آشنایی با اوپک

اوپك۴۴ سال پیش با هدف وحدت بخشیدن و هماهنگ كردن سیاست‌های نفتی كشورهای عضو تشكیل شد.
اوپك (opec) مخفف نام انگلیسی سازمان كشورهای صادركننده نفت (Organization of petroleum Exporting Counteries) است كه در كنفرانسی كه طی روزهای ۱۰ تا ۱۴ سپتامبر سال ۱۹۶۰ در بغداد با حضورنمایندگان كشورهای ایران، عراق، كویت، عربستان سعودی و ونزوئلا برگزار شد بنیان گذاشته شد.
بعداً با پیوستن كشورهای قطر (سال ۱۹۶۱)، اندونزی (۱۹۶۲)، لیبی (۱۹۶۲)، امارات متحده عربی (۱۹۶۷)، الجزایر (۱۹۶۹)، نیجریه (۱۹۷۱)، اكوادور (۱۹۷۳) و گابن (۱۹۷۵) اعضای اوپك به ۱۳ كشور افزایش یافت.
اكوادور از آخر سال ۱۹۹۲ عضویت خود در اوپك را به حال تعلیق در آورد ولی از اوائل سال ۲۰۰۷ بار دیگر تمایل خود برای عضویت در این سازمان را اعلام كرده است. گابن نیز از ابتدای سال ۱۹۹۵ از عضویت این سازمان خارج شد.
همچنین در پی درخواست كشور آفریقایی آنگولا برای عضویت در سازمان كشورهای صادركننده نفت، یكصدو چهل و سومین نشست وزیران نفت اوپك كه روز ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶ در شهر ابوجای نیجریه به صورت فوق العاده برگزار شد با عضویت این كشور در اوپك موافقت كرد.
اهداف اصلی اوپك همانطور كه در اساسنامه این سازمان اعلام شده، هماهنگ كردن و وحدت بخشیدن به سیاست های نفتی اعضا و تعیین بهترین شیوه ها برای حفظ منافع آنها به طور انفرادی و جمعی است. این سازمان همچنین در پی راه های مختلف برای تضمین قیمت های بازار جهانی نفت از طریق حذف نوسانات مضر و غیرضروری است.
ساختار سازمانی اوپك شامل كنفرانس وزیران، هیأت عامل، دبیرخانه، بخش تحقیقات و كمیسیون اقتصادی است.
كنفرانس وزیران عالی ترین ركن سازمان اوپك و متشكل از سران هیأت های نمایندگی كشورهای عضو كه معمولاً وزیر نفت هستند، می باشد.
كنفرانس وزیران هر سال حداقل دو نشست برگزار می كند و مسئول تنظیم سیاست عمومی سازمان و تدوین شیوه های اجرای آن است.
كنفرانس وزیران علاوه بر دو نشست عادی سالانه خود بنابه ضرورت نشست های فوق العاده نیز دارد. تاكنون كنفرانس، وزیران اوپك از ابتدای تشكیل این سازمان ۱۴۳ نشست برگزار كرده كه آخرین آن ۱۴دسامبر ۲۰۰۶ در نیجریه بود.
هیأت عامل اوپك متشكل از نمایندگان معرفی شده از سوی كشورهای عضو است كه توسط كنفرانس وزیران برای مدت دو سال انتخاب می شود. هیأت عامل وظایفی همچون مدیریت سازمان، اجرای قطعنامه های كنفرانس وزیران، تدوین بودجه سالانه و تقدیم آن به كنفرانس وزیران را بر عهده دارد و گزارش های ارسالی دبیرخانه را نیز بررسی می كند.
دبیرخانه اوپك ركن دیگر این سازمان است كه طبق اساسنامه و زیر نظر هیأت عامل مسئول امور اجرایی اوپك می باشد. در رأس دبیرخانه دبیركل قراردارد كه به عنوان نماینده مجاز قانونی و رئیس اجرایی دبیرخانه طبق دستورالعمل های هیأت عامل امور سازمان را اداره می كند. دبیر كل اوپك برای مدت ۳ سال توسط كنفرانس وزیران از بین نامزدهای معرفی شده از سوی اعضا به اجماع برگزیده می شود و تمدید دوره تصدی او برای یكبار دیگر نیز بلامانع است.
اوپك همچنین یك بخش تحقیقاتی دارد كه زیر نظر دبیرخانه تحقیقات لازم برای این سازمان را انجام می دهد و دارای سه بخش مطالعات انرژی، تحلیل بازار نفت و خدمات اطلاعاتی است. كمیسیون اقتصادی اوپك نیز ركن دیگر این سازمان است كه به صورت یك بخش تخصصی در چارچوب دبیرخانه عمل می كند و هدف آن كمك به سازمان در تقویت ثبات بازار جهانی نفت است.
مقر دبیرخانه اوپك تا سال ۱۹۶۵ در شهر ژنو سوئیس بود و در این سال با تصویب كنفرانس وزیران به وین اتریش منتقل شد و از سال ۱۹۷۷ نیز در ساختمان كنونی در كنار كانال دانوب مستقر است.
سران كشورهای عضو اوپك نیز تاكنون دو نشست در ۱۹۷۵ در الجزایر و در سال ۲۰۰۰ در ونزوئلا برگزار كرده اند و قرار است سال جاری نشستی در عربستان سعودی برگزار كنند.

دكتر علی صباغیان

منبع : روزنامه همشهری