شب ادراری در کودکان، از علت تا درمان

شهرزاد: شب ادراری عبارت است از ادرار شب هنگام و در خواب ميان کودکانی که کنترل ادرار خود را به دست آورده اند. در سه چهارم موارد شب ادراری در کودکان بدون دستیابی به کنترل شبانه رخ میدهد، اما در یک چهارم مابقي بعد از مدتی خشک بودن حین شب، شب ادراری رخ میدهد. در حالیکه در بيشتر موارد بی اختیاری ادرار فقط در طول شب رخ میدهد، در درصد کمتری از کودکان بی اختیاری ادرار هم در طول شب و هم در طول روز اتفاق ميافتد. شیوع این اختلال در کودکان بالاتر از ۶ سال حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است. شب ادراری در کودکان پسر شایعتر از دختر است و در درصدی از کودکان سابقه خانوادگی شب ادراری مثبت است. به طوری که اگر یک یا هردو والد به شب ادراری مبتلا باشند، احتمال بروز شب ادراری در کودک آن خانواده افزایش مییابد. با افزایش سن کودک، شب ادراری به مرور کاهش یافته و هر سال 15 درصد احتمال بهبود اضافه میشود به گونه اي که شیوع آن در ۱۰ سالگی ۵ درصد و در ۱۵ سالگی حدود يك درصد خواهد بود . در شیرخواران دفع ادرار کاملا بدون اختیار آنان و به طور رفلاکسی است، به اين ترتيب که پرشدن مثانه باعث تحریک گیرنده هایی در دیواره مثانه و به دنبال آن انقباض مثانه و دفع ادرار میشود. با افزایش سن، کودک پر شدن مثانه خود را احساس میکند و به تدریج با تکامل سیستم عصبی مغز وظیفه کنترل دفع ادرار را برعهده میگيرد.

تاخیر تکامل مکانیسم مهاری مغز بر مثانه برای کنترل دفع ادرار

اشکال در خوابیدن کودک به گونه اي که کودک دارای خواب عمیق تری است. البته به تازگي این نظریه مورد تردید قرار گرفته است.

کاهش مقدار هورمون های ضد ادرار که باعث افزایش تولید ادرار طی شب می شود.

عوامل ژنتیک که باعث می شود در بعضی موارد سابقه خانوادگی مثبت دیده شود.

عوامل روحی و روانی که در کودکان بسیار دیده می شود مثل ترس و اضطراب، هیجان تولد نوزاد جدید در خانواده، جدایی یا فوت پدر یا مادر.

وجود بیماری های غددی مثل دیابت که بیشتر باعث بروز شب ادراری ناگهانی ناشی از پرادراری می شود.

عفونت های ادراری یا اشکالاتی در سیستم ادراری.

آلرژی و حساسیت به برخي غذاهای خاص که به تازگي تاثير آن به اثبات رسيده است.

به منظور درمان ابتدا بايد مطمئن شوید که در صورت نبود اشکالات زمینه ای ذکر شده، این حالت به مرور برطرف می شود. بنابراين به هیچ وجه نبايد از تنبیه بدنی یا دعوا كردن کودک استفاده کرد. خلاصه راه های مختلف درمانی که توصیه شده به شرح زیر است:

کودک را متوجه کنید بعد از شام کمتر مایعات )نوشیدنی یا میوه( استفاده كند. در این صورت مقدار کمتری ادرار تولید می شود.

قبل از خوابیدن، کودک را به دستشويی ببرید تا مثانه اش کاملا تخلیه شود.

حدود ساعتی که کودک اغلب دچار شب ادراری میشود، او را برای رفتن به دستشويی از خواب بیدار کنید.

دسترسی کودک به توالت را آسان کنید. برای این منظور فاصله تختخواب کودک تا توالت را کاهش دهید. همچنین بهتر است در طول شب، چراغ دستشويی روشن باشد تا کودک برای رفتن به آنجا نترسد.

هرگز کودک را برای این کار تنبیه یا سرزنش نکنید. به جای آن شبهایی که رختخواب او خشک است او را تشویق كنيد.

سعی کنید علل روحی روانی و عواملی را که باعث اضطراب کودک می شود، برطرف كنيد.

برخی تمرینهایی که برای بهبود عملکرد مثانه توصیه شده اند نیز مفیدند. به عنوان مثال به کودک بیاموزید روزانه چند بار مثانه خود را منقبض کند تا زمان بیشتری بتواند ادرار خود را نگه دارد.

از زنگ های هشدار دهنده استفاده كنيد که به محض خیس شدن با به صدا درآمدن باعث بیداری کودک می شوند و در اثر استفاده مرتب از آن، کودک به محض پرشدن مثانه اش برای تخلیه آن از خواب بیدار می شود.

استفاده از برخي داروها که توسط پزشک تجویز خواهد شد.

به یاد داشته باشید

گرچه شب ادراری برای کودک و خانواده او باعث بروز مشکلاتی میشود ولی ابتدا بايد آزمایشهاي لازم برای او انجام شده و سپس در صورت نیاز درمان شود. همچنین توصیه میشود قبل از ۵ تا ۶ سالگی به هیچ وجه کودک مورد درمان قرار نگیرد.