زایمان طبیعی چند ساعت طول می‌کشد؟

همشهری آنلاین: كالبد شكافی افزایش آمار سزارین در گفت وگو با یك متخصص.

 

 

آمارهای سزارین در سالهای اخیر در كشور ما روند صعودی این شاخص مهم را در بسیاری از نقاط كشور، بویژه شهرهای بزرگ نشان می دهد. در حالی كه طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در كشورهای پیشرفته تنها ۵ تا ۱۵درصد زایمان ها به طریق سزارین انجام می شود، در كشور ما آمار رسمی سزارین در سال های اخیر حدود ۳۰ درصد بوده است، هر چند برخی متخصصان معتقدند آمارهای واقعی بالاتر از این حد است.
 
دكتر فاطمه رمضان زاده، متخصص زنان و نازایی و استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران، در مورد دلایل گرایش مردم كشور ما به زایمان از طریق سزارین در این گفت وگو توضیح می دهد.
 
یكی از مسائلی كه در دهه اخیر در كشور با آن مواجهیم، فرهنگ زایمان صحیح است. شما این مسئله را قبول دارید؟
بله، به تدریج و با توجه به اینكه خانواده ها دیگر بیشتر از یك یا دو بچه نمی خواهند، كم تحركی و حركات بدنی لازم برای یك خانم باردار كم شده و مهمتر از آن آمادگی قبل از بارداری به صورت جلسات مشاوره هم كاهش یافته اند. بالاخره مسائل اقتصادی و باورهای غلط هم به این مسائل دامن می زنند.
 
این باورهای غلط یعنی چه؟
ببینید، علت عمده سزارین تمایل بیمار به این عمل و ترس از زایمان طبیعی است. به دلیل بعضی از باورهای غلط مثل این كه اگر كسی زایمان طبیعی بكند، نوزادش به احتمال زیاد مشكل هوشی پیدا می كند، یا به دلیل زایمان طبیعی ممكن است كه افتادگی رحم یا شلی عضلات لگن و بی اختیاری ادرار هم بیشتر شود.
 
این اختلالات واقعاً در زایمان طبیعی بیشتر دیده می شوند؟
نه، در دو سال گذشته مطالعات نشان داده كسانی كه زایمان طبیعی می كنند از نظر این اختلالات كه اختلالات پس از زایمان هستند با كسانی كه سزارین می كنند، تفاوتی ندارند، اما می توان گفت در موارد معدود، در كسانی كه درد زایمان شان شروع می شود، ولی در سیر زایمان طبیعی مشكلاتی مثل عدم تطابق سر و لگن یا ... برایشان پیش می آید، عوارضی از جمله افتادگی رحم یا مشكلات ادراری نسبت به كسانی كه سزارین می شوند بیشتر است.
 
گاهی اوقات هم آقایان همسر خود را به دلیل ترس از عوارض بعدی زایمان تشویق به سزارین می كنند. این طور نیست؟
دقیقاً همین طور است، در حالی كه به نظر ما سزارین روشی علاوه بر زایمان طبیعی است نه مقدم بر آن. این هم یك باور غلط دیگر است كه یك زن باردار مدام از سوی اطرافیان بخصوص همسر خود تشویق به سزارین می شود. و همین امر نشان دهنده باورهای غلط در امر زایمان طبیعی است.
 
چقدر از این فرهنگ غلط به كادر پزشكی مربوط می شود؟ به هر حال به نظر نمی رسد در این میان فقط بیمار مقصر باشد.
بله كاملاً درست است. ببینید، در عین اینكه ما در امر مشاوره دادن به خانواده ها قبل از بارداری نقص داریم، هنوز خیلی از پزشكان ما روشهای صحیح هدایت به سوی زایمان طبیعی را هم پیدا نكرده اند. به هر حال درد زایمان طبیعی است. كسی كه می خواهد زایمان را انجام دهد باید فرد مجربی باشد و اگر واقعاً لازم بود سزارین انجام شود، نه اینكه از اول به دلیل اینكه ۲۰ تا ۳۰ درصد از زایمانها ممكن است به دلایل گوناگون به طرف سزارین بروند، زایمان به روش سزارین را از همان ابتدا به فرد پیشنهاد دهند.
 
خیلی ها می گویند ما یا باید با شروع درد، زایمان طبیعی داشته باشیم یا اصلاً زایمان طبیعی نداشته باشیم. آیا ممكن است شروع زایمان با وجود سنجش درست تمام فاكتورها به سزارین ختم شود؟
بله، این هم یك باور غلط است. چون به هر حال همانطور كه گفتم ممكن است به دلیل اختلالاتی مثل عدم تطابق سر و لگن و... زایمان طبیعی به سزارین ختم شود. در مورد زایمان بدون درد هم همین طور است. مثلاً در تزریق ماده بی حسی در ناحیه اپیدورال همیشه این احتمال وجود دارد كه این روش زایمان هم به سزارین ختم شود.
 
با وجود این مشكلات، بخصوص ترس از درد زایمان، چه باید كرد كه علاوه بر كاهش این دردها و راحت كردن آنها برای بیمار، از میزان زایمان به روش سزارین هم كاسته شود؟
 
ببینید، در كشورهای پیشرفته دنیا هم خود فرد و هم همسرش برای راحت طی كردن سیر زایمان حضور دارند. علاوه بر این همراه بودن آقایان با خانمها در كلاسهای مشاوره هم بسیار با اهمیت است. همچنین برای پیشگیری از عوارض زایمان كه ترس بعدی بیمار است، لازم است كه حین عمل پزشك مجرب وجود داشته باشد و البته نقش ماماها را نباید نادیده گرفت.
 
به نظر می رسد نقش ماماها كم رنگ شده. خیلی از بیماران كه سابقه زایمان طبیعی را داشته اند از برخورد نامناسب ماماها در حین زایمان گله دارند و همین امر را دلیل عدم استقبال از زایمان طبیعی می دانند. این طور نیست؟
بله، الان در بخشهای زایمان ما حضور ماما بسیار كمرنگ شده و پیگیری و كنترل درد بیمار توسط این افراد خیلی كمتر صورت می گیرد. مثلاً خانمهای باردار بیشتر اصرار دارند كه زایمان را حتماً یك متخصص انجام دهد، در صورتی كه اگر نظارت متخصص به درستی صورت گیرد، ماماها هم به خوبی از عهده این كار می توانند بر آیند.
 
در حال حاضر متأسفانه ماما فكر می كند كه وظیفه اش تنها آماده كردن بیمار برای زایمان است. برخورد نامناسب با بیمار را هم از طرف این افراد شاهد هستیم و این باعث شده كه در كشور ما تمام مسئولیت زایمان به عهده متخصص زنان باشد.
 
مگر حضور دائمی متخصص زنان در حین زایمان ضروری نیست؟
نه اصلاً، اتفاقاً نكته ای را بگویم. یك زایمان طبیعی طبق استانداردها ۲۴ ساعت طول می كشد، اما به دلیل كم حوصلگی پزشك در این مواقع سزارین به بیمار توصیه می شود. نكته این است كه حضور دائمی متخصص در حین زایمان ضروری نیست و بیشتر مسئولیت باید به ماما سپرده شود، در حالی كه اگر یك تیم شامل متخصص بیهوشی، متخصص زنان، ماما و ... با هم به صورت هماهنگ كار كنند، اعتماد بیمار جلب می شود و در غیر این صورت همیشه ترس از زایمان طبیعی وجود دارد.
 
به مشكل ترس از درد زایمان، ترس از اتاق عمل را هم می توان اضافه كرد و این كه بیماران ما هنوز شناخت دقیقی از مراحل زایمان ندارند.
همین طور است، عمده ترین مشكل زنان باردار ترس از اتاق عمل است و اینكه سیستم زایمان در بیمارستانها این گونه است كه یك عده باید پشت در اتاق عمل منتظر باشند و برای به دنیا آمدن كودك لحظه شماری كنند، در حالی كه بیمار بدون آشنایی قبلی با اتاق عمل به آن هدایت می شود و همین ترس از اتاق عمل منجر به این می شود كه بیهوشی را به زایمان طبیعی ترجیح دهد، در حالی كه یكی از گامهای اساسی در مشاوره قبل از زایمان این است كه بیمار، از قبل با سیستم اتاق عمل به طور كامل آشنا شود.
 
الان به جرأت می توان گفت حتی اگر پزشكان خودشان مایل به زایمان طبیعی باشند و ماما هم همكاری لازم را داشته باشد، بازهم در ۹۰درصد موارد خود بیمار زایمان سزارین را ترجیح می دهد فقط به دلیل ترس از زایمان. پس حتی اگر تیم پزشكی موقع عمل زایمان هم به خوبی عمل كنند ولی سیستم مشاوره ناقص باشد، نتیجه مثبتی نخواهد داشت.
 
به نظر شما، استاندارد زایمان از طریق سزارین در كشور ما چقدر انحراف پیدا كرده؟
۵۲ سال پیش آمار استاندارد سزارین در كتب تخصصی ۱۵ درصد بود. الان همان كتابها این آمار را ۲۵ درصد اعلام می كند. سازمان جهانی بهداشت می گوید آمار سزارین نباید از ۲۰ تا ۲۵درصد بالاتر رود ولی این آمار در اكثر كشورها بیشتر است. البته در بخشهای دولتی به خاطر اینكه افراد می خواهند بیمه ها هزینه های آنان را بپردازند زایمان طبیعی بیشتر است ولی در بخشهای خصوصی ما حتی تا سه چهارم زایمانها از طریق سزارین است.
 
با این حال بیماری كه بخواهد سزارین شود در كشور ما محال است كه بتوان نظرش را عوض كرد. قبول دارید؟
بله، البته بحث مسائل قانونی نیز مهم است. در مراكز خصوصی چون بیمار همه هزینه را خودش تقبل می كند، مهمترین مسئله انتخاب خود بیمار است. مسلماً بیمار در این مراكز رضایت نامه كتبی برای سزارین می دهد و اگر پزشك به این بیمار زایمان طبیعی را پیشنهاد بكند و كوچكترین عارضه ای حین عمل پیش بیاید بیمار فوراً از پزشك شكایت می كند.
 
البته در بخش خصوصی پزشك زمان زیادی برای مجاب كردن بیمار برای زایمان طبیعی نمی گذارد و اگر بیمار همكاری لازم را نداشته باشد او را به سمت سزارین هدایت می كند.
 
نمی شود این امر را به منافع اقتصادی كه شاید متوجه پزشك شود، نسبت داد؟
البته شاید عده ای فكر كنند كه چون تعرفه سزارین بالاست، پزشكان برای پركردن جیب خودشان بیمار را به سوی سزارین سوق می دهند، ولی واقعاً این طور نیست چون وقتی تعرفه زایمان طبیعی هم بالا رفت تغییری در كاهش آمار سزارین ایجاد نشد.