عادات بد کودکان، شناسایی عامل محرک

 ویستا: حتماً در اطراف خود با کودکانی مواجه شده‌اید که دست خود را می‌مکند و والدین نیز همه گونه تمهیدات را برای ترک این عادت به کار می‌برند، ولی به نتیجه‌ای نمی‌رسند. مکیدن و جویدن یکی از روش‌هایی است که نوزادان و کودکان به وسیله آن می‌توانند محیط اطراف خود را لمس کنند. کودک در سنین شیرخوارگی اغلب بعد از غذاخوردن، انگشت خود را می‌مکد. برخی دیگر از کودکان به محض این که پستانک را از دهانشان بیرون می‌آورند، این کار را می‌کنند. اگر کودک نتواند در دوره شیرخوارگی غریزه مکیدن را از طریق مکیدن شیر ارضاء کند به شیوه‌هایی مانند مکیدن شست و غیره جبران می‌کند.

همین طور کودکانی را مشاهده می‌کنیم که عادت به ناخن جویدن دارند، مثلاً موقع انجام تکالیف مدرسه این عادت بد را تکرار می‌کنند. یا عادت دارند که مدام پاهایشان را تکان دهند اینها همه عادت‌های بدی است که کودکان ناخواسته به آن دچار می‌شوند و والدین هم در ترک آن عاجز می‌مانند. روان‌شناسان امور تربیتی معتقدند، عادت‌ها به تدریج و تقریباً ناآگاهانه شکل می‌گیرند. ترک دادن آنها هم باید آرام و به‌تدریج انجام پذیرد، این روش تدریجی تغییر رفتار شکل‌دهی نامیده می‌شود و کودکان را قدم به قدم به هدفشان نزدیک می‌کند.
این درحالی است که بسیاری از والدین در مقابل این رفتارها، شکیبایی خود را از دست می‌دهند و سعی می‌کنند در زمانی کوتاه، کودک را وادار به ترک عادت بد خود کنند. به همین دلیل کارشناسان به این نکته تاکید دارند که والدین نباید انتظار داشته باشند کودکشان از همین فردا عادت بدش را ترک کند‌ چرا که در این صورت هر دو آنها ناامید و سرخورده خواهند شد.
بهترین روش برای این کار یافتن پاسخ یا رفتار جایگزین است که کودکان می‌توانند برای کاهش یا ترک عادت بد خود از آن رفتار جایگزین استفاده کنند. در واقع یک پاسخ جایگزین یا می‌تواند رفتار عادتی شود و انجام آن را ناراحت‌کننده سازد یا می‌تواند حواس کودک را به چیز دیگری معطوف کند و انجام عادت را به تاخیر اندازد. پاسخ‌های جایگزین علاوه بر این که به کودکان فعالیت جایگزینی را نشان می‌دهند به آنان حس کنترل بر عادتشان را نیز ارائه می‌دهند، برای مثال اگر کودکان موافقت کنند که به جای مکیدن شست آدامس بجوند، عمل جویدن، مکیدن شست را با مشکل مواجه می‌کند.
شناسایی عامل محرک
بسیاری از عادت‌های بد در زمان‌ها و موقعیت‌های خاص رخ می‌دهد، اگر آن زمان‌ها و موقعیت‌های خاص را شناسایی کنید، بهتر می‌توانید در کنترل آن عادت بد موثر باشید. در واقع والدین می‌توانند با حذف یا تغییر محرک و یا دوری دادن کودک از آن محرک خاص، کودک را در جهت کاهش عادت بد سوق دهند، مثلا هنگامی که کودک با تماشای تلویزیون به انجام عادت بد خود که می‌تواند مکیدن شست یا جویدن ناخن باشد راغب می‌شود باید با کاهش دفعات تماشای تلویزیون این عادت را به مرور کاهش و ترک داد بنابراین در نظر داشته باشید اگر والدین کودکی که ناخن می‌جود تمام روش‌هایی را که برای ترک عادت توصیه شده است، به کار گیرند ولی کنترل محرک را نادیده بگیرند، تلاش‌های آنان به جایی نمی‌رسد.