تقویت اعتماد به نفس کودک، کمی خود را کنار بکشید

روزنامه ایران:كودكان هر روز با موقعيت هايى روبه رو مى شوند كه توانايى آنها را در زمينه هاى مختلف محك مى زند. رفتن به مدرسه، ارتباط با بقيه بچه ها و بزرگترها و شركت در بازى هاى دسته جمعى و مسابقات ورزشى از جمله فعاليت هايى است كه براى كودكان به منزله چالش هايى بزرگ تلقى مى شود و قدم گذاشتن به اين مرزهاى كشف نشده و ناشناخته شهامت زيادى مى طلبد. تقريباً همه پدرومادرها دوست دارند به فرزندانشان القا كنندكه توانايى هاى بسيار زيادى دارند. آنها مى خواهند كودكانشان شجاعانه با موقعيت هاى جديد و مشكلات بجنگند و هرچه بزرگتر مى شوند بيشتر به خود و توانايى هايشان اعتقاد پيداكنند.

 

با وجود اين كه هر كودك منحصر به فرد است و با ساير كودكان تفاوت هايى دارد، ولى والدين با رعايت چند نكته كلى مى توانند سطح اعتماد به نفس و خودباورى فرزندانشان را ارتقا بخشند. اعتماد به نفس نشأت گرفته از احساس شايستگى و كفايت در كودكان است. به عبارت ديگر اعتماد به نفس فرزندان با تعريف و تمجيدها و گاه اغراق هايى كه پدر و مادرشان درباره آنها مى كنند افزايش نمى يابد.

 

بلكه ميزان اعتماد به نفس و خودباورى آنها به موفقيت هاى كوچك و بزرگى كه در طول زندگى شان به دست آوردند مربوط مى شود البته تشويق ها و روحيه دادن هاى پدر و مادر تأثير خوبى روى بچه ها دارد ولى اگر والدين به جاى آن كه مدام به طور كلى فرزندشان را تحسين كنند، او را به خاطر تلاش هايش دريك زمينه خاص يا موفقيتى كه تازه به دست آورده يا توانايى هايى كه جديداً كسب كرده تشويق كنند، اين تأثير مثبت صدچندان خواهد شد.

وقتى كودكان موفق به انجام كارى مى شوند چه تنهايى مسواك زدن باشد و چه دوچرخه سوارى، اين احساس در آنها به وجودمى آيد كه توانايى و قابليت انجام كارهاى مختلف را دارند و اين حس نقش مهمى در تقويت اعتماد به نفس آنها دارد.

شكل گيرى اعتماد به نفس از سنين بسيار پائين آغاز مى شود ‎/ از زمانى كه كودكان ياد مى گيرند كتاب را ورق بزنند يا كودكان نوپا ياد مى گيرندكه راه بروند يا هر موقعيت ديگرى كه موجب مى شود به خودشان بگويند«من مى توانم». يادگيرى هر مهارت جديد يا هر تجربه تازه اى بر تصوير ذهنى اى كه كودكان از خود و قابليت هايشان دارند تأثيرگذار است.

والدين بايد براى فرزندانشان فرصت ها و موقعيت هاى زيادى به وجود بياورند تا آنها تمرين كنند و مهارت ها و توانايى هايشان را گسترش دهند.

بايد اجازه دهند كه بچه ها اشتباه كنندو شكست بخورندو سپس به آنها روحيه بدهند تا دست از تلاش برندارند. وقتى بچه ها چيزى را كه تازه ياد گرفته اند به پدر و مادرشان نشان مى دهند بايد با اشتياق و هيجان به آنها پاسخ داد و زمانى كه براى انجام كارى به سختى تلاش مى كنند يا به موفقيتى مى رسند، والدين بايد به عنوان جايزه آنها را تحسين و تشويق كنند.

اگر والدين صبور باشند و موقعيت ها و فرصت هاى مناسب و به تعدادكافى ايجاد كنند، با راهنمايى هاى مفيد و مؤثر آنها، كودكان مى توانند مهارت هاى اوليه مانند بستن بندكفش يا مرتب كردن رختخواب را ياد بگيرند. به اين ترتيب وقتى آنها در برابر چالش هاى جديدى قرار مى گيرند، مى دانند كه قبلاً در ساير زمينه ها موفق بوده اند ، پس با روحيه و انگيزه اى قوى تلاش مى كنند تا باز هم موفق شوند.

 

كمى خود را كنار بكشيد

درست است كه بايد روى كارهاى فرزندتان نظارت داشته باشيد تا به خودش صدمه اى نزند، ولى براى آن كه به بچه هاكمك كنيد تا واقعاً مهارت جديدى را ياد بگيرند، نبايد بيش ازحد دخالت كنيد. به آنها اين فرصت را بدهيد كه كارى جديد را امتحان كنند، اشتباه كنند و از اشتباهاتشان درس بگيرند.

به عنوان مثال ، اگر پسر خردسالتان دوست دارد ياد بگيرد كه يك ساندويچ كره و مربا درست كند، طرز تهيه را برايش به طور كامل توضيح دهيد، مواد اوليه راحاضر كنيد و به او اجازه دهيد كه خودش به تنهايى دست به كار شود. ممكن است بگوييد اگر همه چيز را به او بسپارم آشپزخانه را كثيف مى كند.

 

اگر بخواهيد با اولين قطره مربا كه روى ميز آشپزخانه مى ريزد همه چيز را از دستش بگيريد، هيچ وقت ياد نمى گيرد چطور ساندويچ درست كند. از هرگونه انتقادى كه موجب دلسرد شدن او مى شود بپرهيزيد. اگر به پسرتان اجازه ندهيدكه درست كردن ساندويچ كره و مربا را خودش به پايان ببرد، او به خودخواهد گفت: «مى دونستم كه نمى تونم ساندويچ درست كنم.» ولى اگر كمى صبر داشته باشيد و بتوانيدكثيفى آشپزخانه و زمانى كه طول مى كشد تا پسرتان ساندويچ درست كردن را ياد بگيرد، تحمل كنيد، نتيجه ارزشمندى خواهيدگرفت.

 

يكى از همين روزها او به شماخواهد گفت: « خيلى گرسنمه، مى رم تو آشپزخانه و يه ساندويچ براى خودم درست مى كنم.» شما هم ممكن است بگوييد «عاليه! مى شه يه دونه هم براى من درست كنى » چه چيزى بهتر از اين مى تواند نشان دهنده ايمان شما به توانايى هاى فرزندتان باشد .

 

بچه ها را تشويق كنيد كه به تلاش ادامه دهند

بعضى وقت ها والدين فرصت هاى خوبى را در اختيار فرزندانشان قرار مى دهند و به آنها شانس آزمون و خطاكردن را مى دهند ولى بچه ها از ميانه راه دلسرد مى شوند و خيلى زود دست از تلاش بر مى دارند. شما بايد در اوج نااميدى هاى فرزندتان آنها را به داشتن صبر و استقامت و تلاش و كوشش بيشتر تشويق كنيد. فرزندانتان با دوباره تلاش كردن ياد مى گيرندكه تمام موانع را در زندگى مى توان كنار زد.

وقتى بچه ها به موفقيتى مى رسند، آنها را فقط به خاطر نتيجه نهايى تشويق نكنيد بلكه آنها را به خاطر اشتياق يادگيرى، تلاش زياد و نااميد نشدن و ممارست در رسيدن به هدف هم تحسين كنيد. به عنوان مثال وقتى كه پسرتان موفق شد درست كردن ساندويچ كره و مربا را ياد بگيرد براى اين كه نشان دهيد به او اعتماد داريد مى توانيد بگوييد:«دوست دارى دفعه بعد شكستن تخم مرغ را يادت بدهم » ممكن است درست كردن ساندويچ و شكستن تخم مرغ موفقيت هاى بزرگى به نظر نيايند ولى آنها قدم هاى مهم و در جهت صحيحى هستند كه فرزندتان به سوى مستقل شدن بر مى دارد.

در طول دوران كودكى والدين مى توانندكودكان را قدم به قدم براى مستقل شدن و مراقبت كردن ازخود آماده كنند. البته والدين دوست دارند احساس كنند كه فرزندانشان به آنها نياز دارند. ولى وقتى كه بچه ها به طور پيوسته و تدريجى اعتماد به نفس و استقلال پيدا مى كنند رابطه شان با والدين بسيار قوى تر و مستحكم تر مى شود؛ رابطه اى كه ديگر فقط براساس رفع نيازهاى كودكان از سوى شما نيست بلكه براساس عشق و احساس غرور مشتركى است كه هر دوى شما براى موفقيت هاى فرزندتان داريد. درنهايت، وقتى فرزندانتان بزرگ شدند از شما تشكر خواهند كرد، زيرا براى پيمودن جاده زندگى كاملاً آماده شان كرده ايد؛ جاده اى كه تمام فراز و نشيب هاى آن را با اعتماد به نفس طى خواهند كرد.