آزمایش آمینوسنتز در بارداری، در چه شرایطی؟

آمنیوسنتز آزمایش است که با وارد کردن یک سرنگ نازک درون مایع آمنیوتیک و سپس بیرون کشیدن مقداری از مایع به داخل سرنگ انجام می شود. مایع آمنیوتیک را سپس می توان به شیوه های مختلفی آزمایش کرد.

 

در صورتی که پزشک شما یک آمنیوسنتز ژنتیکی ــ بررسی کروموزوم های جنین ــ انجام بدهد، معمولاً در ۱۵ تا ۲۰ هفتگی اقدام می کند. ممکن است پزشک شما به دلایل دیگری آمنیوسنتز را انجام دهد، مانند کنترل ریه ها در بچه، که در هر زمانی بعداً در دوران بارداری قابل اجراست.

در طول مرحله ی آمنیوسنتز، به پشت بر روی یک میز دراز می کشید. یک پرستار یا دستیار پزشک، شکم شما را با محلول ید تمیز می کند. هنگامی که تصویر جنین و کیسه ی آمنیوتیک بر صفحه ی مانیتور سونوگرافی نمایان شود، دکتر یا تکنسین سونوگرافی سرنگ نازکی را از طریق شکم و رحم وارد کیسه ی آمنیوتیک می کند. پس از آن که آزمایشگر به مقدار کافی از مایع آمنیوتیک بیرون کشید (معمولاً ۱۵ تا ۲۰ سی سی، یا ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری)، سرنگ را بیرون می کشد.

تصور غلطی است که سرنگ از راه ناف واد می شود. ولی این طور نیست. نقطه ی دقیق ورود سرنگ به جایی بستگی دارد که جنین، جفت، و کیسه ی آمنیوتیک در رحم قرار گرفته اند. شاید شنیده باشید سرنگ آمنیوسنتز بسیار بلند است، و شاید از سرنگ های بلند وحشت داشته باشید. ولی بلندی سرنگ، که امکان دستیابی به کیسه ی آمنیوتیک را فراهم می کند، باعث دردناک بودن آن نیست. قطر سوزن است که میزان ناراحتی و اذیت را تعیین می کند، و سوزن آمنیوسنتز بسیار نازک است.

 

روند کار اساساً بیش از یک تا دو دقیقه طول نمی کشد، ولی برای یک خانم مضطرب می تواند به اندازه ی یک قرن باشد. کمی ناراحت کننده است، ولی به طور وحشت ناکی دردآور نیست. بسیاری از خانم ها انقباض نسبتاً خفیفی در هنگام ورود سوزن به رحم احساس می کنند و بعد یک احساس ترسناک کشیدن، درحالی که مایع از طریق سرنگ بیرون کشیده می شود. در نهایت آمنیوسنتز بدون درد نیست. ولی اکثر خانم ها گزارش می دهند به آن بدی که فکر می کردند نیست. پس از آن که پزشک به شما توصیه می کند استراحت کنید و از فعالیت شدید و مقاربت به مدت یک تا دو روز خودداری کنید.

 

آمنیوسنتز ژنتیکی عمدتاً وجود ۲۳ جفت کروموزوم و طبیعی بودن ساختار آن ها را بررسی می کند. این کار یک آزمایش عادی برای تمام بیماری های احتمالی ژنتیکی یا نقایص مادر زادی نیست. سلول های مایع آمنیوتیک باید قبل از آنکه دکتر نتایج آمنیوسنتز ژنتیکی را بخواند، تحت شرایط مساعد برای رسد قرار بگیرد. معمولاً نتیج ظرف مدت یک تا دو هفته به دست می آید.

اگر در بررسی های خون دوران بارداری مشخص شود دارای ارهای منفی هستید، دکتر شما یک آمپول رگام (ایمونوگلوبولین ضد عامل ارهاش) به شما تزریق خواهد کرد، که از حساس شدن ارهاش جلوگیری می کند.

 

خطرات و عوارض جانبی آمنیوسنتز

البته تمام بیماران این نشانه ها و مشکلات را بعد از آمنیوسنتز ندارند، ولی به خاطر داشته باشید ممکن است بروز کند:

 

 گرفتگی عضلانی: بعضی از خانم ها برای چند ساعت بعد از روند کار، با گرفتگی عضلانی مواجه می شوند. بهترین درمان برای این نوع گرفتگی عضلانی، استراحت است.

 

لک بینی: ممکن است یک یا دو روز ادامه داشته باشد.

 

نشت مایع آمنیوتیک: در ۱ تا ۲ درصد از بیماران، چکیدن مایع آمنیوتیک به میزان ۱تا ۲ قاشق چایخوری از طریق مهبل به وجود می آید. در اکثریت این موارد، غشای پرده ظرف ۴۸ ساعت بسته یم شود، چکیدن متوقف شده و دوران بارداری به حالت عادی ادامه می یابد. در صورتی که با چکیدن زیاد یا مداوم مواجه شدید، با دکتر خود تماس بگیرید.

 

آسیب دیدگی جنین: با توجه به استفاده از سونوگرافی، آسیب دیدن جنین بسیار نادر است.

 

سقط جنین: اگرچه آمنیوسنتز به نظر بسیار مطمئن می رسد، ولی با وجود این تهاجمی است، و با خطر زیاد از بین رفتن بارداری در حدود نیم درصد در ارتباط است. (به این معناست، که از خطر اولیه ی سقط جنین هنگامی که آمنیوسنتز انجام می دهید، از نیم درصد به یک درصد می رسد.)
تصمیم شما برای انجام این روند کار باید هم بر مبنای خطرات و هم مزایای آن سنجیده شود، که بنابر هر فردی متفاوت است. مثلاً یک خانم ۴۰ ساله که سابقه ی نازایی دارد، ممکن است مایل به انجام هرگونه آزمایشی نباشد که خطر سقط جنین را افزایش می دهد، حتی اگر در معرض خطر بیشتری برای به دنیا آوردن نوزادی با ناهنجاری های کروموزومی باشد. از طرفی دیگر، یک متخصص ۳۲ ساله ی بیماری های مادری ـ جنینی که هر روز بیمارانی را با انواع کثیری از مشکلات می بیندــ ما به جو آن در دوران بارداری اولش فکر می کنیم ــ ممکن است تصمیم به انجام آمنیوسنتز بگیرد، حتی با وجودی که خطر داشتن جنینی با ناهنجاری های کروموزومی نسبتاً پایین باشد. در حقیقت، پایین تر از خطر سقط جنین به دلیل انجام آزمایش، آرامش خاطر ارزش خطر جزئی سقط جنین را برای او دارد.

آمنیوسنتزی که دیرتر در دوران بارداری انجام می شود ـــ دیرتر از ۲۰ هفتگی خطر ــ سقط جنین به همراه ندارد. فقط خطری بسیار جزئی برای عفونت، پارگی پرده های جنینی (کیسه ی آب)، یا شروع درد زودرس زایمان دارد.

 

دلایل انجام آمنیوسنتز

پزشک شما ممکن است بنا بر بیماری ها یا شرایط زیر، به انجام یک آمنیوسنتز ژنتیکی توصیه کند:

 

• سن شما در زمان زایمان ۳۵ سال یا بیشتر باشد، که از یک کشور به کشوری دیگر تفاوت می یابد، و همچنین به تعداد بچه هایی که باردارید، بستگی دارد. مثلاً، اگر دو قلو باردارید، ممکن است پزشک شما در ۳۳ سالگی توصیه ی انجام آمنیوسنتز را بدهد.

• آزمایش سرم مادری آلفا فتو پروتئین شما بالا باشد.

• نتایج غیر طبیعی از آزمایش منگولیسم داشته باشید.

• بررسی سونوگرافی شما غیر طبیعی باشد، مثلاً به رشد ضعیف جنین اشاره شده یا مشکوک به ناهنجاری های ساختاری بوده باشد.

• فرزند قبلی شما یا بارداری قبلی شما با ناهنجاری های کروموزومی همراه باشد.

• در معرض خطر داشتن فرزندی با بیماری ژنتیکی خاصی باشید.

• شما و همسرتان نگران هستید و مایلید طبیعی بودن کروموزوم ها برایتان محرز شود.

پزشک به دلایل دیگری نیز آمنیوسنتز را انجام می دهد، که شامل موارد زیر است:

درد زودرس زایمان: وجود عفونت در مایع آمنیوتیک، باعث درد زودرس زایمان می شود. پزشک شما می تواند برای بررسی چنین عفونتی، مایع را به آزمایشگاه بفرستد. در صورتی که عفونت وجود داشته باشد، ممکن است دکترتان مایل باشد برای به حداقل رساندن آسیب به شما و بچه، بچه را فوراً به دنیا بیاورد.

 

 سایر عفونت ها: ممکن است بعضی از بیماران متوجه شوند در معرض خطر عفونت هایی مانند توکسوپلاسماز، CMV (سیتومگالوویروس)، یا پاروویروس هستند. مایع آمنیوتیک می تواند برای وجود هر یک از چنین مشکلاتی در بیماران در معرض خطر، آزمایش شود.

 

حساس شدن ارهاش: گاهی اوقات بیمارانی که حساسیت ارهاش دارند، با آزمایشی تحت عنوان دلتا OD-450، آزمایش می شوند که در آن مایع آمنیوتیک از نظر فروپاشی گلبول های قرمز خون جنین، بررسی می شود.

 

بررسی تکامل ریه: گاهی لازم است دکتر برای به دنیا آوردن بچه بداند ریه های او به اندازه ی کافی کامل شده یا نه. آزمایش های معینی برروی مایع آمنیوتیک، می توان تکامل ریه ها را تشخیص دهد.