روی پاکت‌ها درشت بنویسید سیگار می‌کُشد

پس از گذشت مدتی از ورود یك پیام به روی پاكت‌های سیگار، به تدریج سیگاری‌ها نسبت به آن بی‌توجه می‌شوند
سیگار به عنوان دومین علت شایع مرگ در سراسر جهان، در واقع به عنوان یك عامل قابل پیشگیری در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از كشورها، كارخانه‌های تولید كننده سیگار را مجبور می‌كنند كه روی پاكت‌های سیگار هشدارهای لازم را درباره اثرات مخرب و دراصل مرگبار آن به مصرف كننده اخطار دهند اما آیا این قبیل هشدارها و اخطارها به تنهایی كافی هستند؟ به نظر شما چنین پیام‌های كوتاهی چه‌قدر روی خواننده اثر می‌گذارند؟
پژوهشگران این سوالات را موضوع یكی از جدیدترین تحقیقات خود قرار داده‌اند كه نتایج آن همین چند روز پیش در مجله معتبر طب پیشگیری آمریكا منتشر شد. بر اساس این مطالعه، میزان تاثیر این پیام‌ها به طراحی، شكل، نگارش و نیز شیوه گویش آنها بستگی دارد. این پژوهشگران اعلام می‌دارند، هرچه متن‌های هشدار دهنده‌ای كه روی سیگار‌ها نوشته می‌شوند، پررنگ‌تر و برجسته‌تر باشند، اثر آنها هم بر سیگاری‌ها بیشتر می‌شود. در ضمن، هر چه مقدار تصاویر و گرافیك این اخطارها بیشتر شوند، بیشتر می‌توانند بر رفتارهای افراد سیگاری تاثیرگذار باشند.
یكی دیگر از یافته‌های پژوهشگران این بود كه اخطارها و هشدارهایی از این قبیل باید هر از چند گاهی تغییر كنند.
در واقع در این تحقیق مشخص شد هشدارهایی كه از نظر الگو و طراحی و یا پیام و نوع اخطار از سال ۱۹۸۴ تاكنون تغییر نكرده‌اند، نسبت به پیام‌ها و هشدارهایی كه به تازگی طراحی شده‌اند، اثربخشی بسیار كمتری دارند. با این حساب این طور به نظر می‌رسد كه پس از گذشت مدتی از ورود یك پیام به روی پاكت‌های سیگار، به تدریج سیگاری‌ها نسبت به آن بی‌توجه می‌شوند و چون به آن پیام عادت می‌كنند دیگر به آن اهمیت نمی‌دهند. همین مسأله باعث می‌شود كه دوباره مصرف بی‌رویه سیگار را آغاز كنند و در اصل پیام و هشدارها بی‌اثر ‌شوند.
نتایج این مطالعه وسیع كه روی ۱۵ هزار فرد سیگاری‌ از آمریكا، كانادا، انگلستان و استرالیا انجام شده، بسیار جالب است اما متاسفانه برای شركت‌ها و كارخانه‌های ساخت و تولید سیگار چندان خوشایند نیست، چون ازاین پس آنها مجبورند هر از چند گاهی پیام‌های هشداردهنده خود را تغییر دهند، آنها را برجسته‌تر و پررنگ‌تر بنویسند و گرافیك وشكل آن را هم بیشتر كنند.
این كارها علاوه بر اینكه هزینه‌های سنگینی را بر دوش این كارخانه‌ها وارد می‌‌كند، به طور چشمگیری از فروش آنها نیز خواهد كاست و بنابراین ضرر سنگین اقتصادی به آنها تحمیل خواهد كرد. در این تحقیق انجمن بین‌المللی كنترل دخانیات آزمایش كرده بود كه اثربخشی پیام‌های كوچكی كه در حاشیه پاكت سیگار نوشته می‌شوند، بیشتر است یا هشدارهایی كه با گرافیك و اشكال پیچیده و تحریك‌كننده، نیمی از سطح بیرونی پاكت را اشغال می‌كنند. نتیجه هم قابل پیش‌بینی بود. تبلیغات و هشدارهای دوم اثر بسیار بیشتری روی مصرف‌كننده گذاشتند.
پس از بررسی‌های تكمیلی، انجمن ملی كنترل دخانیات كانادا اعلام كرد كه از این پس تمام كارخانه‌های تولید دخانیات در كانادا مجبورند كه حداقل یك سوم از سطح پاكت را به هشدارها و اخطارهایی واضح، خوانا، پررنگ و برجسته درباره مضرات و اثرات مرگبار سیگار اختصاص دهند.
اما جالب‌ترین یافته مطالعه، بررسی تولیدات كشورهای مختلف است. بر اساس این بخش از مطالعه، كشورهای تولیدكننده سیگار از نظر طراحی و استاندارد هشدارها و اخطارهای روی پاكت‌های سیگار، به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
۱) تمام سیگارهای آمریكایی و برخی از سیگارهای انگلیسی كه از حداقل استانداردها نیز پایین‌تر بودند.
۲) سیگارهای استرالیایی كه فقط حداقل استانداردها را رعایت كرده بودند.
۳) برخی ازسیگار‌های انگلیسی كه تنها پس از تاكیدات و تهدیدهای مكرر سازمان‌های بین‌المللی خود را به استاندارد رسانده بودند.
۴) سیگارهای كانادایی كه معمولا استانداردها را به خوبی رعایت كرده‌ بودند.
با این حساب، محل تولید سیگار هم مهم است و حتما وقتی می‌خواهید سیگار بخرید به این موضوع نیز باید توجه كنید. در ضمن این یافته‌ها به دولت‌ها و مسوولان بهداشتی - پزشكی جوامع اخطار می‌دهند كه باید فشارهای بیشتری به كارخانه‌های تولید دخانیات وارد آورند تا هشدارها، اخطارها و پیام‌های باز دارنده بیشتر و بهتری را روی پاكت‌های سیگار خود قرار دهند، چون الگو و نوع این پیام‌ها به‌طور مستقیم در میزان تاثیرپذیری مصرف‌كنندگان نقش دارند.

دكتر علی‌ غلامرضانژاد

منبع : روزنامه سلامت