تاریخچه تولید بذر ذرت هیبرید

استفاده گسترده از هیبریدهای ذرت همراه با بهبود عملیات زراعی توسط کشاورزان عملکرد ذرت را در آمریکا در طی پنجاه سال از دهه ی۱۹۳۰ به بیش از سه برابر افزایش داده است کهه در مورد هیچ محصولی در دنیا چنین افزایشی اتفاق نیافتاده است که در این بین سهم اصلاح نبات ذرت ۶۰% برآورد گردیده است. اولین بار شول در سال ۱۹۰۸ پیشنهاد تولید لاین های اینبرد را از طریق خود گشنی بمدت ۷_۶ نسل و سپس تلاقی این اینبرد لاین ها را بمنظور تعیین بهترین ترکیب یا هیبرید ارائه داد.
همانند هر تئوری یا نظریه دیگری پذیرش ذرت هیبرید نیز بسیار کند بود. دلیل اولیه آن این بود که از نظر اقتصادی تولید بذر ذرت هیبرید بخاطر قدرت بسیار پائین بوته ها و عملکرد کم بذر حاصل از والدین اینبرد لاین غیر اقتصادی و غیر معمولی بوده است.
در سال۱۹۲۲ آقای جونز پیشنهاد استفاده از هیبریدهای دابل کراس را جهت تسهیل در تولید اقتصادی و تجاری تولید بذر ذرت پیشنهاد داد که شامل تلاقی دو اینبرد لاین جهت تولید سینگل کراس و سپس تلاقی بین دو سینگل کراس جهتت تولید بذر هیبرید دابل کراس می باشد که این بذر به کشاورزان فروخته میشود.
یک دهه دیگر سپری شد تا به نژادگران بتوانند هیبریدهای دابل کراس برتر را تولید نمایند. از آن زمان استفاده از هیبریدها بسرعت توسعه یافت بطوریکه تا اوایل دهه ۱۹۴۰ اغلب ذرت کشت شده در آمریکا هیبرید بودند. بین اوایل دهه ۱۹۳۰ تا اوایل دهه ۱۹۵۰ تولید بذر ذرت هیبرید در مزارع ایزوله با فاصله حدود ۲۲۰ یارد انجام می گرفته است که در آن ۲ ردیف والد پدری و ۶ ردیف والد مادری به تناوب کشت ( نسبت ۶:۲ ) و قبل از ظهور کاکل ها گلهای نر خطوط پدری حذف می شده است.
در طی دهه ۱۹۴۰ بسیاری از شرکت های خصوصی شروع به کا ر تحقیقاتی ذرت کردند و این مسئله تا ۱۹۵۰ ادامه داشت. در اوایل دهه ۱۹۵۰ دو مسئله عمده اتفاق می افتد که شامل افزایش میزان کود مصرفی ( به ویژه نیتروژن ) و دیگری افزایش تراکم بوته در واحد سطح می باشند. در حوالی سالهای ۱۹۶۰ بعد از اینکه ارقام و لاین های با واکنش بهتر به شرایط حاصلخیزی بالاتر خاک و تراکم بوته بیشتر تولید می گردیدند و در واقع عملکرد اینبرد لاین ها اصلاح گردیدند .
انتقال بسوی استفاده از هیبریدهای سینگل کراس که عموما برتر از دابل کراس ها از نظر عملکرد و سایر صفات می باشند انجام یافت. بذر هیبریدهای سینگل کراس معمولا گران تر می باشند زیرا والدهای اینبرد آنها کم محصول تربوده و به تنش های محیطی نیز در مقایسه با والدهای سینگل کراس مورد استفاده در تولید بذر دابل کراس ها حساس تر می باشند. امروزه دیگر تقریبا تمامی بذر ذرت هیبرید مورد استفاده در کشورهای پیشرفته سینگل کراس و مقداری نیز دابل کراس و تری وی کراس است.
در ایران نیز بدنبال آغاز تحقیقات ذرت در کشور در سال ۱۳۴۹ تحقیقات مربوط به امکان تولید بذر ذرت هیبرید نیز از سال ۱۳۵۰ به وارد کردن والدین هیبریدهای مختلف دابل کراس انتخابی از بررسی های سال قبل از کشورهای یوگسلاوی آغاز می گردد.
بطوریکه تولید بذر ۱۰ هیبرید مختلف از سه گروه زودرس شامل:
▪ zpdc۴۵۵
▪ zpdc۳۷۰
▪ zpdc۳۴۶
و متوسط رس شامل :
▪ Zpdc۶۸۲
▪ zpdc۵۹۹
▪ zpdc۵۸۴
ودر گروه دیر رس شامل هیبریدهای دابل کراس های :
▪ Zpdc۷۹۰
▪ zpdc۷۵۵
▪ zpdc۷۵۲
▪ zpdc۷۱۹
در سطح ۲۰ هکتار مورد بررسی قرار میگیرد. عملکرد تولیدی در این سال بین۴۴۴ / ۰تا ۱۰۵/ ۱ تن در هکتار بوده است .نتیجه گیری انجام شده در این سال شامل مساعد بودن منطقه برای تولید بذر ذرت هیبرید بوده است . در سال ۱۳۵۱ دوباره مجددا تولید بذر ۸ هیبرید مختلف که والدین آنها نیز از موسسه زمون پل یوگسلاوی وارد گردیده بودند مورد بررسی قرار گرفته است . از این تعداد ۳ هیبرید :
Zpsc۷۶ _ zpscic _ zpscia
بعنوان هیبریدهای سینگل کراس در سطحی معادل ۱/۱ هکتار یک هیبرید تری وی کراس در سطحی معادل ۵/۱ هکتار و بالاخره ۴ هیبرید دابل کراس :zptc۶۲یعنی
▪ Zpdc۷۹۰
▪ zpdc۶۸۲
▪ zpdc۵۹۹
▪ zpdc۴۴۸
در سطحی معادل ۴/۱ هکتار مورد بررسی قرار می گیرند. نتیجه حاصل از این بررسی نیز مجددا مساعد بودن منطقه را برای تولید بذر ذرت هیبرید مورد تاکید قرار داده و نسبت کاشت ۲ ردیف والد پدری و ۶ ردیف والد مادری برای تولید بذر هیبریدهای دابل کراس و تری وی کراس و نسبت ۲ ردیف والد پدری و ۴ ردیف والد مادری برای تولید بذر هیبریدهای سینگل کراس بعنوان الگوهای مناسب اعلام می گردد.
در سال ۱۳۵۳ بررسی در مناطق رشت بعنوان منطقه ای با نزولات آسمانی فراوان و رطوبت نسبی بالا و کرج بعنوان منطقه ای با نزولات نسبتا پائین و رطوبت نسبی کم و همچنین طول فصل زراعی طولانی انجام می گیرد. شرایط حاکم در رشت مناسب برای توسعه بیماری های :
Helminthosporium turcicum / Fusariun
شناخته شدند علاوه بر این مشکلات رطوبت بالای دانه در زمان برداشت نیز وجود داشت . این در حالیست که کرج مجددا بعنوان منطقه ای مناسب برای تولید بذر ذرت هیبرید تحت شرایط آبیاری مورد تایید قرار گرفت.
در سال ۱۳۵۴ بررسی های مربوط به تولید بذر ذرت هیبرید علاوه بر کرج و رشت به مناطق دشت ناز ساری و قائمشهر نیز توسعه داده شد.
روند افزایش سطح تولید بذر ذرت هیبرید در سال ۱۳۶۱ باز هم افزایش یافت و بالاخره در سال ۱۳۶۳ به خودکفائی کامل از نظر بذر ذرت هیبرید مورد نیاز کشور حاصل گردید.
در سال ۱۳۶۴ با استفاده از لاین پایه مادری نر عقیم سیتوپلاسمی در تولید بذر
گام مهمی در سهولت کار که حدود ۷۰% تولید بذر کشور را تشکیل می داد Sc۷۰۴
گام مهمی در سهولت کار برداشته شد.
در سال ۱۳۷۰ با شرکت با شکل گرفتن شرکت کشت و صنعت پارس مغان در این شرکت نیز تولید بذر ذرت هیبرید آغاز میگردد و بتدریج با مجهز شدن اراضی این شرکت در زمره پیمانکاران ثابت تولی بذر ذرت هیبرید در می آید.
در سال ۱۳۷۲_۱۳۷۱ امکان افزایش نسبت سطح کاشت والد مادری نسبت به والد پدری درواحد سطح و به طبع آن افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق تغییر الگوی کشت لاین پدری :لاین مادری از نسبت های۴:۲ و۶:۲ به نسبت۴:۱ مورد بررسی قرار می گیرد.
باتوجه به رضایت بخش بودن نتایج حاصل به تدریج از سال ۱۳۷۳ اقدام به استفاده از این الگو کردند بطوریکه در حال حاضر بجز موارد خاص اکثرا با این الگوی کاشت اقدام به تولید بذر ذرت هیبرید می نمایند.

سوگل پوربهی