داستان کاموس کشانی (۱۳)

پیاده ندیدی که جنگ آورد		سر سرکشان زیر سنگ اورد
بشهر تو شیر و نهنگ و پلنگ		سوار اندر آیند هر سه بجنگ
هم اکنون ترا ای نبرده سوار		پیاده بیاموزمت کارزار
پیاده مرا زان فرستاد طوس		که تا اسپ بستانم از اشکبوس
کشانی پیاده شود همچو من		ز دو روی خندان شوند انجمن
پیاده به از چون تو پانصد سوار		بدین روز و این گردش کارزار
کشانی بدو گفت با تو سلیح		نبینم همی جز فسوس و مزیح
بدو گفت رستم که تیر و کمان		ببین تا هم اکنون سراری زمان
چو نازش باسپ گرانمایه دید		کمان را بزه کرد و اندر کشید
یکی تیر زد بر بر اسپ اوی		که اسپ اندر آمد ز بالا بروی
بخندید رستم بواز گفت		که بنشین به پیش گرانمایه جفت
سزدگر بداری سرش درکنار		زمانی برآسایی از کارزار
کمان را بزه کرد زود اشکبوس		تنی لرز لرزان و رخ سندروس
برستم برآنگه ببارید تیر		تهمتن بدو گفت برخیره خیر
همی رنجه داری تن خویش را		دو بازوی و جان بداندیش را
تهمتن به بند کمر برد چنگ		گزین کرد یک چوبه تیر خدنگ
یکی تیر الماس پیکان چو آب		نهاده برو چار پر عقاب
کمان را بمالید رستم بچنگ		بشست اندر آورد تیر خدنگ
برو راست خم کرد و چپ کرد راست		خروش از خم چرخ چاچی بخاست
چو سوفارش آمد بپهنای گوش		ز شاخ گوزنان برآمد خروش
چو بوسید پیکان سرانگشت اوی		گذر کرد بر مهره‌ی پشت اوی
بزد بر بر و سینه‌ی اشکبوس		سپهر آن زمان دست او داد بوس
قضا گفت گیر و قدر گفت ده		فلک گفت احسنت و مه گفت زه
کشانی هم اندر زمان جان بداد		چنان شد که گفتی ز مادر نزاد
نظاره بریشان دو رویه سپاه		که دارند پیکار گردان نگاه
نگه کرد کاموس و خاقان چین		بران برز و بالا و آن زور و کین
چو برگشت رستم هم اندر زمان		سواری فرستاد خاقان دمان
کزان نامور تیر بیرون کشید		همه تیر تا پر پر از خون کشید
همه لشکر آن تیر برداشتند		سراسر همه نیزه پنداشتند
چو خاقان بدان پر و پیکان تیر		نگه کرد برنا دلش گشت پیر
بپیران چنین گفت کین مرد کیست		ز گردان ایران ورا نام چیست
تو گفتی که لختی فرومایه‌اند		ز گردنکشان کمترین پایه‌اند
کنون نیزه با تیر ایشان یکیست		دل شیر در جنگشان اندکیست
همی خوار کردی سراسر سخن		جز آن بد که گفتی ز سر تا به بن
بدو گفت پیران کز ایران سپاه		ندانم کسی را بدین پایگاه
کجا تیر او بگذرد بر درخت		ندانم چه دارد بدل شوربخت
از ایرانیان گیو و طوس‌اند مرد		که با فر و برزند روز نبرد
برادرم هومان بسی پیش طوس		جهان کرد بر گونه‌ی آبنوس
بایران ندانم که این مرد کیست		بدین لشکر او را هم آورد کیست
شوم بازپرسم ز پرده‌سرای		بیارند ناکام نامش بجای
بیامد پر اندیشه و روی زرد		بپرسید زان نامداران مرد
بپیران چنین گفت هومان گرد		که دشمن ندارد خردمند خرد
بزرگان ایران گشاده‌دلند		تو گویی که آهن همی بگسلند
کنون تا بیامد از ایران سپاه		همی برخروشند زان رزمگاه
بدو گفت پیران که هر چند یار		بیاید بر طوس از ایران سوار
چو رستم نباشد مرا باک نیست		ز گرگین و بیژن دلم چاک نیست
سپه را دو رزم گرانست پیش		بجویند هر کس بدین نام خویش
وزان جایگه پیش کاموس رفت		بنزدیک منشور و فرطوس تفت
چنین گفت کامروز رزمی بزرگ		برفت و پدید آمد از میش گرگ
ببینید تا چاره‌ی کار چیست		بران خستگیها بر آزار چیست
چنین گفت کاموس کامروز جنگ		چنان بد که نام اندر آمد بننگ
برزم اندرون کشته شد اشکبوس		وزو شادمان شد دل گیو و طوس
دلم زان پیاده به دو نیم شد		کزو لشکر ما پر از بیم شد
ببالای او بر زمین مرد نیست		بدین لشکر او را هم آورد نیست
کمانش تو دیدی و تیر ایدرست		بزور او ز پیل ژیان برترست
همانا که آن سگزی جنگجوی		که چندین همی برشمردی ازوی
پیاده بدین رزمگاه آمدست		بیاری ایران سپاه آمدست
بدو گفت پیران که او دیگرست		سواری سرافراز و کنداورست
بترسید پس مرد بیدار دل		کجا بسته بود اندران کار دل
ز پیران بپرسید کان شیر مرد		چگونه خرامد بدشت نبرد
ز بازو و برزش چه داری نشان		چه گوید بورد با سرکشان
چگونست مردی و دیدار اوی		چگونه شوم من بپیکار اوی
گرا یدونک اویست کامد ز راه		مرا رفت باید بوردگاه
بدو گفت پیران که این خود مباد		که او آید ایدر کند رزم یاد
یکی مرد بینی چو سرو سهی		بدیدار با زیب و با فرهی
بسا رزمگاها که افراسیاب		ازو گشت پیچان و دیده پرآب
یکی رزمسازست و خسروپرست		نخست او برد سوی شمشیر دست
بکین سیاوش کند کارزار		کجا او بپروردش اندر کنار
ز مردان کنند آزمایش بسی		سلیح ورا برنتابد کسی
نه برگیرد از جای گرزش نهنگ		اگربفگند بر زمین روز جنگ
زهی بر کمانش بر از چرم شیر		یکی تیر و پیکان او ده ستیر
برزم اندر آید بپوشد زره		یکی جوشن از بر ببندد گره
یکی جامه دارد ز چرم پلنگ		بپوشد بر و اندر آید بجنگ
همی نام ببربیان خواندش		ز خفتان و جوشن فزون داندش
نسوزد در آتش نه از آب تر		شود چون بپوشد برآیدش پر
یکی رخش دارد بزیر اندرون		تو گفتی روان شد که بیستون
همی آتش افروزد از خاک و سنگ		نیارامد از بانگ هنگام جنگ
ابا این شگفتی بروز نبرد		سزد گر نداری تو او را بمرد
چو بشنید کاموس بسیار هوش		بپیران سپرد آن زمان چشم و گوش
همانا خوش آمدش گفتار اوی		برافروخت زان کار بازار اوی
بپیران چنین گفت کای پهلوان		تو بیدار دل باش و روشن‌روان
ببین تا چه خواهی ز سوگند سخت		که خوردند شاهان بیدار بخت
خورم من فزون زان کنون پیش تو		که روشن شود زان دل و کیش تو
که زین را نبردارم از پشت بور		بنیروی یزدان کیوان و هور
مگر بخت و رای تو روشن کنم		بریشان جهان چشم سوزن کنم
بسی آفرین خواند پیران بدوی		که ای شاه بینادل و راست‌گوی
بدین شاخ و این یال و بازوی و کفت		هنرمند باشی ندارم شگفت
بکام تو گردد همه کار ما		نماندست بسیار پیکار ما
وزان جایگه گرد لشکر بگشت		بهر خیمه و پرده‌ای برگذشت
بگفت این سخن پیش خاقان چین		همی گفت با هر کسی همچنین
ز خورشید چون شد جهان لعل فام		شب تیره بر چرخ بگذاشت گام
دلیران لشکر شدند انجمن		که بودند دانا و شمشیرزن
بخرگاه خاقان چین آمدند		همه دل پر از رزم و کین آمدند
چو کاموس اسپ افگن شیر مرد		چو منشور و فرطوس مرد نبرد
شمیران شگنی و شنگل ز هند		ز سقلاب چون کندر وشاه سند
همی رای زد رزم را هر کسی		از ایران سخن گفت هر کس بسی
ازان پس بران رایشان شد درست		که یکسر بخون دست بایست شست
برفتند هر کس برام خویش		بخفتند در خیمه با کام خویش
چو باریک و خمیده شد پشت ماه		ز تاریک زلف شبان سیاه
بنزدیک خورشید چون شد درست		برآمد پر از آب رخ را بشست
سپاه دو کشور برآمد بجوش		بچرخ بلند اندر آمد خروش
چنین گفت خاقان که امروز جنگ		نباید که چون دی بود با درنگ
گمان برد باید که پیران نبود		نه بی او نشاید نبرد آزمود
همه همگنان رزمساز آمدیم		بیاری ز راه دراز آمدیم
گر امروز چون دی درنگ آوریم		همه نام را زیر ننگ آوریم
و دیگر که فردا ز افراسیاب		سپاس اندر آرام جوییم و خواب
یکی رزم باید همه همگروه		شدن پیش لشکر بکردار کوه