بهانه گیری کودکان، برخورد با بهانه های کودکانه

پرسش: برادری 6 ساله دارم که خيلی عصبی است. هميشه بهانه جويی می کند و با کوچکترين بهانه گريه می کند. در طول روز بارها گريه می کند و از اينکه گريه می کند ناراحت می شود و به مادرم می گويد با من قهر نباش و سر اين موضوع نيز مدتی گريه می کند. هر چه مادرم توضيح مي دهد که با تو قهر نيستم قبول نمی کند. اين اتفاق در جمع بيشتر اتفاق می افتد. در کل خيلی پرخاشگر است و اصلا حرف هيج کس را قبول نمی کند و هميشه می خواهد همه به حرف های او گوش کنند. خيلی ترسو است و گاهی شب ها کابوس می بيند. می خواستم بدانم ما چه کار می توانيم بکنيم تا اينقدر گريه نکند؟ زمانی که گريه می کند بهترين کار چيست؟ چگونه او را آرام کنيم؟
پاسخ: اول بايد توضيحاتی کلی در مورد محيط اين کودک برای من بدهيد تا بتوانم شما را راهنمایی کنم. مثلا رابطه مادر و پدر شما با هم چگونه است؟ آیا در محیط خانه شما تنش و اختلاف و ناراحتی زياد است؟ کسی را در خانه داريد که دائما قهر کند؟ يا اينکه اعضای خانواده در برابر بدرفتاری های اين کودک زياد قهر می کند؟
مهم‌ترين علل پرخاشگری کودکان عبارت از
- هيجانات دوران بارداری که بر جنين اثر مي‌گذارد و او را مستعد پرخاشگری می سازد (هيجانات مادر از طريق ترشح هورمون‌های خاصی در خون او بر جنين اثر دارد).
- مشاهده‌ی رفتارهای پرخاشگرانه و الگو قرار دادن رفتار بزرگ‌ترها و همسالان. اگر والدين برخوردهای جسماني (کتک زدن) را برای کنترل و منضبط کردن فرزندانشان به کار ببرند، با زبانِ بی زبانی به فرزندان خود مي آموزند «آنچه را من انجام مي‌دهم، انجام ده» و به اين طريق عملاً آن‌ها را به رفتار پرخاشگرانه تشويق مي‌کنند. فراموش نکنيد کودکان فقط تقليد نمي‌کنند و با ابتکارات و خلاقيت‌هایدوران کودکي، رفتارهای پرخاشگرانه‌ی جديدی را ابداع مي‌کنند.
- اصل پاداش و تنبيه عامل مؤثری در رفتار پرخاشگرانه‌ی کودک است. کودکی که برای به دست آوردن چيزی پا را به زمين می کوبد و داد و فرياد به راه می اندازد و سرانجام به آنچه که مي‌خواسته می رسد، می آموزد با اين روش می تواند به مقاصدش برسد و بدين سان صفت پرخاشگری در او تقويت می شود. برعکس اگر اين رفتار او مجازات و محروميتی به دنبال داشته باشد، ميزان پرخاشگری او کاهش می يابد. ايستادگی و مقاومت به جای خشمگين شدن، بهترين رفتاری است که از والدين در اين لحظات انتظار مي‌رود.
- کودکان اگر نتوانند انرژی خود را به شکل صحيح ابراز نمايند به صورت رفتارهای پرخاشگرانه نشان می دهند.
- کودکان نمی توانند به راحتی احساساتشان را بيان کنند، همين عامل باعث رفتارهای پرخاشگرانه مي‌شود.
- گرسنگی، تشنگی، خستگی، احساس نياز به خواب، ضعف جسمی، بيماری (به ويژه وجود انگل) و استفاده از برخی داروها زمينه را برای پرخاشگری مساعد مي‌کند.
- عواملی چون: ناکام ماندن آرزوها و بی توجهی به کودک، محروميت‌ها، تنبيه زياد، احساس گناه، ترس و احساس طرد شدن و ... .
هنگام بداخلاقی برادرتان اين روش ها موثر خواهد بود:
- در برابر عصبانيت کودک، پرخاشگری و رفتار نادرست نداشته باشيد.
- در رفع ناکامی ها، گرفتاری ها و محروميت‌های کودک و نوجوان تلاش نماييد.
- تا زمانی که کودک عصبانی است به هيچ وجه با او بحث و جدل نکنيد.
- در حد توان کودک مسئوليت‌های متفاوت به او دهيد.
- کودک و نوجوان را به شرکت در کارهای گروهی و جمعی تشويق نماييد.
- کودک را از محيط‌هايی که پرخاشگری را تقويت مي‌کند (مثل بازي‌های رقابتی خشن يا شرايط درگيری با ديگران) دور سازيد.
- اجازه ندهيد، خشم کودک از مجادله‌ی لفظی تجاوز کند. (تغيير محيط فيزيکی و تغيير فضای بحث اقدام مفيدی است)
- به او متذکر شويد که گفتار و کردار ناپسند او نه تنها به شخصيت ديگري، بلکه به خود او هم لطمه مي‌زند.
- عواقب ناگوارِ رفتار پرخاشگرانه به ويژه حسِ انتقام گيری طرف مقابل يا طرد شدن از جمع دوستان را گوشزد کنيد.
- شرايط مساعد برای تخليه‌ی هيجانات و عواطف کودک را به صورت‌های مختلف فراهم کنيد.
- بخشیاز وقتتان را در اختيار فرزندتان قرار دهيد سعی کنيد آن لحظات را مطابق با خلق و خود و نياز کودک يا نوجوان صرف بازی يا فعاليت‌های مورد علاقه‌ی او کنيد.
- رفتارهای جانشين را به کودکان بياموزيد، کلمات کليدی «نوبت را رعايت کن»، «با هم بازی کنيد»، «آرام باشيد» مفيد است. سعی کنيد از به کار بردن جملات «چرا اين قدر شر هستي؟»، «چرا هميشه مي‌خواهی دعوا راه بيندازي؟» خودداری کنيد. به جای تلقين منفی از تلقين مثبت استفاده کنيد.
برای عضویت در خبرنامه نی نی بان و اطلاع از بهترین و پربیننده ترین مطالب، کافی است یک بار فرم عضویت ما را از اینجا پر کنید.‬