وب‌لاگ‌ها و نقش آنها در توسعه خدمات کتابخانه‌ای

● چکیده :
وب لاگ از امکانات نوظهور اینترنت می باشد که به دلیل جذابیت ها و تسهیلات خاص خود به سرعت فراگیر شده و روز به روز بر تعداد آنها و طرفدارانشان افزوده می گردد. در این مقاله تلاش شده تا ضمن ارائه اطلاعاتی کلی در مورد وب لاگ ها؛ همچون تاریخچه وب‌لاگ‌ها در ایران و جهان ، عناصر و خصوصیات وب لاگ ها، انواع وب لاگ ها، چگونگی ایجاد آنها و ...، به نقش این رسانه جدید در کتابخانه ها و اهمینی که می توانند در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی ایفا نمایند، پرداخته شود.
● مقدمه:
دنیای امروز، دنیای تغییر،تحول، تولید و تبادل اطلاعات است. از زمان ظهور اینترنت و امکانات متنوع آن، روز به روز شاهد تسریع ارتباطات میان جوامع مختلف می‌باشیم. از جمله پدیده‌های اینترنت که باعث سرعت بخشیدن به ارتباطات بشری و تبادل افکار گردیده است، پدیده وب‌لاگ می‌باشد که علی‌رغم نوظهور بودن ، روز به روز بر طرفداران آن افزوده می‌گردد.در مقاله حاضر به وب‌لاگ‌ها و نقشی که می‌توانند در دنیای کنونی کتابخانه‌ها ایفا نمایند پرداخته شده است.
● تعریف وب لاگ :
یك وب‌لاگ یا به طور مختصر بلاگ، نوعی وب‌سایت یا بخشی از یك وب‌سایت است. وب‌لاگ از دو واژه "وب" و "لاگ" تشکیل شده و در لغت به معنای "به اشتراک گذاشتن وب" می‌باشد. یعنی فضایی که درآن هر یک از کاربران اینترنت می‌توانند به صورت پیوسته اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند.
وب‌لاگ اغلب و اما نه همیشه، توسط یك فرد اداره می شود و او نوشته‌های خود را در فواصل زمانی مختلف روی وب‌لاگ منتشر می‌نماید كه این زمان نوشتن در وب‌لاگ می‌تواند بسیار متغیر باشد: از چند بار در یك روز یا یك بار در روز گرفته تا یك بار در هفته و شاید دیرتر. به هر قسمت از نوشته‌ها، یك مدخل[۲] یا پست[۳]گفته می شود كه معمولا" در صفحه اول وب‌لاگ بر عكس ترتیب تاریخی آورده می‌شوند كه این بدان معناست كه جدیدترین مدخل در بالای صفحه قرار می‌گیرد و مدخل‌های قدیمی‌تر به تدریج پایین‌تر قرارمی‌گیرند. مدخل‌های مربوط به یك زمان مشخص(قدیمی‌تر)، ازصفحه اول وب‌لاگ ناپدید می‌گردند اما همه این مدخل‌ها نیز در آرشیو بایگانی می‌شوند كه در این آرشیوها معمولا" بر اساس تاریخ یا موضوع و یا هر دو برای استفاده آیندگان سازماندهی می‌شوند. مدخل‌ها ممكن است درباره سایر وب سایت‌ها و یا در مورد مدخل‌هایی در وب سایت‌های دیگر باشند و پیوندهایی را به آنها نیز دربرداشته باشند، اما ممكن است كه مطالب یك وب‌لاگ را تفكرات نویسنده در مورد وقایع، سیاست، زندگی شخصی و یا هر چیز دیگری تشكیل دهد.
●با این تفاسیر می‌توان گفت كه وب‌لاگ در واقع یك نشریه الكترونیكی پیوسته است. تفاوت مشخصی بین وب‌لاگ و مجله الكترونیكی وجود ندارد اما شاید بتوان گفت كه تفاوت این دو در این است كه معمولا" در مجله الكترونیكی چند نفر با هم همكاری دارند اما وب‌لاگ‌ها معمولا" شخصی هستند و یك نفر مسئولیت ویرایش و انتشار آنها را بر عهده دارد، البته وب‌لاگ‌ها نیز ممكن است به صورت گروهی و توسط عده ای از افراد اداره شوند. از سوی دیگر وب‌لاگ‌ها مورد داوری قرار نمی‌گیرند و این در حالی است که مجلات الکترونیکی در بسیاری از موارد داوری می‌شوند.
● همچنین وب‌لاگ مانند یك دفترچه یادداشت پیوسته است كه ارسال‌های روزانه در مورد یك موضوع خاص یا طیفی از موضوعات را توسط افراد نشان می‌دهد. نكته قابل توجه در مورد وب‌لاگ‌ها این است كه در اكثر آنها امكان اظهارنظر وجود دارد و بدین طریق وب‌لاگ‌ها به افراد مختلف اجازه می‌دهند تا به آسانی به تبادل اطلاعات و نقد افكار یكدیگر بپردازند و با یكدیگر تعامل داشته باشند.
عمل ایجاد و روز آمد كردن وب‌لاگ را وب‌لاگینگ[۴] یا بلاگینگ[۵] و روزآمدكننده وب‌لاگ را وب‌لاگر[۶] یا بلاگر[۷] می‌نامند.
عمل رفتن از یك وب‌لاگ به وب‌لاگ دیگر را بلاگ رولینگ[۸] گویند.
● تاریخچه وب‌لاگ :
در مورد اینكه چه كسی اولین وب‌لاگ را ایجاد كرده است، بحث وجود دارد. بعضی‌معتقدند اولین وب سایت با آدرس:" http://info.cern.ch " كه توسط یكی از مخترعان وب یعنی برنرزلی[۹] در آزمایشگاه فیزیك ذره ای اروپا (سرن)[۱۰] در سال ۱۹۹۲ ایجاد شد، در واقع اولین وب‌لاگ است. در این صفحه برنزرلی به همه سایت‌های جدید كه به صورت پیوسته درمی‌آمدند اشاره می‌كرد.گفته می‌شود كه اولین صفحه شبیه وب‌لاگ با اظهارنظرهای شخصی و پیوندها، متعلق به سازمان [۱۱]NCSA تحت عنوان " صفحه تازه‌ها"[۱۲] بود كه توسط اندریسن[۱۳] در سال ۱۹۹۳ ساخته شد. این صفحه توسط مرورگر موزائیك خوانده می‌شد (كی، ۲۰۰۳). اما آنچه در مورد آن اتفاق نظر وجود دارد، نام وب‌لاگ است كه اولین بار توسط بارگر[۱۴] در سال ۱۹۹۷ تعیین گردید. در سال ۱۹۹۹ ، مرهولتز[۱۵] بیان كرد كه قصد داشته وب‌لاگ را ویبلاگ[۱۶] بنامد اما ناچارا" این لغت به دلیل اینكه ویراستار و دارنده وب‌لاگ را بلاگر می‌نامیدند، به صورت بلاگ درآمد. سپس نام وب‌لاگ در سال ۱۹۹۹ به صورت خلاصه، یعنی بلاگ،درآمد.
اولین فهرست وب لاگ ها در سال ۱۹۹۹ توسط گاریت[۱۷] ایجاد شد. این فهرست تنها شامل ۲۳ وب‌لاگ شناخته شده تا آن زمان بود. پس از آن با گسترش جامعه وب‌لاگ‌ها، تهیه فهرست جامع از وب‌لاگ‌ها مشکل شد. البته در این زمان معیار مشخصی برای شناسایی وب‌لاگ‌ها وجود نداشت تا اینکه با ایجاد پرتال ایتون وب[۱۸] توسط ایتون[۱۹] که در آن تاریخ دارا بودن مدخل ها را به عنوان معیار شناسایی وب‌لاگ‌ها برگزیده بود، تعریف ایتون از وب‌لاگ‌ها توسط عموم مورد قبول واقع شد.
در ژوئیه ۱۹۹۹، تولید اولین نرم‌افزار رایگان تولید وب‌لاگ توسط پیتاس[۲۰] باعث شد صدها وب‌لاگ ایجاد گردند و پس از آن در اوت ۱۹۹۹ نرم افزار بلاگر[۲۱] که هم اکنون نیز به عنوان یکی از معروفترین نرم افزارهای تولید وب‌لاگ مطرح است توسط شرکت پایرا[۲۲] تولید شد. اهمیت تولید نرم افزارهای تولید وب‌لاگ در این بود که تا قبل از ایجاد نرم‌افزارهای تولید بلاگ، وب‌لاگ‌ها توسط افرادی تهیه می‌شدند كه با زبان HTML كه برای طراحی صفحات وب به كار می رفت، آشنا بودند. اما ظهور بلاگر و سایر نرم‌افزارهای رایگان تولید بلاگ‌ها، این امكان را فراهم ساخت كه هر فردی بتواند حتی بدون داشتن دانش گسترده فنی و تخصصی در زمینه رایانه و زبان‌های برنامه نویسی، با در اختیار داشتن حداقل پیش‌زمینه در این مورد، به ایجاد یك بلاگ و روزآمدسازی و نگهداری آن بپردازد و ظهور همین نرم‌افزارها بود كه سبب انفجاری در تولید وب‌لاگ‌ها گردید (بلاد، ۲۰۰۰) . با اینكه هیچ‌كس به درستی نمی‌داند كه اكنون چه تعداد وب‌لاگ وجود دارد اما طبق تحقیقی كه شركت ژوپیترریسرچ[۲۳] در سال ۲۰۰۳ انجام داده است تخمین زده شد كه ۴/۲ تا ۹/۲ میلیون بلاگ وجود دارد و بیش از ۱۰۰۰ وب‌لاگ نیز، روزانه به این تعداد، اضافه می‌گردند(رپ، ۲۰۰۳).
● تاریخچه وب‌لاگ‌ها در ایران :
وب‌لاگ‌نویسی در ایران عمری دراز ندارد. از عمر وب‌لاگ‌نویسی در ایران حدود سه سالی است كه می‌گذرد. اولین وب‌لاگ‌نویس ایرانی، سلمان جریری دانشجوی دانشگاه شریف است كه وب‌لاگ خود را در ۱۶ شهریور ۱۳۸۰ به راه انداخت. او با وب‌لاگ ساده و بی سر و صدای خود، نخستین وب‌لاگ‌نویس ایرانی است كه البته وب‌لاگ او به دلیل عدم علاقه وی به موضوعات عمومی‌تر و توجه ویژه‌اش به مسائل تخصصی فناوری، كمتر مورد توجه قرار گرفت.
۲ ماه بعد یعنی در ۱۴ آبان ۱۳۸۰، حسین درخشان وب‌لاگی با نام " خود بزرگ بینی" را راه انداخت كه بعدها به نام " سر دبیر: خودم" تغییرنام یافت. درخشان كه پیش از آن دربارهٔ مسائل مربوط به فناوری اطلاعات در روزنامه عصر آزادگان می‌نوشت، با معرفی وب‌لاگ خود و ارائه راهنمایی برای ساخت وب‌لاگ فارسی، توانست بسیاری از نویسندگان بالقوه را برای ارائه نظریات‌شان برانگیزد .
به تدریج تعداد بیشتری از افراد شروع به راه اندازی وب‌لاگ‌های شخصی كردند. در خرداد ۱۳۸۱ نخستین سرور راه انداز بلاگ فارسی راه اندازی شد. این سرور پرشین بلاگ نامیده شد (www.persianblog.com) . با ایجاد این سایت و استقبال شدید كاربران از آن، این سایت اقدام به طبقه‌بندی گروه‌های استفاده كننده از بلاگ نمود.
قبل از راه اندازی پرشین بلاگ، بلاگر بی‌تردید محبوب‌ترین سرویس‌دهنده وب‌لاگ در بین ایرانیان وب‌لاگ نویس بود. بلافاصله بعد از راه اندازی پرشین بلاگ، این سرویس فارسی محبوبیت خاصی پیدا كرد. بعد از پرشین بلاگ، سایت‌هایی همچونblogsky.com و persianlog.com و غیره وارد عرصه وب‌لاگ‌نویسی شدند، اما ظاهرا" پرشین‌بلاگ دارای محبوبیت بیشتر می‌باشد.
● آدرس وب‌لاگ :
آدرس اینترنتی وب‌لاگ تركیبی از شناسه كاربری وب‌لاگ‌نویسان و نام وب‌سایت ارائه دهنده وب‌لاگ می‌باشد مانند: http://Libweb.blogspot.com
عناصر موجود در هر مدخل وب‌لاگ :
هر پست یا مدخل، دارای عناصری است كه عبارتند از : عنوان، روز و تاریخ، ساعت انتشار، محتوا و متن، امضاء، نظر خواهی، پیوند[۲۴]و اطلاعات بایگانی. البته همهٔ این عناصر لزوما" همیشه وجود ندارند برای مثال ممكن است برخی از مدخل‌ها در یك وب‌لاگ دارای عنوان بوده و بقیه فاقد عنوان باشند یا ممكن است مدخل‌های یك وب‌لاگ را تنها پیوندها تشكیل دهند و فاقد توصیف و متن باشد(مباشری، ۱۳۸۲ب؛ هاوكینز، ۲۰۰۲ ؛وینر، ۲۰۰۲ ).
● خصوصیات وب لاگ‌ها:
- صفحات طومار مانند هستند.
- راه اندازی آنها بسیار ساده است.
- هر مدخل دارای تاریخ و ساعت ورود اطلاعات است.
- طی یك دوره زمانی نامشخص، مطالب تازه را منتشر می‌كنند.
- عموما" محتوا را بر عكس ترتیب تاریخی نمایش می‌دهند.
- اغلب غیررسمی هستند و عموما" شخصی‌اند.
- بسیار كم هزینه‌اند.
- محتوای آنها علاوه بر متن، می تواند شامل تصویر، عكس، صدا و فیلم باشد. ( البته امروزه معمول ترین محتوا در وب لاگ‌ها متن و پیوند است.)
- برای خواندن بلاگ داشتن یك مرورگر مانند Internet explorer لازم است.
- در وب‌لاگ‌ها از قالب‌های از پیش ساخته HTML استفاده می‌شود ولی آشنایی یك بلاگر به زبان HTML می تواند بر جذابیت یك بلاگ بیفزاید.
- سرعت انتشار آنها نسبت به سایر رسانه ها بالاست.
- مستقل از نهادهای رسمی رسانه ای می باشد.
- امكان نقد مسائل و تبادل نظر بین افراد را بدون شناخته شدن آنها و دخالت دیگران فراهم می‌سازد.
● تفاوت وب سایت و وب لاگ:
▪ در مورد تفاوت وب لاگ و وب سایت می توان به موارد زیراشاره نمود :
۱) وب‌لاگ‌ها پویاتر از وب‌سایت‌ها می‌باشند و تفاوت اصلی آنها در میزان روزآمدشدن است. چنانچه قبلا" ذکر گردید برای ایجاد تغییرات در وب‌لاگ‌ها و روزآمد کردن آنها نیازی به تغییر کدهای HTML نیست در حالیکه برای روزآمد کردن وب‌سایت‌ها تغییر این کدها و داشتن دانش در این زمینه لازم است. لذا وب‌لاگ‌ها با سرعت و سهولت بیشتری نسبت به وب‌سایت‌ها روزآمد می‌شوند.
۲) واحد وب لاگ‌ها، پست است و واحد سایت، صفحه.سایت وب مجموعه‌ای از صفحات یا فایل های پیوند خورده به یکدیگر است که از طریق وب جهانگستر در دسترس قرار می‌گیرد. وب لاگ مجموعه‌ای از مدخل ها (پست) است که بر عکس ترتیب تاریخی آورده می‌شوند و بنابراین جدیدترین مدخل در بالای صفحه قرار می‌گیرد و مدخل‌های قدیمی‌تر به تدریج پایین قرار می‌گیرند.
۳) تفاوت دیگر در شكل گشت و گذاری[۲۵] است كه ارائه می دهند. وب‌لاگ‌ها دارای عنصر قوی تاریخ هستند كه به مدخل‌ها چسبیده‌اند. [۲۶] در وب لاگ ها مدخل‌ها به ترتیب تاریخی مرتب می‌شوند به این صورت که مدخل های جدیدتر بالاتر قرار می‌گیرند و مدخل های قدیمی تر به تدریج وارد آرشیو می‌شوند. برای جستجوی وب لاگ ها معمولا" می‌توان از طریق آرشیوهای تاریخی و موضوعی اقدام نمود. در حالیکه در بسیاری موارد موتور جستجو برای جستجوی در سایت مورد نظر وجود دارد.
۴) در وب‌لاگ‌ها مدخل‌های جدید به بالای صفحه می‌روند و مدخل‌های قدیمی‌تر را پایین می‌رانند و این در حالی است که در وب سایت ها، مطالب جدیدی که به سایت اضافه می‌شوند بسته به نظر پدیدآورنده سایت در هر کجای سایت می‌توانند قرار گیرند و جدید بودن مطالب یک سایت را از آخرین تاریخ روزآمدسازی سایت می‌توان دریافت.● انواع وب‌لاگ‌ها :
وب‌لاگ‌ها را می‌توان از نظر مالکیت(مسئولیت)، دسترسی و محتوا تقسیم بندی نمود:
از دیدگاه مالکیت:
۱) وب‌لاگ‌های شخصی[۲۷]: در این وب‌لاگ‌ها یك نفر كار نگهداری و روزآمد نگه داشتن و انتشار وب‌لاگ را بر عهده دارد.
۲) وب‌لاگ‌های گروهی[۲۸]: این وب‌لاگ‌ها معمولا" به‌صورت مكرر توسط بسیاری از افراد روزآمد می‌شوند. مشهورترین و شاید اولین وب‌لاگ در این زمینه slashdot.Com است كه سایت خوبی برای اخبار و گاهی اظهارنظرها دربارهٔ موضوعات مربوط به كامپیوتر می‌باشد.
● از نظر دسترسی:
۱) وب‌لاگ‌های عمومی[۲۹]:
وب‌لاگ‌هایی هستند كه روی اینترنت بدون رمز عبور یا هیچ‌گونه حفاظتی منتشر می‌شوند ودردسترس همه جهانیان قرار می‌گیرند.
۲) وب‌لاگ‌های خصوصی[۳۰] :
وب‌لاگ‌های خصوصی روی اینترنت منتشر می‌شوند اما به‌وسیلهٔ رمز عبور یا از طریق شبكه شركت[۳۱] حفاظت می‌شوند[۳۲].
● از دیدگاه محتوا:
اما وب‌لاگ‌ها را از نظر محتوا می‌توان به چند دسته زیر تقسیم كرد :
۱) وب‌لاگ‌هایی كه فقط اطلاعات را ارائه می‌دهند.
۲) وب‌لاگ‌هایی كه فقط حاوی نوعی دید و تفكرند.
۳) وب‌لاگ‌هایی كه فقط جنبه طنز دارند.
۴) وب‌لاگ‌هایی‌كه با درصدهای متفاوت، تركیبی از ویژگی‌های گفته شده دربالا هستند كه البته موفق‌ترین وب‌لاگ‌نویسان، دارندگان چنین وب‌لاگ‌هایی می‌باشند.
۵) وب‌لاگ‌های تخصصی
۶) وب‌لاگ‌هایی كه به احوالات شخصی می‌پردازند.
۷) وب‌لاگ‌های سرگردان ( وب‌لاگ‌هایی كه هر روزبه یك نوع مسأله می‌پردازند) .
اما به هر حال بلاگ‌ها از هر نوعی كه باشند تا زمانی زنده هستند كه كاربرانشان آنها را روز آمد نگه می‌دارند.
● چگونگی ایجاد وب‌لاگ‌ها:
آسان‌ترین راه برای آغاز كردن یك وب‌لاگ استفاده از یكی از بسته‌های نرم‌افزاری موجود بلاگینگ است. همان‌طور كه قبلا" گفته شد استفاده از این نرم‌افزارها این اجازه را به استفاده‌كننده می‌دهند كه بدون داشتن دانش فنی قوی یا دانستن زبان‌های برنامه‌نویسیHTML و... بتوانند اقدام به تهیه و انتشار وب‌لاگ خود نمایند. نرم‌افزارهای متعددی در این زمینه وجود دارند كه برخی رایگانند و برای استفاده از برخی باید هزینه پرداخت. نرم‌افزارهایی كه رایگان هستند نیز معمولا" برای خدمات بسیار معمول و ساده‌شان رایگانند و برای ارائهٔ جنبه‌های پیچیده‌تر، هزینه دریافت می‌دارند.
برخی از سایت‌های ارائه دهنده بلاگ‌ها به شرح زیر می‌باشند:
http://www.pitas.com
http://www.blogger.com
http://www.userland.com
http://www.livejournal.com
http://www.weblogger.com
http://www.movabletype.org
از میان این سایت‌ها Pitas.com قدیمی‌ترین آنها و Blogger.com مشهورترین آنهاست.
چون بلاگر به عنوان مشهورترین نرم افزار مطرح می‌باشد و دارای محبوبیت خاصی است و احتمالا" دارای بیشترین تعداد عضو است، در این قسمت به توضیح این نرم‌افزار می‌پردازیم:
بلاگر را شركت كوچك پایرا در سال۱۹۹۹ ایجاد كرد و در فوریه ۲۰۰۳ ،گوگل پایرا را خریداری نمود. سهولت ساخت وب‌لاگ در این سیستم انتشار، برای افرادی كه اطلاع چندانی از تولید صفحات وب نداشتند، باعث گردید كه به سرعت در میان كاربران محبوبیت پیدا كرده و تعداد كاربرانش به طور چشمگیری افزایش پیدا كند. برای استفاده از بلاگر كافی است كه به سایت www.blogger.com مراجعه نمایید و در آنجا قدم به قدم تا ایجاد وب‌لاگ خود هدایت خواهید شد.
بلاگر دارای نسخه رایگان و پولی می‌باشد. استفاده از نسخه رایگان بلاگر آسان است، اما این نسخه جنبه‌های كمی را در اختیاركاربر قرارمی‌دهد. كاربر می‌تواند از بین الگوهای ارائه شده، به انتخاب بپردازد و مدخل‌ها را فرمت نماید واین حداقل توانایی‌ها است. به‌علاوه چون این نسخه رایگان است، تبلیغات را هم روی وب‌لاگ افراد قرار می‌دهد و از سوی دیگر فقط به صورت نوشتاری است و نمی‌توان در آن تصویر قرار داد.
نسخه دیگر بلاگر، بلاگرپرو[۳۳] می‌باشد كه پولی است. ( بین ۵ تا ۱۰ دلار در ماه برای ۲۵ یا ۱۰۰ مگابایت فضای ذخیره‌سازی ) و چون هزینه دریافت می‌كند، فاقد تبلیغات است و جنبه‌های بیشتری را ارائه مـی‌دهد .
از نقاط قوت این سیستم تجربه بیشتر گروه برنامه‌نویس آن نسبت به سایران و همچنین پشتیبانی شركت بزرگ گوگل است كه قدرت مانور بیشتری را نسبت به سایر رقبا به آن می‌دهد. استفاده از سیستم مشترك تبلیغات با گوگل باعث شده است كه گوگل نیز مكان بهتری برای ارائه تبلیغات خود پیدا كند.
● مسائل و مشکلات بلاگر:
▪ از مشكلات مهم بلاگر می‌توان به قالب‌های پیش‌فرض آن اشاره كرد كه تنها برای رسم‌الخط‌هایی آماده شده است كه از چپ به راست نوشته شده‌اند و به علت عدم در نظر گرفتن رسم‌الخط هایی که از راست به چپ نوشته می‌شوند(مانند فارسی، عربی و ...)، مشكل راست به چپ‌نویسی در هنگام نوشتن مطالب وجود دارد. كاربر برای استفاده از این سیستم مجبور است كه آشنایی هر چند مختصری با زبان HTML داشته باشد تا با ایجاد تغییراتی در قالب‌های پیش‌فرض، آنها را برای فارسی‌نویسی آماده سازد.
▪ مشكل دیگر این‌كه در سیستم بلاگر، تاریخ‌گذاری شمسی پشتیبانی نمی‌شود و بدیهی‌است كه نظام بایگانی آن نیز منطبق بر ماه‌ها و سال‌های میلادی است.
▪ این سیستم فاقد دسته بندی موضوعی برای وب‌لاگ‌های عضو در آن است.
▪ بلاگر همچنین فاقد سیستم نظرخواهی برای هر مطلب است و به همین علت كاربران آن، از سایت‌های دیگر برای ایجاد نظرخواهی مطالب خود استفاده می كنند..
● سایت‌های ایرانی ارائه دهنده بلاگ‌ها:
در سرویس‌های ایرانی ارائه‌دهنده بلاگ به فارسی نیزمی‌توان به چندین نمونه اشاره نمود از جمله :
http://www.Persianblog.com
http://www.Persianlog.com
http://www.Blogsky.com
http://www.Takblog.com
http://www.blogfa.com
از میان این‌سایت‌ها، پرشین‌بلاگ دارای محبوبیت بیشتری است، لذا در این قسمت به توضیح این سرویس پرداخته می‌شود:
پرشین‌بلاگ سایتی است مخصوص وب‌لاگ‌نویسان فارسی‌زبان،كه سعی دارد با ارائه ابزارهای استاندارد، مشكلات كاربران وب‌لاگ‌نویس ایرانی را حل نماید . این سرویس به عنوان اولین سیستم انتشار وب‌لاگی فارسی در خرداد ۱۳۸۱ كار خود را آغاز كرد.
نقطه قوت این سیستم ، محیط یا واسط فارسی آن است كه كار را برای كاربران فارسی زبان با بهره‌گیری از راهنمای فارسی، بسیار آُسان می‌سازد. نقطه قوت بعدی این سیستم، تاریخ‌گذاری شمسی است كه با توجه به ایرانی بودن آن بدیهی به نظر می‌رسد. ویرایشگر این سیستم برای درج مطالب بسیار مناسب و دارای امكانات متعددی برای ایجاد كدهایHTML است. البته كاربر می‌تواند حتی بدون اطلاع از كدهای مربوطه، تغییرات متنوعی را در رنگ، اندازه و نوع قلم‌ها به‌وجود آورده و متن را در هر نقطه‌ای كه مایل باشد راست چین و چپ‌چین نماید. این سیستم دارای دسته‌بندی موضوعی وب‌لاگ‌ها می‌باشد، اما به علت استقبال زیاد از آن، وب‌لاگ‌های جدید دیر به دیر دسته بندی می‌شوند.
دسته بندی موضوعی صورت گرفته در این سایت عبارت است از:
آموزشی/تحقیقاتی، اخبار، ادبیات، افغانستان، اینترنت، پزشکی، تجارت و بازرگانی، روزنامه‌نگاری، زندگی، سینما، شخصی، طبیعت/محیط زیست، طنز، عمومی، فلسفه و عرفان، کامپیوتر/تکنولوژی، مذهب، موسیقی، نویسندگی، هنر و ورزش.
● چگونگی یافتن بلاگ‌ها در وب :
برای یافتن بلاگ‌ها هنوز منبع واحدی وجود ندارد. برخی از موتورهای جستجو امكان یافتن بلاگ‌ها را فراهم كرده‌اند. موتورهای جستجوی عمومی مانند : Teoma، AllTheWeb و Google در یافتن وب‌لاگ‌ها كمك می كنند.[۳۴]
Daypop _ (Daypop.com )یك موتور جستجوی خاص است كه تنها وب‌لاگ‌ها و سایت‌های خبری را نمایه‌سازی می‌‌کند. اما این موتور نیز تمام بلاگ‌ها را نمایه نمی‌کند. بلكه بر وب‌لاگ‌ها و وب‌سایت‌هایی تمركز دارد كه بهترین هستند. Daypop نمایه‌اش را یك یا چند بار در یك روز روزآمد می‌نماید. سایت‌های خبری، شامل منابع انگلیسی و غیر انگلیسی هستند.البته Daypop هم كاملا" روز آمد نیست اما به‌هرحال بهترین گزینه به نظر می‌رسد .
- علاوه بر این‌ها می‌توان وب‌لاگ‌ها را توسط ابزارهای جستجوی اینترنت همچون Google, Yahoo و Open Directory Project یافت؛ مثلا"با درج كلمه Library"" weblogs در جستجوگرهای گوگل و یاهو، می‌توان به انبوهی از بلاگ‌ها در زمینه كتابداری و اطلاع رسانی دست یافت.[۳۵]
- موتور جستجوی پارسیك با آدرس" www.parseek.com امكان دستیابی به بلاگ‌های ایرانی را ممكن ساخته است.● نقش وب‌لاگ‌ در كتابخانه‌ها :
كتابداران به عنوان متخصصان اطلاعاتی، برای رسیدن به پیشرفت‌های حرفه‌ای، باید دانش خود را به روز كنند و در جریان تازه‌ترین رویدادها و پیشرفت‌ها در حوزه كتابداری و اطلاع‌رسانی قرار گیرند. همچنین آنها باید اطلاعات را ارزیابی و انتخاب نمایند و در اختیار جستجوگران قرار دهند. از طرفی آنان باید كاربران كتابخانه را از منابع‌جدید و در دسترس مطلع سازند.
هم اكنون با ایجاد وب‌لاگ‌ها و استفاده از آن در كتابخانه‌ها و توسط كتابداران، شكل ‌تازه ای از ارتباطات اینترنتی میان كتابداران، كتابخانه‌ها و كاربران به وجود آمده كه اشاعه و تبادل اطلاعات را راحت‌تر ساخته است.
در حال حاضر وب لاگ‌ها، در اینترنت جایگاه خود را یافته‌اند و روز به روز نیز برتعداد آنها افزوده می‌گردد. هر چند كه به طور دقیق معلوم نیست كه‌چه تعداد وب‌لاگ مربوط به كتابخانه‌ها و كتابداری وجود دارد، اما دردنیــای كتابخانه‌ها، سایت كتابــداری فردی با نام لوین[۳۶] با عنوان "Librarian site du Jour" به عنوان اولین بلاگ كتابخانه‌ای شناخته شده است .هم اكنون مفهوم وب‌لاگ و استفاده از آن در نزد كتابخانه‌ها و كتابداران در حال افزایش است. برخی از كتابخانه‌ها در وب سایت خود وب‌لاگ‌ها را ضمیمه كرده‌اند(وب‌لاگ به عنوان بخشی از سایت كتابخانه) مانند لیب لاگ[۳۷] در كتابخانه عمومی ردوودسیتی[۳۸] كالیفرنیا. بسیاری ازكتابداران نیز وب‌لاگ‌هایی را منتشر كرده‌اند و به انتشار مقالات و مطالب خواندنی خود از طریق بلاگ‌ها پرداخته‌انـد.
▪ در ادامه به موارد استفاده از وب لاگ ها در کتابخانه‌ها می‌پردازیم:
۱) روز آمد نگه داشتن وب سایت كتابخانه :
كتابخانه‌ها به کمک وب لاگ می‌توانند وب سایت خود را مرتب روزآمد نمایند. زیرا برای روزآمدسازی وب سایت می‌بایست كدهایHTML را تغییر داد، اما با استفاده از وب‌لاگ و بدون نیاز به دانستن زبان HTML، می‌توان اطلاعات روزآمد را در اختیار کاربران قرار داد.
۲) تبلیغ خدمات کتابخانه:
كتابخانه‌ها می‌توانند به عنوان خدمت آگاهی‌رسانی جاری[۳۹]، اطلاعات جدید مربوط به كتابخانه را از طریق وب‌لاگ در اختیار كاربران خود قرار دهند. در این راستا كتابداران می‌توانند كاربران را از تغییرات درخط مشی كتابخانه، سفارشات جدید، منابع جدیدی كه در اختیار كتابخانه قرار گرفته است و به‌طور كلی فراهم‌آوری‌های كتابخانه آگاه سازند و در واقع تازه‌ها و رویدادهای كتابخانه را از راه دور در اختیار جویندگان اطلاعات قرار دهند.
۳) اطلاع رسانی درباره اخبار روز :
كتابخانه‌ها علاوه بر اینكه می‌توانند تازه‌های كتابخانه را توسط وب‌لاگ به اطلاع كاربران برسانند، این امکان را دارند که توسط وب لاگ خود اخبار داغ روز را نیز بیان كرده و پیوندهایی را به سایر سایت‌ها و منابعی كه دارای اطلاعاتی در آن زمینه می‌باشند، ایجاد نمایند. علاوه بر این، كتابخانه‌هایی كه در یك سازمان مادر قرار دارند می‌توانند اخبار سازمان مادر را نیز در وب لاگ خود بگنجانند(برای مثال آگهی‌های پست های شغلی برای جویندگان شغل).
۴) معرفی منابع جدید :
كتابخانه‌ها و كتابداران می توانند از طریق وب لاگ خود، سایت‌ها و منابع جالب و مفید را كه بعید است كاربران از آنها آگاهی داشته باشند، معرفی نمایند.
۵) همكاری و مشارکت در بین كتابداران :
كتابداران می‌توانند از وب‌لاگ‌ها به عنوان وسیله‌ای برای با خبر شدن از تازه‌ترین پیشرفت‌ها و جریانات در زمینه رشته‌ تخصصی استفاده نمایند و به بحث و تبادل نظر در مورد مسائل رشته خود بپردازند. بنابراین كتابداران در سرتاسر جهان می‌توانند از ایده‌ها و نظرات یكدیگر مطلع شوند و با همفكری گروهی و بحث درباره مسائل مختلف، راه را برای حل مشكلات هموارتر سازند.
۶) كمك به خدمت مرجع مجازی :
وب لاگ‌ها می‌توانند در جهت خدمات مرجع مجازی یاری‌رسان باشند. در صورت استفاده از وب‌لاگ‌ها، زمانی كه یك سؤال توسط یك كاربر مطرح می‌شود، افراد زیادی می‌توانند به آن سؤال پاسخ داده و نظر خود را بیان نمایند و فرد پرسش‌گر را راهنمایی نمایند.
۷) تشكیل گروههای بحث:
كتابخانه‌ها می‌توانند با استفاده از وب‌لاگ خود گروه‌های بحث تشكیل دهند. ( برای مثال در مورد مسائل مربوط به كتابخانه‌ها مانند بحث كتاب) و در اینجا است كه كتابداران می‌توانند مهارت خود را به عنوان متخصص نشان دهند.
۸) بیان موضوعات مورد علاقه توسط كاربران :
كاربران می‌توانند با شركت و بحث و اظهار نظر در وب‌لاگ كتابخانه، موضوعات مورد علاقه خود را بیان نموده تا كتابخانه در صورت اجازه دادن خط‌مشی خود، در زمینه‌های موردنظر اقدام نماید .در غیر این صورت نیز، كتابخانه قادر خواهد بود كه كاربران را قانع نماید كه به چه علت قادر به فراهم‌آوری منابع مورد علاقه آنان نمی‌باشد.
۹) صرفه جویی در زمان:
با توجه به مطالب فوق، وب‌لاگ‌ها می‌توانند نقش مؤثری در صرفه‌جویی در وقت و زمان كاربران داشته باشند. زمانی كه در وب‌لاگ كتابخانه اطلاعات مربوط به موضوعات همراه با پیوند به سایر سایت‌ها و منابع ارائه می‌گردد، كاربران می‌توانند در مدت زمان اندکی به منابع مورد نیاز خود دسترسی یافته و بنابراین وب‌لاگ‌ها می‌توانند در دنیای پرتراكم اطلاعات نقش فیلتر ( پالاینده) را داشته باشند.
۱۰) بهبود نظر:
استفاده از وب‌لاگ‌ها و ایجاد آنها، تأثیری غیرمستقیم بر تصویر كتابداران و كتابخانه‌ها می‌گذارد چرا که استفاده از وب‌لاگ‌ها بر این مسأله دلالــت دارد كه كتابخانه‌ها و كتابداران همگام با پیشرفت‌های فناوری به پیش می‌روند(آدلاید، ۲۰۰۳).
● مشكلات بلاگ ها:
۱) عدم وجود یك منبع واحد جهت معرفی آنها
۲) رها شدن بلاگ‌ها ( بدین معنی که فردی وب‌لاگی را ایجاد می‌نماید، سپس آن‌را رها كرده و دیگر روزآمد نمی‌نماید)
۳) عدم تطابق سرعت موتورهای جستجو برای یافتن اطلاعات جدید وب لاگ ها با توجه به سرعت بالای روزآمدسازی و افزوده شدن محتوای وب لاگ ها
۴) هك شدن بلاگ‌ها و سرور آنها
● معرفی برخی وب‌لاگ‌های كتابداری و اطلاع رسانی :
برخی از مهم‌ترین وب لاگ‌ها در زمینه كتابداری واطلاع رسانی عبارتند از :
▪ LisNews : وب‌لاگی است كه به وقایع جاری و تازه‌ها در دنیای كتابداری و اطلاع رسانی می پردازد.
▪ : Library stuff این وب‌لاگ كتابداری، منابعی را برای كتابداران به منظور همگامی آنان با پیشرفت‌های حرفه ای فراهم می‌نماید.
▪ Research shelf : وب‌لاگی است مختص منابع و اخبار برای متخصصان اطلاعاتی.
▪ A library weblog: وب لاگی است درباره وب‌سایت‌های جدید و گزارشاتی در مورد تأثیر فناوری بر كتابخانه‌ها و جنبه‌های مختلف كتابداری.
▪ Peter scott&#۰۳۹;s library blog: این وب‌لاگ، پیوندها و اخباری را درباره منابع كتابخانه‌ای و كتابخانه‌ها‌ در سرتاسر جهان ارائه می‌دهد.(http://blog.xrefer.com )
▪ catalogblog : این وب‌لاگ در زمینه فهرست نویسی، رده بندی، سرعنوانهای موضوعی، ابزارهای مارك و... فعالیت می‌کند و پیوندهای مناسبی را به سایر وب‌سایت‌ها و وب‌لاگ‌های كتابداری و اطلاع‌رسانی ارائه می دهد.
▪ Libdex : این سایت تحت عنوان Library weblogs ، سیاهه‌ای از كشورها را به همراه بلاگ‌های آنها درزمینه كتابداری ارائه می‌نماید .
● وب‌لاگ‌های كتابداری ایرانی:
وب‌لاگ‌نویسی در زمینه كتابداری در ایران از سال ۱۳۸۱ آغاز گردید. تعدادی از این وب‌لاگ ها عبارتند از:
▪ Ettelarasan.Persianblog.com : وب‌لاگ انجمن علمی دانشجویان دانشگاه شیراز است.
▪ Calisa.persianblog.Com : با نام "كتابداران جندی شاپور"، بلاگ انجمن علمی دانشگاه شهید چمران اهواز است.
▪ Asnafi.Persianblog.com : این بلاگ با نام "كتابداران فردا"، تمام جنبه‌های كتابداری و اطلاع رسانی را زیر نظر دارد و مخصوص تمام كتابداران است. هدف این وب‌لاگ پوشش همه جانبه جنبه‌های مختلف علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی چه به لحاظ خبر رسانی، چه به لحاظ انعکاس اطلاعات علمی و چه به لحاظ مطرح کردن مسائل انتقادی است..
▪ Liblog.blogfa.com : این وب‌لاگ با نام "وبلاگ کتابداری"، در حوزه وب‌لاگ و وب‌لاگ‌‌نویسی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی فعالیت می‌کند.
▪ Niknam.blogfa.com : این وب‌لاگ مباحث نظری مرتبط با کتاب، کتابداری، اطلاع‌رسانی و دانش‌شناسی را در بر دارد و هدف آن اطلاع‌رسانی در حوزه علوم کتابداری می‌باشد.
● نتیجه‌گیری :
علی رغم جدید بودن مفهوم وب لاگ، این پدیده به دلیل هزینه پایین، صرف زمان کم و سهولت استفاده، کاربرد وسیعی یافته است. به گونه ای که در حال حاضر تخمین عدد دقیق آنها امکان‌پذیر نمی باشد. با توجه به این موارد و در نظر گرفتن این نکته که کتابخانه‌ها همواره به دنبال راه‌هایی جهت افزایش میزان دسترسی کاربران به منابع بوده‌اند و از سوی دیگر این مسأله که از طریق وب‌سایت‌ها نمی‌توان به سرعت کاربران را در جریان تحولات جدید قرار داد، لازم است کتابخانه‌ها نیز با شناخت منافع وب‌لاگ‌ها از آنها در جهت ارائه خدمات سریع، بهنگام و روزآمد به کاربران استفاده نمایند. از سوی دیگر وجود امکان تعامل در وب‌لاگ‌ها، باعث می‌شود کتابخانه‌ها از نظرات کاربران آگاه شده و با تأمین نظرات آنان، در جهت بهبود هر چه بیشتر خدمات خود گام بردارند.

سیده مژگان بینش
یادداشتها
[۱]کارشناس ارشد کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی شیراز
[۲] entry
[۳] post
[۴] Weblogging
[۵] Blogging
[۶] Weblogger
[۷] Blogger
[۸] blogrolling
[۹] Tim Berners Lee
[۱۰] Conseit European Pour la Recherche Nucleaire (CERN)
[۱۱] National Center for Supercomputing Applications
[۱۲] What&#۰۳۹;s new
[۱۳] -Marc Andreesen
[۱۴]Jorn Barger
[۱۵] Peter Merholz
[۱۶] Wee-blog
[۱۷] Jesse James Garrett
[۱۸] Eatonweb
[۱۹] Brigitte Eaton
[۲۰] Pitas
[۲۱] Blogger
[۲۲] Pyra
[۲۳] Jupiter Research
[۲۴] Link
[۲۵] Navigation
[۲۶] http://www.dynamicobjects.com/d۲r/archives/۰۰۲۳۹۹.html
[۲۷] Personal blogs
[۲۸] Community blogs
[۲۹]Public weblogs
[۳۰] Private weblogs
[۳۱] Company&#۰۳۹;s Network
[۳۲] http://www.dynamicobjects.com/d۲r/archives/۰۰۲۳۹۹.html
[۳۳] Blogger pro
[۳۴] http://www.dynamicobjects.com/d۲r/archives/۰۰۲۹۹.html
[۳۵] http://www.dynamicobjects.com.d۲r/archives/۰۰۲۳۹۹.html
[۳۶] Jenny Levine
[۳۷] Liblog
[۳۸] Redwood city
[۳۹]Alert-
فهرست منابع
۱. افشار نادری، نیما(۱۳۸۲). وب‌لاگ نویسی فارسی: آغاز یك ماجرا. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):۸-۱۲.
۲. اكبرپور، نیما(۱۳۸۲). شما هم شروع كنید: بررسی سیستم‌های انتشار وب‌لاگ. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):۱۰۰-۱۰۴.
۳. شریف‌زاده، حمیدرضا(۱۳۸۱). وبلاگ، رویکردی نوپا. وب،۳(۲۷): ۴۰-۴۱.
۴. شكرخواه، یونس(۱۳۸۲). وب‌لاگ دینامیك‌تر از سایت: پاسخ به یك پیشنهاد. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):.۱۵.
۵. صفی‌نیا، سینا(۱۳۸۱). وبلاگ چیست و چگونه می‌توانیم یک وبلاگ فارسی بسازیم؟ دانش و کامپیوتر، ۳(۲۰):۶۰-۶۲.
۶. کرمی، طاهره. وب‌لاگ چیست؟ وب‌لاگ کتابداری.۱۸/۴/۸۴.
(www.liblog.blogfa.com) .۲۶/۴/۸۴
۷. مباشری، شهاب(۱۳۸۲). جوهر دوات و لوح شیشه‌ای. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):۲۶-۳۵.
۸. مباشری، شهاب(۱۳۸۲). وب‌لاگ‌ها و مجلات الكترونیكی: یادداشتی در مقایسه تطبیقی عوامل شكل دهنده و اجزای ساختمانی وب‌لاگ‌ها و مجلات الكترونیكی. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):۹۰-۹۴.
۹. نظافت، محمد(۱۳۸۲). عوامل مؤثر در توسعه وب‌لاگ‌ها. دانش و کامپیوتر، ۴(۲۹): ۶۷-۶۶.
۱۰. نظری، حمید(۱۳۸۲). خدمات و ابزارهایی برای وب‌لاگ نویس‌ها. دنیای كامپیوتر و ارتباطات، ۳(ویژه‌نامه وب‌لاگ):۱۰۱-۱۰۳.
۱-Adelaide, Joyce(۲۰۰۳)."Weblogs and libraries". http://www.topicalbrief.com
۲-Blood, Rebecca(۲۰۰۰)."Weblogs : a history and perspective". http://www.rebeccablood.net/essays/weblog_history.html
۳-"D۲r: an introduction to weblogs"(۲۰۰۳). http://dynamicobjects.com/d۲r/archives/۰۰۲۳۹۹.html
۴-Dreier, Troy(۲۰۰۳). "Blog on". http://www.pcmg.com/article۲/۰,۴۱۴۹,۱۲۱۸۷۰۲,۰۰.asp
۵- Fitcher, Darlene(۲۰۰۳). "Why and how to use blogs to promote your library&#۰۳۹;s services". http://www.infotoday.com/mls/novo۳/fichter.shtml
۶-Goldsborough, Reid(۲۰۰۳). "Blogs:the latest option in raising your voice online”.http://www.infotoday.com/linkup/lud۰۵۱۵۰۳-goldsborough.htm
۷-Gyford, Phil(۲۰۰۳)."An introduction to weblog terms for weblog readers". http://www.gyford.com/phil/writing/۲۰۰۳/۰۱/۰۵an_introduction_php
۸-Hawkins, Sarah(۲۰۰۲)."An introduction to weblogs". http://www.techsoup.org/howto/articlepage.cfm?ArticleId=۴۳۹&cg=searchterms&sg=blog
۹-Kay, Russell(۲۰۰۳)."Blogs" computerworld, ۳۷(۱۷):p.۳۰ http://www.computerworld.com/developementtopics/websitemgmt/story/۰,۱۰۸۰۱,۸۰۶۲۳,۰۰,html
۱۰-Notess, Grey R.(۲۰۰۲)."The blog realm:news sources, searching with Daypop and content mamagement". http://proquest.umi.com/pqdweb?index=۰&did=۰۰۰۰۰۰۲۷۴۹۶۰۳۶۱&srchMode=۱&Fmt=۴&VInst=PROD&VType=PQD&RQT=۳۰۹&VName=PQD&TS=۱۰۸۶۵۰۹۶۰۰&clientID=۶۱۵۸۱
۱۱-Rapp, David(۲۰۰۳)."From bulletin board to blogs: online communication thrive long before the advent of weblogs". http://www.technologyreview.com
۱۲-Winer, Dave(۲۰۰۲)."The history of weblogs". http://newhome.weblogs.com/historyofweblogs
۱۳-Winer, Dave(۲۰۰۳)."What makes a weblog a weblog?". http://blogs.law.harvard.edu/WhatMakesAWeblogAWeblog

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران