به سوی جامعه اطلاعاتی

● چین در اندیشه پركردن شكاف دیجیتال
در سال ۱۹۹۰، تراكم تلفن در كشور چین ۶ عدد به ازای هر ۱۰۰۰ نفر بود و از این نظر در رتبه صد و شصتم دنیا قرار داشت. سرعت چین در توسعه تلفن به‌حدی بود كه در سال ۲۰۰۰ رقم مزبور به عدد ۱۷۸ رسید و حائز رتبه نود و پنجم دنیا شد. این رشد چشمگیر همچنان ادامه یافت و در سال ۲۰۰۳ به عدد ۲۲۱ رسید. سیاستهای اقتصادی، تاكید دولت بر مخابرات به‌عنوان زیرساخت راهبردی و ایجاد زمینه برای رقابت در سطوح مختلف اقتصادی از جمله عوامل رشد خیره‌كننده چین در عرصه مخابراتی بر شمرده می‌شود.
در اواخر دهه ۱۹۸۰، چین به بازار آزاد روی آورد و نتیجه آن شد كه درآمد سرانه از ۱۵۹۶ دلار در سال ۱۹۹۰ به ۵۰۸۵ در سال ۲۰۰۴ افزایش یابد. در این دوره، واردات، صادرات و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به‌ترتیب ۹.۹، ۱۶.۸ و ۱۲.۴ برابر شد.
دولت چین در دهه ۱۹۹۰ بر زیرساختها و فناوری پیشرفته متمركز شد و تاكنون، سرعت این كشور در اجرایی كردن تصمیمات اتخاذ شده مثال‌زدنی بوده است. در سال ۱۹۹۶ زمانی كه تصمیم‌ گرفته شد اینترنت در مراكز تمامی استانها توسعه یابد، ظرف یك سال خدمات‌دهندگان بسیاری در مراكز تمامی استانهای كشور پدیدار شدند كه با یكدیگر رقابتی چشمگیر داشتند.
تضادی در سیاستگذاری مخابراتی چین وجود داشت و آن نیز نقش دوگانه و متضاد وزارت پست و مخابرات این كشور در قانون گذاری و عرضه‌كنندگی خدمات به‌عنوان یك رقیب برای دیگر سازمانهای فعال در این عرصه بود. بر این اساس، در سال ۱۹۹۸ وزارت صنایع اطلاعاتی در این كشور پا به عرصه وجود گذارد و راهبرد توسعه مخابرات، پخش رادیو- تلویزیونی، ماهواره و اینترنت و نیز تنظیم قوانین و مقررات مربوط را در پیش گرفت.
در سال ۱۹۹۹، وزارت صنایع اطلاعاتی چین اقدام به ایجاد انشعاب در مخابرات این كشور و تبدیل آن به چهار بخش مستقل مخابرات، تلفن همراه، ماهواره و پخش رادیو- تلویزیونی كرد. این امر باعث تسهیل در تنظیم مقررات و ایجاد زمینه برای رقابت بین بخشهای دولتی و خصوصی شد. در سال ۲۰۰۱، فعالیتهای مخابراتی چین از شمول قانونگذاری وزارت صنایع اطلاعاتی خارج و به دو شركت شمالی و جنوبی تقسیم شد.
با توجه به اهداف و نتایج از پیش تعیین‌شده، مشوقهایی برای مدیران كل پست و مخابرات استانها در نظر گرفته شد و این مقدمه‌ای برای تمركززدایی در زمینه مسئولیتهای اداری دولت بود. راهبرد در پیش گرفته شده به‌خوبی جواب داد و توسعه مخابراتی بر اساس اولویتهای تعیین‌شده به‌خوبی محقق شد.
دانشگاههای چین در سال ۱۹۹۴ شروع به استفاده از اینترنت كردند كه البته به نسبت دیر بود. با توجه به نقشی كه از اینترنت در توسعه اقتصادی چین مورد شناسایی قرار گرفت، دولت چین توسعه آن را به‌عنوان یك اولویت مورد ملاحظه قرار داد. آزادسازی اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساختها راه را برای توسعه سریع اینترنت هموار كرد.
دولت چین از راهبرد مالكیت تركیبی در زمینه ارائه‌كنندگان خدمات اینترنتی بهره برد. در حالی كه آنها متكی به سرمایه‌ها و الزامات قانونی دولت محلی و محدود به فعالیت در منطقه ویژه‌ای بودند، رفتاری مبتنی بر بازار آزاد بروز می‌دادند. تا سال ۱۹۹۹ بیش از ۵۰۰ موسسه چنین وضعیتی داشتند. برای نقاط تبادل اینترنتی نیز چنین راهبردی در پیش گرفته شد و این امر در تسهیل ترافیك اینترنتی، به‌ویژه با پشتیبانی موسسه ملی علوم بسیار موثر بود. تا سال ۲۰۰۲، موسسات مزبور بیش از ۸۴ درصد از بار ترافیكی اینترنتی را بر عهده داشتند.
دولت چین برای كاهش هزینه‌های مخابراتی توجه خود را معطوف به فناوری انتقال صدا از طریق اینترنت (VOIP) كرد كه بر این اساس در سال ۲۰۰۲ حداقل چهار شبكه اصلی مخابرات چین، نت‌كام، یونیكام و تلفن همراه شروع به ارائه خدمات مزبور كردند. این امر باعث كاهش چشمگیر هزینه‌های تلفن برای افراد حقیقی و موسسات فعال در عرصه كسب و كار شد.
چین، هم‌اكنون درصدد به كارگیری فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی است و نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای نسل جدید در این عرصه است. در حال حاضر، سیاست اصلی چین در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات این است كه در كنار كاهش فاصله خود با كشورهای پیشرفته دنیا، در درون كشور نیز به حداقل شكاف دیجیتالی دست یابد و بر این اساس، برنامه‌هایی را برای كاهش فاصله بین شرق و غرب كشور و نیز مناطق شهری و دورافتاده در پیش گرفته است.
● فناوری اطلاعات و ارتباطات در کره جنوبی
کره جنوبی از کشورهای توسعه‌یافته جنوب شرقی آسیا است که در دو دهه اخیر شاهد رشد چشمگیری در عرصه اقتصادی و اجتماعی بوده است. این کشور در بین کشورهای توسعه‌یافته همواره در رتبه‌‌های نخست تولید فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده از آن برای ایجاد ارزش افزوده و تولید ناخالص داخلی قرار داشته است. پیشرفت در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش استفاده از اینترنت تاثیر زیادی روی زندگی افراد، فرایند تجارت، قیمتها، رشد اقتصادی، بهره وری، استخدام و غیره گذاشته است.بر اساس بررسی انجام شده در سال ۲۰۰۰، بیش از ۴۵.۹ درصد از نرخ رشد اقتصادی این کشور مرهون فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. این کشور از فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان فرصتی برای افزایش سرمایه‌گذاری از یک طرف و افزایش بهره‌وری از طرف دیگر سود می‌جوید.
در این کشور به‌منظور کسب اطمینان از عملکرد مطلوب طرحها و برنامه‌های راهبردی و اجرایی، به طور مداوم میزان دسترسی افراد به اطلاعات، سرانه رایانه خانوارها، توانایی استفاده از رایانه و شبکه‌های اطلاعاتی توسط خانواده‌ها و موسسات، میزان زمان استفاده از رایانه و شبکه‌های اطلاعاتی، تعداد مشترکان ارتباطات رایانه‌های شخصی و موسسات و تعداد ساعتهای گذرانده شده در ارتباطات رایانه‌ای شخصی و موسسه‌ای مورد سنجش قرار می‌گیرد.
به‌طور کلی اهم نقاط ضعف و قوت کره جنوبی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات را می‌توان به‌صورت زیر بیان کرد:
▪ نقاط قوت:
برخورداری از بهترین زیرساخت پهنای باند در دنیا، کاربران زیاد داخلی، مکانی مناسب برای آزمایش نوآوری در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات.
▪ نقاط ضعف:
وابستگی بالا به محصولات محدود، وابستگی بالا به قطعات و فناوری‌های اساسی و فقدان کارشناسان خلاق.
● پذیرش تجارت الكترونیك در كشورهای اپك
سازمان همكاری های اقتصادی آسیا- اقیانوسیه (APEC) در راستای توسعه فراگیر تجارت الكترونیكی، توصیه‌ها و راهنمایی هایی را برای دولتهای عضو ارائه می‌كند. شش شاخص مورد ملاحظه قرار گرفته است كه وضعیت كشورها در زمینه توسعه تجارت الكترونیك بر اساس آن مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرد. این سازمان، آمادگی الكترونیك را به‌صورت «میزان آمادگی اقتصاد یا جامعه برای حضور در اقتصاد الكترونیك» تعریف كرده است.
شش شاخص اساسی الگوی مورد استفاده در این سازمان عبارتند از:

یزدان محمدبیگی [e-mail]

منبع : ماهنامه تدبیر