تشخیص زودرس مننژیت سلی قبل از استقرار علائم و گزارش ۱۰۹ مورد

مننژیت سلی مهمترین عامل مرگ وسکل اولیه است پیش از دو قرن است که در مورد مننژیت بحث گردیده است در صورت عدم تشخیص و درمان بموقع مرگ در ظرف ۳-۴ هفته فرا میرسد . در یک مطالعه روی ۲۴۶ مورد مرگ ۵/۱۸ درصد در اثر سل بوده است . تشخیص زود رس در مننژیت سلی و درمان بموقع و زودرس مهمترین فاکتور در بهبودی است مهمترین عامل در تشخیص زودرس مننژیت سلی ظن طبیب است.مهمترین علائم و نشانه هائی که ظن طبیب باید به مننژیت سلی معطوف گردد عبارتند از : تب، سردرد، در کودکان بزرگتر و گریه و بیقراری در سنین پائین تر ، استفراغ و یبوست ،تغییرات خلق و خوی و بیحالی و متناوبا بیقراری و گاهی دل درد از نکات مهم است که اگر ادامه یابد مننژیت سلی قویتا مطرح گردد و برای اثبات آن کوشش بعمل آید. یک نکته مهم بررسی فونتانل قدامی است که در صورت برجسته بودن در موقعی که شیرخوار گریه نمی کند و در حالت نشسته اغلب نشانگر افزایش فشار داخل جمجمه است.سابقه تماس با موارد سل در ۷۵ درصد والدین و ۲۵ درصد همسایگان ذکر شده است . تست توبرکولین ۵۰ درصد ممکن است کمک کند رادیو گرافی ریتین ۲۵-۵۰ درصد ممکن است طبیعی باشد اسمیر مایع نخاع ۳۰ درصد و کشت مایع نخاع تا ۵۰-۷۰ درصد ممکن است مثبت باشد.برای یافتن باسیل سل میتوان از نمونه ترشحات معده - CSF - ادرار- بیوپسی و سایر ترشحات و مایعات بدن کشت اسمیرو PCR نمود و از متد زیل نلسن Ziehl- neelsen یا Auramiem- rhodamine استفاده نمود .اسپیراسیون با سوزن نیز ممکن است در تشخیص مفید باشد- آنالیز مایع نخاع پروتئین بیش از ۱۰۰ میلی گرم درصد و قند پائین و کلر کاهش یافته و سلول بیش از ۵۰-۵۰۰ درمیلیمتر مکعب با اکثریت لمفوسیت در تشخیص کمک مینماید اما در ۲۰ درصد موارد آنالیز مایع نخاع ممکن است طبیعی باشد آزمایش دیگر ELISA است و همین آزمایش Ademosine- Deamimase(ADA) Assay حساسیت ۷۱-۱۰۰% ک در کمتر از ۲۴ ساعت پاسخ می دهد بررسی دیگر(Tubenculosteric-Acid Assay (TSA که برای نشان دادن اسید تویرکولوستناریک در مایع نخاع از طریق کرومافو گرافی ۹۵% حساس میباشد و در کمتر از ۲۴ ساعت جواب میدهد تست دیگر تست Bromiede Partition و تکنیکوم ۹۹ و CT و MRI میباشد.اهمیت تشخیص زودرس بهبودی ۱۰۰% و پیش آگهی عالی است در صورتیکه در مرحله دوم ۷۵-۸۵% درمان موثر ولی با ۵۰% عوارض توأم است و متاسفانه در مرحله سوم ۵۰% درمان و ۱۰۰ درصد همراه عوارض خواهد بود پیش آکهی خوب درمان زودرس بدون انتظار تشخیص قطعی باکتریولوژیک است.در بررسی ۱۰۹ مورد مننژیت که در سه مرکز آموزشی و یک مرکز غیر آموزشی (بیمارستان رسالت تهران ) ۴/۶% در مرحله اولیه (پرو درمال) قبل از استقرار علائم تشخیص داده باشد که ۱۰۰درصد درمان شده اند و ۶/۲۶ درصد قبلا BCG تلقیح شده بود و ۵۵% پسر و ۴۵ درصد دختر و شایعترین سن ابتلا ۲-۵ سال بوده است بررسی در مدت ۱۵ سال انجام شده است.

پروفسور محمد حسین سلطان زاده
استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی
بیمارستان امام حسین (ع ) - بخش اطفال