روسیه

از پایان جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد سال ها می گذرد. فروپاشی اتحادیه و جماهیر شوروی نیز قرار بود پایانی بر تمامی جنگ های سرد در جهان باشد.
اما در چند سال اخیر حضور نظامی ایالات متحده و همپیمانانش در منطقه خلیج فارس و به خصوص کشور های تازه استقلال یافته شوروی سابق سبب شد که دیدگاه بسیاری از تحلیلگران روسی نسبت به نیایت آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه تغییر کند و این عده اکنون چنین استنابط می کنند که آمریکا قصد دارد قدرت و برتری نظامی خود را به جهان تحمیل کند.
این نگرانی تابدان جا ادامه یافت که حاکمان کشور های آسیای مرکزی را ناگریز به موضع گیری سخت در قبال سیاست های نظامی ایالات متحده در منطقه کرد. سال گذشته و در جریان دیدار رئیسان جمهوری های منطقه آسیای مرکزی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه طرح جدیدی برای بیرون راندن نظامیان آمریکا از این منطقه مورد بررسی قرار گرفت. از این ماجرا چیزی نگذشته بود که ازبکستان بر تعطیل شدن پایگاه نظامی آمریکا در این کشور اصرار ورزید. در جریان جنگ با تروریسم، آمریکا از پایگاه خود در ازبکستان برای حمله به افغانستان استفاده کرد.
اکنون که جنگ افغانستان پایان یافته و نیرو های آمریکا و ناتو در این کشور حضور دارند روس ها دیگر دلیلی برای حضور نظامی آمریکا در منطقه نمی بینند. این در حالی است که آمریکاییان همه روزه به رعایت قوانین حقوق بشر در کشور های تازه استقلاله یافته و به خصوص روسیه تاکید بیشتری می ورزند.
این جدال پنهانی تا بدان حد بالا گرفته که ژنرال یوری بالویوسکی فرمانده ارتش روسیه در مصاحبه با خبرگزاری ژینهوا اظهار داشت مهم ترین تهدید برای روسیه امروز عبارت است از حضور نظامی آمریکا در مناطقی که به طور سنتی تحت نفوذ روسیه بوده اند و از این بدتر آن است که آمریکا سعی دارد دامنه نفوذ سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را در این مناطق افزایش دهد. روس ها هنوز می پندارند طرح گسترش نظامی ناتو و افزایش قدرت کشور های غربی باعث تضعیف امنیت ملی روسیه خواهد شد.
این در حالی است که ولادیمیر پوتین در نطق روز شنبه خود در کنفرانس مونیخ از سیاست آمریکا مبنی بر به کارگیری نیروی نظامی برای مقابله با دولت های خودکامه انتقاد کرد.او در لا به لای سخنان خود گفته بود؛« ما همه روزه شاهد استفاده از نیرو های نظامی برای مقابله با کشور های جهان هستیم و آمریکا در این راستا پای خود را از حدود تعیین شده فراتر گذاشته است. این در حالی است که مشروعیت حمله نظامی به کشور های دیگر تنها توسط سازمان ملل متحده تعیین می شود و سازمانهایی نظیر اتحادیه اروپا و ناتو این حق را ندارند که به اقدام نظامی علیه دیگر کشورها مشروعیت دهند»
در طرف دیگر ژاپ دوهوپ شفر ژنرال ارشد نیرو های ناتو روز یکشنبه خواستار پیوستن روسیه به پیمان ناتو شد. او ادعا کرد که برای مقابله با تروریسمی که جهان را تهدید می کند پیوستن روسیه به این پیمان ضرورت دارد. اما روسیه به خوبی می داند که پیوستن به پیمان ناتو می تواند مشروعیت بیشتری به این نهاد غربی بدهد و بسیاری از اقدام های نظامی آن را علیه کشور های در حال توسعه توجیه کند.
شاید به همین خاطر بود که ولادیمیر پوتین بلافاصله با طرح گسترش ناتو مخالفت کرد و چنین اظهار داشت که طرح گسترش ناتو مسئله بسیار مهمی است که در صورت تحقق می تواند سطح اعتماد دو جانبه را کاهش دهد. این در حالی است که در ماه مارچ ۲۰۰۴ سه کشور استقلال یافته لیتوانی، استونی و لاتویا به پیمان ناتو پیوستند و قدرت این پیمان را به دروازه های مستحکم روسیه رساندند.عوامل بسیاری «امنیت ملی» روسیه را تشکیل می دهند.
از جمله این عوامل می توان به روابط حساس تجاری با کشور های اوکراین، بلاروس و قرقیزستان اشاره کرد. در رابطه با کشور های بلاروس و اوکراین باید گفت از آنجا که این کشورها به شدت به انرژی روسیه و به خصوص گاز نیازمند هستند، روسیه موفق شده نظارت ویژه ای بر این کشورها داشته باشد و از آنان در جهت حفظ منافظ سیاسی خود استفاده کند.
از جمله عوامل مهم در امنیت ملی روسیه می توان به حفظ وحدت ملی در صربستان اشاره کرد. ولادیمیر پوتین تاکنون مخالفت خود را با جدایی کوزوو از صربستان اعلام کرده است. این در حالی است که اکثریت آلبانیایی تبار منطقه امیدوارند که استان کوزوو هر چه زودتر از صربستان جدا شود و مردم این منطقه بتوانند بدون بروز درگیری های قومی و قبیله ای به زندگی خود ادامه دهند. جدایی این استان و تشکیل کشور جدید کوزوو می تواند الگوی مناسبی برای اقلیت های قوی و مذهبی در منطقه آسیای غربی و شرق اروپا باشد.
پوتین می گوید استقلال کوزوو باید به خواست صرب ها و آلبانیایی تبار های کوزوو باشد و در صورتی که یکی از دو طرف راضی به ایجاد استقلال نباشند نباید از آن حرفی به میان آورد. درحالی که مردم کوزوو برای استقلال سرزمین خود دقیقه شماری می کنند بدیهی است که طبق فرمول پوتین، صرب ها با مخالفتی کوچک می توانند امنیت را به روس ها بازگردانند.

منبع : روزنامه کارگزاران