زلیگ - Zelig

سال تولید : ۱۹۷۵
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : اوریون
کارگردان : وودی آلن
فیلمنامه‌نویس : وودی آلن
فیلمبردار : گوردون ویلیس
آهنگساز(موسیقی متن) : دیک هیمن
هنرپیشگان : آلن، میا فارو، جان باک والتر، ماروین چاتینوور، استنلی سوئرلو، پل نیونز و هوارد ارسکین.
نوع فیلم : سیاه‌وسفید، ۸۰ دقیقه.


«زلیگ» (آلن) چهره جنجال‌برانگیز دوره بحران اقتصادی آمریکاست که قابلیتش برای هم‌سان شدن با هر کسی که در جوارش قرار می‌گیرد، دنیا را مبهوت می‌کند. قابلیتی که ناشی از میل او به پذیرفته شدن از سوی جامعه است، میل به حل شدن در میان جمع، میلی که باعث می‌شود او مثل آفتاب پرست تغییر ظاهر دهد و از یک نازی تا یک خاخام، انواع و اقسام هیئت‌های مبدل را به خود بگیرد. این ویژگی او توجه روان‌شناسی به نام «فلچر» (فارو) را جلب می‌کند که به‌زودی دل باخته «زلیگ» می‌شود و به او کمک می‌کند تا به ارزش هویت واحد و ویژه خودش پی ببرد.
* زلیگ برای آلن نمایشی از قدرت نمائی تکنیکی و تسلط کامل بر رسانه است که به گونه‌ای پُرطنز و کنایه، داستانی جعلی را، به‌عنوان مستندی تاریخ نگارانه‌ جا می‌زند و برای این منظور حتی شخصیت روشن‌فکران شناخته شده آمریکائی را جلوی دوربین به اظهار نظر او وا می‌دارد: زلیگ گسترده‌ترین تحلیل روانی شخصیت «کمدین سرگشته» - پرسونای سینمائی مورد علاقه آلن - و پرسشی است صریح درباره زیرساخت‌های اجتماعی محبوبیت و شهرت؛ نوعی شالوده‌شکنی خویشتن. فیلمی که در آن تزلزل و بی‌هویتی «زلیگ» با تناقض‌های موجود در باورها و تلقی‌های اجتماعی پیوند می‌یابد. «زلیگ» در کنار رئیس جمهوران اسبق آمریکا، ظاهر می‌شود، در میان مهمانان قصر ویلیام راندولف هرست (مابه‌ازای «چارلز فاستر کینِ» همشهری کین اورسن ولز، 1941 در زندگی واقعی) حضور دارد و فانی برایس نامدار یک باره وسط آوازش از «آقای زلیگ» نام می‌برد. فیلم‌برداری ویلیس نقش به‌سزائی در عملی کردن ایده جادوئی و نبوغ‌آمیز آلن دارد و فیلم به‌عنوان سرود ستایش غائی آلن از دوران محبوبش (عصر جاز و دهه‌های 1920 و 1930) تحلیل درخشان ذهنیتی عمومی و فرهنگی پیچیده و فراگیر نیز هست.