۱۶ شهریور ۱۳۰۸ ـ موضوع تابعیت در ایران

مجلس ایران جلسه ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ خود را به بحث در باره لایحه دولت پیرامون امر تابعیت اختصاص داده بود. برخی نمایندگان تاکید بر آن داشتند که ایرانیانی که به وطن پشت کنند و به تابعیت …

مجلس ایران جلسه ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ خود را به بحث در باره لایحه دولت پیرامون امر تابعیت اختصاص داده بود. برخی نمایندگان تاکید بر آن داشتند که ایرانیانی که به وطن پشت کنند و به تابعیت دولت دیگری در آیند، به دلیل قطع «عالما و عامدا» وفاداری به زادگاه خود و نیاکان، از همان لحظه نباید ایرانی به حساب آیند و با آنان به صورت خارجی رفتار شود. بنابراین، ایران نباید تابعیت مضاعف را بپذیرد. پاره ای دیگر از نمایندگان گفته بودند که پس از دادن یک اخطاریه رسمی، این قبیل ایرانیان لغو تابعیت شوند. سرانجام لایحه دولت در آخر وقت به تصویب رسید. در سال ۱۳۵۸ هجری خورشیدی (پس از انقلاب) هنگام طرح اصل ۴۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی در مجلس مربوط، بسیاری از مردم همان عقاید سال ۱۳۰۸ را ابراز کرده و خواسته بودند که قید شود هر ایرانی که عالما و عامدا به تابعیت یک دولت دیگر درآید از همان لحظه تابعیت ایرانی خودرا از دست بدهد و به صورت خارجی و دریافت ویزا بتواند به ایران باز گردد ولی چون نفوذ لیبرالها (که دولت موقت را هم در دست داشتند) در مجلس مصوب قانون اساسی موثر بود مانع از توجه به آن اعتراضها شدند. طبق این اصل، لغو تابعیت یک ایرانی نیاز به درخواست تبعه دارد و یا در صورتی که به تابعیت کشور دیگری درآید. همان زمان، حقوقدان گفته بودند که جمله بندی این اصل اندکی مبهم است و احتمالا بعدا نیاز خواهد بود که تفسیر شود و یا با وضع قانون پارلمانی اجرا کردن آن را آسان سازند. به باور اصحاب نظر، مفاد اصل ۴۱ قانون اساسی سبب شده است که از آن زمان تاکنون صدها هزار ایرانی به تابعیت دولت های دیگر درآیند و نسبت به آن دولتها سوگند وفاداری یاد کنند و تعهد بسپارند که در صورت لزوم زیر پرچم آنها (حتی برضد زادگاه خود) بجنگند، اطلاعات جمع آوری کنند و ....