آیا پای زن دیگری در میان است؟!

ذهن ما مثل یك پردازشگر رایانه است، همان‌طور كه رایانه‌ها ویروسی می‌شوند، ممكن است در ذهن ما هم خطاهایی شكل بگیرد؛ خطاهایی كه نتیجه‌گیری ما را از اتفاقات اطراف‌مان تحت تاثیر قرار می‌دهد. مشكلات زندگی برای اغلب ما كم و بیش یكی است اما واكنش هر كدام از ما در برابر آنها فوق‌العاده متفاوت است و این همان اثر پردازشگر ذهن ماست. اگر خطاهای این پردازشگر را برطرف كنیم، بهتر می‌توانیم مشكلات‌مان را مدیریت كنیم. این خطاهای ذهنی البته عمومی هستند اما من در این مقاله مصداق‌های آن را در روابط زناشویی بررسی كرده‌ام.

فیلترینگ ذهن Mental Filtering
هرچی كه من بدونم، درسته!
همه ‌ما در ایران معنای واژه «فیلترینگ» را می‌شناسیم. همان‌طور كه در اینترنت، فیلترینگ تنها اجازه دسترسی به سایت‌هایی را به شما می‌دهد كه با معیارهای خودش سازگار باشد و بقیه را فیلتر می‌كند، گاهی در ذهن ما هم همین اتفاق می‌افتد: یك گزاره را در نظر می‌گیریم و تنها داد‌ه‌‌هایی را كه با آن گزاره سازگار باشند در نظر می‌گیریم.
مثال: پریچهر از دوره نوجوانی نسبت به مردها بدبین شد؛ از همان زمان كه شوهرخاله‌اش، خاله‌اش را رها و با زن دیگری ازدواج كرد.
اگرچه پدر و مادر خود پریچهر با هم زندگی خوبی داشتند اما سایه این بدگمانی نسبت به مردها همیشه در ذهن او سنگینی می‌كرد. پریچهر با همین نگرانی ازدواج كرد. شوهرش از همه نظر خوب بود و او هیچ مشكلی نداشت جز اینكه نمی‌توانست به او اعتماد كند. هر بار شوهرش با تلفن با كسی صحبت می‌كرد كه او نمی‌شناخت، دلش آشوب می‌شد و تصور می‌كرد همسرش دارد به او خیانت می‌كند. یك‌بار یك قاب سیم‌كارت ایرانسل در وسایل شوهرش پیدا كرد و دیگر مطمئن شد همسرش رابطه‌های مخفیانه‌ای دارد.
با این حال او هیچ وقت اینها را به روی شوهرش نیاورد. نمی‌خواست شوهرش فكر كند او بی‌دلیل بدگمان است اما اتفاقی كه افتاد این بود كه او كم‌كم دیگر علاقه و میل جنسی‌اش به شوهرش را از دست داد. پس از مدتی حتی دیگر نمی‌توانست در این رابطه ارضا شود. شوهرش هم ابتدا تلاش كرد بهتر باشد اما وقتی نتیجه‌ای نگرفت، كم‌كم از او فاصله گرفت. بعد از مدتی رابطه زناشویی بین آنها تقریبا قطع شد. شش ماه بعد، پریچهر فهمید كه همسرش رابطه‌ای را با زن دیگری شروع كرده است.
تحلیل موقعیت: جمله معروفی است كه می‌گوید: به هر چیزی كه فكر كنی، همان برایت اتفاق می‌افتد؛ این جمله از حقیقت دور نیست.
ذهن پریچهر، مثل لنز رنگی یك دوربین كه تنها به طیف خاصی از نور اجازه ورود می‌دهد، تنها بر این متمركز شد كه داده‌های متناسب با فرض بی‌وفایی همسر را در نظر بگیرد و به داده‌های دیگر توجهی نكند. نتیجه این بود كه پریچهر از نظر ذهنی با همسرش فاصله گرفت. در روابط زناشویی، فاصله ذهنی، همیشه فاصله احساسی و به دنبال آن، فاصله فیزیكی ایجاد می‌كند. این موضوع مخصوصا برای خانم‌ها، سریع‌تر از آقایان اتفاق می‌افتد. بی‌میلی جنسی پریچهر هم ثانویه به ذهنیت او بود. در ادامه، همسر پریچهر هم مثل اغلب مردان، وقتی احساس كرد مثل گذشته نمی‌تواند پریچهر را در این رابطه راضی كند، افسرده و ناامید شد و در معرض این اشتباه قرار گرفت كه در رابطه دیگری قدرت‌نمایی كند.
پریچهر و هر كدام از ما در این موقعیت، می‌توانیم به این ترتیب مسیر ذهنی‌مان را تصحیح كنیم:
1- مدارك جمع كنیم: تصور كنیم از ما شكایت شده است. برای اینكه در دادگاه حقانیت‌مان را ثابت كنیم، باید مدارك و شواهد جمع كنیم. چه می‌كنیم؟ برای رد كردن گزاره‌های ذهنی‌مان نیاز داریم به جمع كردن شواهد و مداركی كه خلاف آنچه در ذهن‌مان حك شده را اثبات كند.
2- فیلترهای‌مان را شناسایی و بررسی كنیم: بعید است آدمی پیدا شود كه هیچ فیلتر ذهنی‌ای نداشته باشد. همه ما، گزاره‌هایی در ذهن‌مان داریم كه حداقل به‌درستی برخی از آنها شك نمی‌كنیم. به محض اینكه ما به قطعیت یك گزاره ایمان بیاوریم، ذهن ما شروع می‌كند به فیلترینگ. آدم‌هایی كمتر گرفتار این خطا می‌شوند كه همه گزاره‌های ذهنی‌شان را قطعی ندانند. پریچهر می‌توانست این گزاره كه «همه مردان بی‌وفا هستند» را در ذهنش شناسایی كند. اگر روی این گزاره یك علامت سوال می‌گذاشت، لااقل با توجه به زندگی پدر و مادر خودش می‌توانست به این نتیجه برسد كه آن گزاره درست نیست.
توقع‌سازی Making Demands
من باید! من نباید!
آلبرت الیس، یكی از روانشناسان بزرگ پایه‌گذار رفتاردرمانی شناختی می‌گوید: توقعات ما از خودمان، علت بسیاری از مشكلات عاطفی ماست. منظور از توقعات، همه باورهای ذهنی ماست كه در آنها كلمه‌های «باید» و «نباید» به كار رفته است.
مثال شماره یك: خسرو 30 سال دارد و همه چیز برایش مهیاست تا ازدواج كند، اما او یك راز بزرگ دارد كه باعث می‌شود نه‌تنها از ازدواج كه از هر رابطه‌ای فراری باشد. او سال‌هاست فكر می‌كند اندازه آلت تناسلی‌اش كوچك است؛ اگرچه با چند پزشك مشورت كرده و همه به او گفته‌اند مشكلی در این مورد وجود ندارد اما او همچنان می‌ترسد این مسئله باعث شود نتواند رابطه درستی با همسرش داشته باشد.  در واقع او فكر می‌كند برای داشتن یك رابطه زناشویی خوب، «باید» اندام‌های تناسلی ویژگی خاصی (مثلا از نظر اندازه) داشته باشند و چون خودش آن ویژگی را ندارد، فكر می‌كند نمی‌تواند رابطه خوبی داشته باشد.
مثال شماره 2: فرزانه با شوهرش كامران مشكل پیدا كرده چون احساس می‌كند شوهرش در روابط زناشویی برایش كم می‌گذارد. فرزانه هر وقت كه كامران برای رابطه ابراز تمایل می‌كند، او را می‌پذیرد و در مقابل فكر می‌كند هر وقت هم كه او پا پیش می‌گذارد، كامران «باید» با او همراهی كند اما كامران این‌طور نیست؛ گاهی همراهی می‌كند و گاهی هم می‌گوید خسته است و رابطه را به وقت دیگری موكول می‌كند. فرزانه فكر می‌كند همسران «نباید» هیچ‌وقت در این جور روابط به هم نه بگویند. او خودش آن‌طور كه فكر می‌كند عمل می‌كند اما همسرش نه. برای همین هم از او عصبانی است.
مثال شماره 3: كیمیا عقد كرده است. او مدتی است كه به شدت نگران است و حتی به جدایی فكر می‌كند. او و همسرش از وقتی ازدواج كرده‌اند، هفته‌‌ای یك‌بار با هم ارتباط دارند و همسرش بیشتر از این تمایلی از خودش نشان نمی‌دهد اما كیمیا فكر می‌كند یك زوج جوان «باید» حداقل هفته‌ای دو، سه بار ارتباط داشته باشند. او فكر می‌كند همسرش «باید» تمایل بیشتری برای دیدن او داشته باشد و اگر این كار را نمی‌كند یا آدم سردمزاجی است یا پای زن دیگری در میان است.

تحلیل موقعیت‌ها:  در روابط جنسی باید و نباید وجود ندارد. هر زوجی، الگوی رابطه خودشان را دارند. حتی نمی‌شود گفت چند بار ارتباط ایده‌آل است. هر زوجی، عادت‌های خودشان را پیدا می‌كنند و البته این اتفاق هم یك‌طرفه نمی‌افتد و با هم به تفاهم می‌رسند اما اینكه بخواهند رابطه‌شان را با استاندارد زوج‌های دیگر مقایسه كنند، نه عملی است و نه سودمند. همین‌طور در مورد اندازه استاندارد اندام تناسلی مردانه هم نمی‌شود چیزی گفت.
مردان معمولا به ویژگی‌های ظاهری اهمیت می‌دهند و تصور می‌كنند زنان هم مثل آنها هستند و برای همین اندازه اندام‌های تناسلی برای‌شان مهم است و فكر می‌كنند برای رابطه رضایت‌بخش «باید» اتفاق ویژه‌ای بیفتد اما واقعیت این است كه در این مورد هم بایدی وجود ندارد حتی در مورد پاسخ مثبت به همسر برای برقراری رابطه هم ضرورتی وجود ندارد. هم مرد و هم زن، گاهی تمایل یا آمادگی لازم برای رابطه را ندارند و خیلی طبیعی است كه به همسرشان پاسخ منفی بدهند، البته نحوه بیان این پاسخ منفی ظرافت‌هایی دارد اما در اصل این ماجرا هم «باید» و «نباید»ی نیست.
همه ما برای پیشگیری و درمان خطای ذهنی «توقع‌سازی» باید از این راه‌ها برویم:
1- ادبیات‌مان را عوض كنیم: مرتب نگوییم باید، نباید، لازم است و لازم نیست. به جای واژه‌های جزمی و انعطاف‌ناپذیر باید بگوییم ترجیحم این است، مایلم و می‌خواهم.
2- به خودمان یادآوری كنیم «دنیا با قواعد ما اداره نمی‌شود»: هركس، كتاب قانون خودش را برای زندگی‌اش دارد. وقتی ما به بایدهایی فكر می‌كنیم كه دیگران می‌گویند، در واقع داریم زندگی‌مان را بر اساس قانون‌های آنها تنظیم می‌كنیم در حالی كه آنها هم انسان‌هایی مثل ما هستند و البته ممكن است با نظرات ما موافق نباشند.
3- تایید طلبی را كنار بگذاریم: خیلی از بایدها و نبایدهای ذهن ما به این دلیل ایجاد شده كه فكر می‌كنیم دیگران هم این بایدها و نبایدها را در ذهن‌شان دارند. درواقع تاییدطلبی ماست كه باعث می‌شود مدام درگیر این بایدها و نبایدها باشیم اما واقعا نمی‌توانیم بدون تایید دیگران برای خودمان زندگی كنیم و از زندگی لذت ببریم؟ اینجاست كه این مسئله با عزت نفس ما ارتباط پیدا می‌كند. آدم‌هایی كه عزت نفس پایین‌تری دارند، بایدها و نبایدهای ذهن‌شان هم بیشتر است.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.