جهانی شدن

جهانی شدن در سطوح بالای اقتصادی و سیاسی، فرآیند خصوصی سازی بازارها، سیاست‌ها و سیستم‏های حقوقی و به عبارت دیگر جهش در اقتصاد جهانی است. پیامدهای این تغییر ساختار اقتصادی و سیاسی بر اقتصاد داخلی، رفاه و آسایش بشر و محیط زیست، موضوعی برای بحث آزاد در بین سازمان‌های بین‏المللی ، مؤسسات دولتی و دانشگاهی دنیا گشته است .
در سطح تجاری و بازرگانی، زمانی از جهانی شدن سخن به میان می‏آوریم كه شركت‌ها تصمیم می‏گیرند در پدید آمدن و شكل گرفتن اقتصاد جهانی شركت نمایند و موقعیت خودشان را در بازارهای خارجی تثبیت كنند . آن‌ها ابتدا محصولات و خدماتشان را با توجه به آخرین مقتضیات فرهنگی و زبانی كاربر منطبق می‏كنند و سپس از تحول عظیم اینترنت حداكثر استفاده را می‏نمایند و به‌طور مجازی با استفاده از یك وب سایت اشتراكی چند زبانه در‏مراكز‏تجاری‏بین‏المللی‏حضور‏می‏یابند.
جهانی شدن در رابطه با جهانی شدن ، توسعه و فقر : پی ریزی یك اقتصاد جهانی فراگیر و گسترده گزارش تحقیقی تحت عنوان فوق حاكی از آن دارد كه جهانی شدن در كاهش فقر بسیاری از كشورهای در حال توسعه نقش به سزایی داشته است ، اما برای كمك به بهبود زندگی مردم در عقب مانده ترین كشورها باید آماده تر و مجهز تر گردید . این مسئله خصوصاً به دنبال حادثه یازده سپتامبر و كاهش فعالیت های اقتصاد جهانی از اهمیت بیشتری برخوردار گشته است .
این تحقیق نشان می دهد كه در طول دو دهه منتهی به دهه ۱۹۹۰ ، ۲۴ كشور در حال توسعه ای كه روند الحاق خود به اقتصاد جهانی را شدت بخشیده اند ، به رشد درآمدی بالاتر ، متوسط عمر طولانی تر و تحصیلات بهتر دست یافته اند . این كشورها از یك نرخ رشد ۵ درصدی در درآمد سرانه نسبت به نرخ ۲درصدی كشورهای ثروتمند برخوردار بوده اند . بسیاری از این كشورهای در حال توسعه همچون چین ، هندوستان ، مجارستان و مكزیك سیاستهای داخلی اتخاذ نموده اند كه امكان استفاده از بازارهای جهانی را برای مردم فراهم آورده است و به این ترتیب موجب افزایش ناگهانی سهم تجارت در تولید ناخالص داخلی آنان شده است . مردم این كشورها شاهد افزایش دستمزدها و كاهش تعداد افراد فقیر بوده اند. پیوستن همه كشورها به اقتصاد جهانی با موفقیت همراه نبوده است . بر اساس این گزارش دو میلیارد نفر از مردم خصوصاً در مناطق حاشیه ای صحرای آفریقا ، خاورمیانه و اتحاد جماهیر شوروی سابق در كشورهای عقب مانده زندگی می كنند . این كشورها قادر به توسعه روند الحاق خود به اقتصاد جهانی نبوده اند . نسبت تجارت به تولید ناخالص داخلی آنان یا بدون تغییر مانده و یا سیر نزولی پیدا كرده است و بطوركلی می توان گفت این كشورها دچار ركود اقتصادی و افزایش فقر می باشند . میزان تحصیلات در آنان از یك رشد كند تری نسبت به كشورهای جهانی شده برخوردار بوده است . در این تحقیق به منظور كمك به بهره‏بری مطلوب تر از مزایای جهانی شدن توسط كشورهای در حال توسعه یك طرح ۷ماده‏ ای پیشنهاد شده است . این طرح كشورهای فقیر را به بهبود شرایط سرمایه گذاری خود و قرار دادن جایگاهی بهتر برای بیمه اجتماعی ( توجه بیشتر به بیمه اجتماعی ) كه پشتیبان مردم فقیر در بهره مندی از فرصت ها و سازگاری در یك محیط اقتصادی بی ثبات می باشد ، فرا می خواند و از كشورهای ثروتمند تقاضا می كند تا بازارهای خود را به روی محصولات صادراتی كشورهای در حال توسعه بگشایند و سوبسیدهای سنگین كشاورزی را كه موجب تضعیف صادرات كشورهای فقیر می گردد ، كاهش دهند .
مراحل طرح هفت ماده‏ ای یاد شده به شرح ذیل می باشد :
نشست مذاكرات تجاری در راستای توسعه
كشورهای در حال توسعه به پیشرفت های چشمگیری دست خواهند یافت ، اگر ممالك ثروتمند برنامه توسعه سازمان تجارت جهانی در دوحه را مد نظر قرار دهند و با از میان برداشتن موانع تجاری شان موافقت كنند . در حال حاضر كارگران كم درآمد كشورهای در حال توسعه همچون كارگران كشورهای ثروتمند باید به تعرفه هایی دو برابر تن در دهند كه این امر مستلزم تغییر است . كشورهای ثروتمند همچنین باید اقداماتی در جهت كاهش قابل ملاحظه سوبسیدهای كشاورزی بعمل آورند كه اخیراً بالغ بر ۳۵۰ میلیارد دلار در سال می گردد . این مبلغ هفت برابر مبلغی است كه كشورهای ثروتمند صرف كمك به توسعه می نمایند . این سوبسیدها نه تنها به مردم فقیر كشورهای در حال توسعه لطمه وارد می سازد بلكه موجب افزایش نرخ مالیات و قیمت ها در كشورهای ثروتمند می گردد . كشورهای در حال توسعه به علت دستیابی بهتر به بازارهای یكدیگر بهره خواهند برد . لازم به ذكر است كه موانع موجود در میان بازارهای این كشورها بیشتر از موانعی است كه آنان در كشورهای ثروتمند با آن مواجهند .
ـ بهبود شرایط سرمایه گذاری در كشورهای در حال توسعه
تشویق به سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال مستلزم كنترل اقتصادی مطلوب است كه خود به اقداماتی همچون مبارزه با رشوه خواری و فساد ، عملكرد بهتر دستگاههای اداری و نظارت مطلوب تر و حمایت از حقوق مالكیت شخصی می انجامد . این مورد خصوصاً برای بنگاههای تجاری و مزارع كوچك و متوسط كه از عوامل مهم در ایجاد شغل و بالا بردن استانداردهای زندگی مردم فقیر روستایی هستند ، از اهمیت زیادی برخوردار است .
ـ پیشرفت در عرضه خدمات آموزشی و بهداشتی
كشورهای در حال توسعه كه حداكثر استفاده را از الحاق به اقتصاد جهانی برده اند، به پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه آموزش ابتدایی و كاهش مرگ و میر نوزادان دست یافته اند . این امر بیانگر آن است كه بسیاری از كشورها در زمینه خدمات بهداشتی و آموزشی سرمایه گذاری كرده اند تا امكان استفاده از این رشد و توسعه را برای مردم فقیر فراهم آورند .
ـ تأمین بیمه اجتماعی در یك بازار كار بی ثبات
طرح بیمه اجتماعی با توجه به نیازهای یك اقتصاد بی ثبات به كارگران در سازش یافتن با چالش های یك اقتصاد بازتر كمك می نماید . پوشش ( بیمه ) اجتماعی بهتر و مطلوب تر ظرفیت ریسك پذیری كارگران و كارفرمایان را افزایش می دهد و امكان بهره بری از فرصت های جدید را برای آنان فراهم می آورد .
ـ افزایش كمك های خارجی از سوی كشورهای ثروتمند
شواهد حاكی از آن است كه سرمایه گذاران بخش خصوصی زمانی كه در شرایط سرمایه گذاری كشورهای كم درآمد بهبود حاصل می گردد ، می توانند دیرتر واكنش نشان بدهند و دقیقاً در این مرحله است كه كمك های گسترده و با مقیاس وسیع می تواند در توسعه و كاهش فقر تأثیر چشمگیری داشته باشد . این كمك ها باید پاسخگوی مشكلات جغرافیایی و بهداشتی جدی اكثر كشورهای عقب مانده باشد . كمك های خارجی تا ۲۲/۰ درصد تولید ناخالص داخلی كشورهای اهداء كننده تنزل یافته است ، یعنی كمترین حد خود از زمانی كه برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ با طرح مارشال نهادینه شد .
كمك به تسهیل بدهی برای كشورهای اصلاح طلب
كاهش بدهی كشورهای عقب مانده خصوصاً در آفریقا امكان مشاركت بیشتر در روند جهانی شدن و مزایایی كه در بردارد را برای آنان فراهم می سازد . كاهش بدهی خصوصاً برای كشورهایی كه وضعیت خدمات اجتماعی و شرایط سرمایه گذاری خود را بهبود بخشیده اند ، نقش مؤثر و كلیدی دارد . راهكارهای تسهیل بدهی هم اكنون برای ۲۵ كشور تحت عنوان “كشورهای فقیر به شدت بدهكار” در حال اجرا است ، بطوری كه كمك های اختصاص داده شده به آنها بالغ بر ۳۶ میلیارد دلار می گردد . البته به این مسئله باید توجه داشت كه كاهش بدهی ها نباید از محل كمك های خارجی تأمین گردد ، چرا كه این عامل به راحتی باعث از بین رفتن منابع كمكی می‏گردد . ( هزینه كاهش بدهی ها باید از محلی غیر از كمك های خارجی تأمین گردد ) .
پرداختن به مسئله گازهای گلخانه ای
میان دانشمندان یك اتفاق نظر كلی در رابطه با این موضوع وجود دارد كه : فعالیت بشری به گرم شدن نابود كننده و ویرانگر جهان منجر شده است و این تغییرات اقلیمی خصوصاً برای كشورهای فقیر و مردم آن لطمات سنگینی در بر خواهد داشت . این گزارش مصرانه خواستار همكاری های بین المللی مؤثرتر به منظور حل و فصل این مشكلات می باشد .
جهانی شدن چیست ؟
عصر جدید جایگزین عصر جنگ سرد و عصر فضا می‏گردد.
مردم سراسر دنیا نسبت به گذشته از ارتباط بیشتری با یكدیگر برخوردارند. اطلاعات و پول با سرعتی بیشتر از قبل در جریان هستند . كالا و خدماتی كه در یك بخش از دنیا تولید و عرضه می‏گردد در سایر بخشهای دنیا قابل دسترسی است . سفرهای بین‏المللی بیشتر و متداول‏تر شده است . ارتباطات بین‏المللی عادی و پیش پا افتاده شده است به این پدیده عنوان جهانی شدن داده شده است. عصر جهانی شدن اصطلاحی است كه برای توصیف دوران فعلی در نظر گرفته شده است . اصطلاحات عصر جنگ سرد و عصر فضا برای توصیف دوره‏های خاصی از تاریخ مورد استفاده قرار می‏گیرند و جهانی شدن برای توصیف جو فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حاكم بر دورهٔ فعلی بكار می‏رود.
بعضی از مردم در وهله اول تصور می‏كنند جهانی شدن مترادف تجارت جهانی است در حالیكه فراتر از آن است و جهانی شدن به شركتهای تجاری این امكان را می‏دهد كه طوری فعالیت نمایند كه گویی مرزهای بین‏المللی وجود ندارند. همچنین برای مبارزان اجتماعی و گردانندگان اتحادیه‏های كارگری، روزنامه‏نگاران و استادان دانشگاه و شمار دیگری از افراد این امكان را فراهم می‏آورد كه در یك عرصه جهانی فعالیت نمایند.
تاریخچه :
با اولین امپراتوریهایی كه به وجود آمدند، بحث جهانگرایی نیز مطرح شد. در امپراتوری رم، چین ایران و مصر جهانی شدن مطرح بود كه البته وجه غالب آن سیاسی و فتح سرزمین بود.
مفهوم جهانی شدن محصول رشد نظام سرمایه‏داری است كه از قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی تجلی پیدا می‏كند. در این وضعیت ، علاوه بر فتح سرزمینی ، بعد اقتصادی نیز به آن افزوده شد. یعنی به دنبال تولید انبوه در نظام سرمایه‏داری ، نیاز به بازارهای فروش بوجود می‏آمد كه آن هم نیازمند دولتی بود كه به لحاظ اقتصادی این جهان گشایی را فراهم آورد. در این مرحله علاوه بر وجه سیاسی، وجه اقتصادی هم به آن افزوده می‏شود. فتح سرزمینی مانند دوره قبل یك اصل نبود.
جهانی شدن در مفهوم پست مدرن آن، محصول یكی دو دهه اخیر است . این بار جهانی شدن وجوه مختلفی دارد و تا زوایای زندگی انسان ها هم رسوخ پیدا می‏كند و اقتصاد، سیاست، اجتماع ، فرهنگ و حتی زندگی خصوصی افراد را نیز دربرمی‏گیرد.اینكه بحث از مك دونالدی شدن می‏كنند، یعنی همین ، یعنی در شیوه غذا و مصرف مردم جهان نیز تأثیر گذار است . بطور كلی ویژگی‏های جهانی شدن در مفهوم متأخر آن، یكی همین چند وجهی بودن آن است . دوم جهانی شدن در این مقطع با ابزارهای زور وارد نمی‏شود. بلكه این بار از طریق نفوذ مسالمت آمیز در خانه ها است و مخاطب با طیب خاطر به استقبال این جهانی شدن می‏رود.
ویژگی سوم، سرعت، شتاب و فراگیری است . اگر در مرحله اول، كشور جهانی گستر بوسیله نظامیان ، خود را در مدت زمان زیادی گسترش می‏داد، در مفهوم جدید این گونه نیست.
با امكانات ارتباطی جدید، می‏توان روح و قلب مخاطبان را در دقایق كوتاهی فتح كرد.
ویژگی چهارم ، جهانگرایی پست مدرنیستی است كه برخلاف گذشته، متأسفانه در مفهوم كلان ، الگوهای رقیب نداریم . اما به لحاظ تئوریك هم ، بسته به اینكه ما كدام مفهوم آن را در نظر گیریم ، آغاز طرح مسأله جهانی شدن متفاوت است .
اگر مفهوم كهن را در نظر بگیریم، باید به آن دوران رجوع كنیم ، بحث جهانی شدن در اندیشمندان دوره مدرن هم وجود دارد . ولی بحث جهانی شدن به مفهوم اخص در دهه‏ی ۱۹۷۰ شروع و در دهه‏ی ۱۹۹۰ اوج گرفت . با فروپاشی شوروی و جنگ كشورهای موتلف علیه عراق، این مفهوم اهمیت بیشتری یافت.
در دهه‏ی ۱۹۷۰ “‌مارشال مك لوهان” كانادایی نظریه دهكده جهانی را مطرح كرد و حالا در قرن بیست و یكم ، بحث جهانی شدن بحث فراگیری روشنفكری حتی در كشو خودمان نیز هست .(۱)
گات و سازمان تجارت جهانی
امروز جهانی شدن در ایران بواسطه برداشتهای تئوریك بیشتر از منظر اقتصادی مورد توجه قرار می‏گیرد. از همین رو اطلاعاتی در این خصوص در زیر می‏آید:
با پایان جنگ دوم جهانی ، كشورهای صنعتی كه تحت تأثیر تبعات جنگ، تا حد گسترده‏ای دچار ركود اقتصادی شده بودند، تصمیم گرفتند تا موانع را از سر راه تجارت بین‏المللی بردارند. به همین منظور صندوق بین‏المللی پول و بانك جهانی تاسیس شدند.
موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت ( گات) در سال ۱۹۴۷ ، بمنظور رفع موانع در دادو ستد جهانی شكل گرفت. كه پنج اصل اساسی را شامل می‏شد.
اصول پنج گانه “ گات” در حقیقت از همه كشورها درخواست می‏كرد تا روابط دوستانه‏ای با یكدیگر داشته باشند و موانع تجاری غیر تعرفه‏ای را حذف كنند، بسوی یك نظام بازرگانی چند جانبه روی آورند و فقط تعرفه ها را برای تجارت بین‏المللی به كار گیرند. این موافقت نامه همچنین كشورها را ملزم می‏كرد تا از اجرای تحریم سایر كشورها دوری گزیده و اختلافات خود را از طریق دوستانه حل و فصل كنند. در پیش گرفتن سیاستهای فوق سبب رشد اقتصادی كشورهای مورد بحث شد و درآمدهای آنها را بیش از پنج برابر افزایش داد. اقدامی كه در مجموع افزایش تحارت جهانی به میزان ۱۲ تا ۱۳ درصد و صادرات كالاهای صنعتی تا ۲۳ درصد را همراه آورد. در طول دهه ۱۹۸۰ ، ایالات متحد آمریكا ، اروپا و ژاپن موافت كردند تا دوره جدیدی از گفتگوها را در این زمینه شروع كنند كه این گفتگوها در سال ۱۹۸۶ در كشور اروگوئه شروع شد. این فرآیند امروز بنام گفتگوهای دوراروگوئه شهرت خاصی دارد. گفتگوهای دور ارروگوئه نه سال بطول انجامید و منجر به تشكیل سازمان تجارت جهانی “ WTO” در سال ۱۹۹۵ شد.
از همین رو در سال ۱۹۹۵ ، نه فقط كالاهای صنعتی ، بلكه تولیدات كشاورزی، منسوجات و الیاف نیز تحت پوشش قوانین تجارت بین‏المللی قرار گرفتند. در همین سال بود كه جهانی شدن جنبه فرهنگی نیز پیدا كرد و حوزه فرهنگ و هنرها را شامل شد. جامعه بین‏المللی همچنین موافقت كرد تا آئین نامه های ویژه‏ای را برای بخش خدمات از قبیل بانك داری،‌بیمه، سرمایه‏گذاری و گردشگری تدوین كند. بطور خلاصه ، همه كشورها توافق كردند تا در چارچوب “ سازمان تجارت جهانی ” ، دربهای خود را روی یكدیگر بگشایند . موانع غیر تعرفه‏ای را دور بریزند و میانگین نرخ تعرفه ها را نیز از ۸/۵ درصد به ۶/۳ درصد كاهش دهند، ضمن آنكه ۴۳ درصد تجارت جهانی را از برقراری انواع تعرفه ها معاف كنند.
به این ترتیب هر كشوری كه بخواهد عضو ,WTO شود ، یك دوره انتقالی و آماه‏سازی به او داده می‏شود، تا خود را كاملاً با آئین نامه های آن سازمان تطبیق دهد. این امور وظیفه‏ای مشكل و در برخی اوقات غیر ممكن برای فرهنگ‏های سنتی و دولتهای غیر محبوب به شمار می‏رود. به عبارتی دیگر، آنچه گفته شد به این معنی است كه هر چه یك دولت ، در سطح محلی و ملی از مدیریت بهتری برخوردار باشد، شانس بیشتری برای الحاق به موافقت نامه‏های جهانی تجارت دارد. كشورهای تازه صنعتی شده نظیر كشورهای جنوب شرقی، آسیا ، تركیه و شیلی هم اكنون نظام تجارت خود را با تغییرات جهانی وفق داده‏اند. سایر كشورها نظیر هندوستان، پاكستان، مصر ، آرژانتین و برزیل در حال گذر از مرحله مشابهی هستند . هر چند وضعیت برخی از كشورها در هاله‏ای از ابهام قرار دارد. برای كشورهایی كه خود را با این تغییرات تطبیق دادند، اثرات آن مثبت بوده است. جهانی شدن به آنها كمك كرد تا تكنولوژی و سرمایه كشورهای صنعتی را جذب كنند و بهره‏وری خود را بالا ببرند. از همین رو بود كه مالزی بصورت یك كشور صنعتی درآمد و امروز بیش از ۷۰ درصد صادرات آنرا قطعات الكترونیك تشكیل می‏دهند. مالزی موفق شده است موقعیت‏های شغلی برای مردم كشورش را به چند برابر برساند و درآمد سرانه را تا ۱۰ برابر بالا ببرد. زمانیكه یك كشور به نظام تجارت جهانی ملحق می‏شود ، در فاكتورهای تولید جابجایی رخ می‏دهد، اقتصاد دولتی كوچك شده و در نتیجه شماری از كارخانه ها تعطیل و مسأله بیكاری بواسطه اخراج شمار زیادی از كاركنان رو به وخامت می‏رود.(۲)
سه دیدگاه
همه دیدگاه‏هایی را كه درباره جهانی شدن وجود دارد، می‏توان در سه دیدگاه كلی دسته‏بندی كرد:
۱-پژوهشگرانی كه جهانی شدن را مخاطره‏ای هولناك برای آینده جامعه بشری ارزیابی می‏كنند. این گروه نتیجه جهانی شدن را غربی شدن. تحمیل الگوهای رفتاری آمریكا، یكسانی فرهنگی ، از بین رفتن ممیزه‏های فرهنگی ، فتح گسترده جوامع گوناگون به وسیله یك فرهنگ خاصی می‏دانند.
اینها عقیده دارند جهانی شدن موجب نشر شكاف‏های اجتماعی می‏شود. فقر در كشورهای پیرامونی بیش از پیش افزایش پیدا خواهد كرد و این فقر به بهای افزایش امكانات ، فرصت‏ها و غنی‏تر شدن سلطه كشورهای مركزی است .
در واقع اینها بحث جهانی شدن را در قالب رابطه “ مركز پیرامون” می‏بینند و این رابطه ظالم و مظلوم است . دارها (‌كشورها و افراد) در این فرایند داراتر و ندارها ،‌ندارتر می‏شوند. به زغم اینها ، در جهانی شدن توسعه و رشد نامتوازنی بین مركز و پیرامون در جریان خواهد بود كه هر چه جلوتر برویم ، نامتوازن تر خواهد شد.
۲-دیدگاه دوم، نتیجه این روند را به مثابه یك مدینه فاضله تلقی می‏كند كه در سایه آن همگرایی ، بهره‏مندی اقتصادی،‌ خلاصی از نظام‏های غیر دموكراتیك و جامعه مدنی بین‏المللی و دمكراسی جهانی ایجاد می‏شود.
۳-دیدگاه سوم متعلق به كسانی است كه هم امكانات و هم آسیب های جهانی شدن را می‏بینند.(۳)
سازمان ملل متحد و جهانی شدن
به موضع جهانی شدن در سازمان ملل متحد، بصورت خاصی توجه می‏شود. از یك سو این توجه بیشتر تا آنجا كه به ارگانها و بحث های رسمی می‏شود . از منظر اقتصادی است . گر چه ابعاد دیگر آن در نشریات ارگانهایی نظیر یونسكو نیز ممكن است مورد بحث قرار گیرد و از سوی دیگر تشكل های غیر دولتی تحت نظارت و مورد حمایت ،‌تلاش گسترده‏ای را در رابطه با تشكیل گردهم‏آیی‏ها و برقراری زمینه‏های گفتگو پیرامون موضوع، فراهم می‏كنند. بعنوان مثال، در نشست هزاره كه در سپتامبر گذشته برگزار شد، نمایندگان شانزده كشور جهان در سخنرانی‏های خود به جهانی شدن اشاره داشتند. كشورهای یاد شده عبارت بودند از :‌آنتیگوئه و باربودا، فرانسه ، گوآتمالا ، گویان، اندونزی، جامائیكا ،‌هلند، نیكاراگوئه ، نیجریه، پاكستان، لهستان، پرتغال، سنت لومیا، آفریقای جنوبی، تایلند، اوگاندا ، همچنین مجمعی بعنوان مجمع جهانی دولت STATE OF THE WORLD FORUM كه هدف جهانی شدن پایدار را دنبال می‏كند. در شهریور ماه گذشته نشستی در نیویورك با حضور ۱۰۰۰ نفر از ۸۰ كشور جهان پیرامون موضوع تشكیل داد. در نشست یادشده ، چهره‏های برجسته‏ای از قبیل میخائیل گورباچف ، THABO MBEKI رئیس جمهوری آفریقای جنوبی ،‌یوشیره ناكازونه نخست وزیر اسبق ژاپن ، جهان سادات همسر انورسادات ، ژان برتراند آریستید، رئیس جمهور سابق ( و آینده ) هائیتی (۴)، DESMOND TUTU برنده جایزه نوبل، GEORGE SOROS رئیس اتحادیه كارگری AFL-CLO در مورد ابعاد گوناگون جهانی شدن سخنرانی كردند:
در همین راستا ،‌در اواخر سپتامبر نشست مشابه دیگری در پراگ تشكیل شد .(۵)
جهانی شدن ، مجموعه ای پیچیده از جریان هایی است كه به وسیله‎ی مخلوطی از تأثیرات سیاسی و اقتصادی هدایت می شوند . جهانی شدن زندگی را به ویژه در كشورهای پیشرفته دگرگون ساخته، هم زمان نیروها و نظام های فراملیتی جدید ایجاد می كند . از آن نمی توان تنها به عنوان پس زمینه‏ی سیاست های معاصر سخن گفت : جهانی شدن در مجموع خویش ، در حال دگرگون كردن جوامعی است كه ما در آنها زندگی می كنیم و نمی تواند با افزایش نوعی استفلال فردی نوین ، كه در كانون بحث های سوسیال دموكراسی واقع شده ، بی ارتباط باشد .
منابع :
۱-گفتگو با دكتر مجتبی مقصودی ،‌“ جهانی شدن ،‌یكپارچه سازی و یكسان سازی”، روزنامه آفتاب یزد، شماره ۲۴۶،۱۲/۹/۷۹ . ص۶
۲-GLOBALIZATION, PROS AND CONS, AN INTERVIEW WITH PROFESSOR ALI RASHIDI, IRAN DAILY , NO . ۱۰۱۵-NOV ۲۹.۲۰۰۰/P.۳
۳-گفتگو با دكتر مجتبی مقصودی، همان منبع
۴-آریستید بار دیگر در راس قدرت هائیتی قرار گرفت ، “ روزنامه كاروكارگر ، شماره ۲۹۰۷،۱۴/۹/۷۹، ص ۸
۵-NGLS ROUND – UP, NO .۶۹/SEPT.۲۰۰۰/PP.۷-۱۱

منبع : بانک ملی