نادرستی سیاست‌های اقتصادی و افزایش قیمت‌ها

افزایش نقدینگی در جامعه، نابسامانی‌های موجود در زمینه عرضه و تقاضا و بدنبال آن بالا رفتن قیمت کالاها در ایران، هشداری است که از مدت‌ها پیش توسط کارشناسان اقتصادی به دولت داده شده است. این روند هم اکنون در عرصه‌های مختلف و بویژه در زمینه مسکن سرعت پرشتابی یافته است. آیا امیدی به محدود کردن این روند وجود دارد و چه اقداماتی باید در این زمینه انجام گیرند؟
گفت‌وگویی با علی مزروعی، نماینده مجلس ششم و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در این‌باره.
▪ آقای مزروعی، روزی نیست که خبری در مورد افزایش قیمت کالاها در بخش‌های مختلف، برای نمونه در چند روز اخیر در مورد مصالح ساختمانی، به گوش نرسد. شما دلیل عمده‌ی افزایش پرشتاب قیمت‌ها را در چه می‌بینید؟
ـ در اواخر سال ۸۴ که دولت آقای احمدی‌نژاد روی کار آمدند، متممی را به مجلس هفتم بردند که مطابق آن نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار به رقم بودجه افزوده شد و متاسفانه این شیوه در قالب بودجه‌های سال ۷۵ و به‌گونه‌ای ۷۶ هم تکرار شد. و این مفهومش این بود که یک جریان تزریق شدید نقدینگی به اقتصاد ایران در سایه‌ی درآمد بالای نفت انجام گرفته است و این جریانی را بوجود آورده است که بتدریج دارد آثار خودش را در اقتصاد ظاهر می‌کند. وقتی که نقدینگی به شدت در جامعه بالا برود و سرعت رشد نقدینگی چندین برابر سرعت رشد تولید در جامعه باشد، این منجر به افزایش تقاضا می‌شود و طبیعی‌ست که این خودش را در افزایش قیمت کالاها و خدمات نشان می‌دهد. و چیزی که اکنون اتفاق افتاده است، از همان سال ۸۴ که این اقدام صورت گرفت، قابل پیش‌بینی بود. منتها به‌‌رغم این که کارشناسان و اقتصاددانان این را متذکر می‌شدند به دولت، گوش شنوایی نبود و به نظر این کارشناسان این اتفاق می‌افتد و اکنون این اتفاق افتاده و سیاستهای اشتباه و غلط دولت در افزایش بودجه‌ی عمومی و هزینه‌هایی که انجام داده، نقدینگی که تزریق شده و تقاضایی که بوجود آمده، یک نوع عدم تعادل را در عرضه و تقاضای کالاها و خدمات جامعه ایجاد کرده است که این تبعا باعث بالارفتن قیمت‌ها شده است.
▪ شما از افزایش نقدینگی گفتید. یکی از کارشناسان مسکن امروز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا علت گرانی مسکن را ”نگاه سرمایه‌گذاری و نه نگاه کالایی و مصرفی به مسکن“ خوانده است. هجوم نقدینگی را می‌توان به شکل بارز در حوزه‌ی مسکن مشاهده نمود. به نظر شما چطور می‌توان این هجوم را محدود کرد؟
ـ بحثی در اقتصاد هست که برای کشورهایی که تک محصولی هستند و صادرات‌شان منحصر به یک محصول می‌شود، در واقع اگر اینها مواظب درآمدهایی که از این ناحیه به‌دست می‌آورند نباشند، اقتصادشان دچار بیماری هلندی می‌شود. درآمد اصلی ایران از صادرات نفت و گاز است. این صادرات نفت و گاز که یک درآمد هنگفت را در این دو سه سال برای دولت ایجاد کرده، از یکطرف منجر به آن افزایش هزینه‌های دولت و تزریق نقدینگی شده است. از طرف دیگر برای این که دولت بتواند قیمت‌ها را کنترل کند، منجر به افزایش واردات شده است. و چون زمین و مسکن جزو کالاهای قابل مبادله و وارداتی نیستند، تبعا این جریان نقدینگی متوجه بخش زمین و مسکن شده و افزایش شدید قیمت‌ها را بوجود آورده است. ضمن این که دلایل دیگر هم به آن دامن می‌زند. یک این که در ایران به دلیل اینکه ما بازار سرمایه‌فعال و مطمئنی نداریم، مسکن یک دارایی محسوب می‌شود و مردم نیز به‌طور تجربی آموخته‌اند که اگر سرمایه‌هایشان را بخواهند حفظ کنند، می‌توانند آن را به صورت مسکن وزمین نگهدارند. دومین دلیل نیز عدم تعادلی است که در بازار مسکن بین عرضه و تقاضا وجود دارد و به دلیل رشد جمعیتی که در دهه‌ی اول انقلاب بوده و ازدواجهایی که در حال حاضر صورت می‌گیرد و تقاضایی که برای بازار مسکن وجود دارد، بهرحال فشار زیادی را متوجه بخش مسکن کرده است. به‌خصوص در شرایط این دو سه سال حاضر که بخش تولید راکد است، بازار بورس راکد است، بخش زیادی از سرمایه‌ها باز متوجه‌بخش مسکن شده است. مجموعه‌ی این عوامل باعث بالارفتن قیمت زمین، مسکن و مصالح شده است. چون در بازار مصالح هم ما به اندازه‌ی کافی تولید نداریم، حتا واردات هم نتوانسته پاسخگو باشد و چون این سرمایه‌گذاری یکباره متوجه این بخش شده است، قیمت مصالح ساختمانی را هم بالا برده است. بهرحال این مجموعه در حال حاضر به گونه‌ای شده است که رشد قیمت مسکن و زمین در این دو سه سال خیلی دور از انتظار بوده و در بعضی از شهرها تا ۲۰۰ درصد این افزایش اتفاق افتاده است.
▪ به این ترتیب که شما مطرح کردید آقای مزروعی، می‌توان پیش بینی کرد که که این روند، یعنی افزایش قیمت مسکن، ادامه پیدا می‌کند؟
ـ اگر روند اجرای بودجه همان چیزی باشد که در بودجه‌ی امسال پیش‌بینی شده و درآمد نفت بازهم بخواهد به اقتصاد ایران تزریق بشود و در بازار سرمایه‌هم فضای جدیدی باز نشود، مثلا بورس فعال نشود یا بانکها به قواعد اقتصادی بازنگردند، قطعا این وضعیت در بخش مسکن و زمین ادامه پیدا خواهد کرد.
▪ آقای جمالی مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری خارجی ایران در همایش شیوه‌های تامین مالی، امروز خواستار اتصال بیشتر بازار ایران به بازار پولی جهانی شده است. آیا شما فکر می‌کنید که ارتباط نزدیکتر به بازار پولی جهانی می‌تواند کمکی به وضعیت فعلی اقتصادی ایران بکند؟
ـ قطعا هر کشوری که مجموعه سیاستهایی را در پیش می‌گیرد که بتواند به بازار سرمایه‌جهانی متصل بشود و از امکانات بازار سرمایه‌جهانی استفاده کند، قطعا این سیاست موفقی است و می‌تواند باعث رشد تولید و توسعه در آن کشور بشود. ولی این یک مجموعه سیاستهایی را می‌خواهد، هم در عرصه‌ی داخلی و هم در عرصه‌ی خارجی. و من فکر می‌کنم این آقایی که مصاحبه کرده و این را گفته است، متوجه نیست که در عرصه‌ی سیاست خارجی در حال حاضر ما سیاستی را نداریم که بتواند ما را به بازار سرمایه و اقتصاد جهانی وصل بکند. و یکی از مشکلاتی که در این دو سه سال اقتصاد ایران به شدت با آن مواجه شده و طبعا باعث جلوگیری از ورود سرمایه‌ی خارجی به کشور شده است، سیاست خارجی‌ای‌است که اکنون ایران در پیش گرفته است و این باعث دوری از تعامل مثبت با اقتصاد جهانی شده است.
▪ بعنوان آخرین سوال آقای مزروعی. به نظر شما با ترکیب جدید مجلس می‌توان امیدوار بود که با وضع قوانین جدید محدودکننده، در جلوگیری از افزایش قیمت کالاها تعادلی پیش بیاید؟
ـ ببینید، اصلا مجلس نقش چندانی در این وضعیت ندارد، برای این که در همین مجلس هفتم قوانینی که تصویب شده بود، دولت خیلی خودش را متعهد به اجرای این قوانین نمی‌داند. ضمن آن که دولت خودش را می‌بایست به اجرای برنامه‌ی چهارم هم متعهد می‌دانست، که نمی‌دانست. به نظر من در حال حاضر عملکرد دولت نهم اصلا وضعیت کشور را از تعادل خارج کرده است و من پیش‌بینی نمی‌کنم که مجلس هشتم هم چندان بتواند در این زمینه تاثیرگذاری داشته باشد.

مصاحبه‌گر: شیرین جزایری

منبع : متولد ماه مهر